Ngày 23 tháng Chạp, các gia đình thường chuẩn bị làm lễ cúng ông Công ông Táo (thần Bếp) lên chầu trời để báo cáo việc xấu, tốt trong năm của gia đình. Mâm lễ cúng ngày này được gia chủ chuẩn bị gồm một số đồ như: gà luộc, xôi hoặc bánh chưng, giò, canh măng, nấm, mọc, 1 đĩa gạo, 1 đĩa muối, 3 chén rượu, quả cau, lá trầu, 1 lọ hoa...

Lễ vật quan trọng trong ngày này là cỗ mũ ông Công ông Táo và cá chép.

Tiến sỹ Văn hóa học Nguyễn Thị Hồng chia sẻ trên Dân trí, mâm cỗ cúng ông Công ông Táo không thể thiếu "tam sinh", nghĩa là 3 đồ cúng sống, gồm: gạo sống, cá sống và thịt sống. Theo vị này, cá chép sống được coi là linh vật của mâm cúng ông Công ông Táo.

Cá chép vừa là phương tiện đưa ông Công ông Táo về trời vừa có nghĩa biểu tượng cho sự an lành và tín ngưỡng phồn thực. Cá chép đỏ vượt vũ môn hóa rồng, rồng sẽ gọi những cơn mưa giúp cho vạn vật sinh sôi nảy nở.

Còn theo Vietnamnet, Giáo sư Lương Ngọc Huỳnh lưu ý không đốt tiền âm phủ trong lễ cúng này, vì họ là thần tiên, họ không phải là vong hồn người âm nên nếu đốt tiền âm phủ họ sẽ không nhận. Về cá chép thì chuẩn bị 3 con, nếu mua được ba con ba màu, đỏ, vàng, trắng là tốt nhất. Nến 9 cây màu đỏ.

Chuẩn bị xong mâm lễ cúng, người lớn nhất trong nhà tắm rửa sạch sẽ, xúc miệng bằng rượu, trước khi làm thủ tục. Rồi thắp 9 nén nhang, quỳ xuống lễ 9 lễ. Lễ cúng thường diễn ra trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp.

Hiện nay, có nhiều bài văn khấn ông Công ông Táo, song dưới đây là bài khấn mà GS Lương Ngọc Huỳnh chia sẻ và bài khấn theo sách “Văn khấn cổ truyền Việt Nam”:

Văn khấn cúng tiễn ông Công ông Táo ngày 23 tháng Chạp, theo chia sẻ của GS Lương Ngọc Huỳnh trên báo Giao thông:

Kính lạy Thượng Đế.

Kính lạy Hỗn Côn sư tổ. Hồng Quân lão tổ.

Kính lạy Hàng Ma Đại Đế thánh quân

Trừ Ma Đại Đế thánh quân

Giáo Hoá Đại Đế thánh quân.

Kính lạy Ngọc Hoàng Đại Đế.

Kính lạy Đông phương Thanh Đế, Nam Phương Xích Đế, Tây Phương Bạch Đế, Bắc Phương Hắc Đế.

Kính lạy Vương Mẫu Nương Nương.

Kính lạy Tam Thanh Sư Tổ. Nguyên Thuỷ Thiên Tôn, Đạo Đức Thiên Tôn, Linh Bảo Thiên Tôn.

Kính lạy Càn Khôn đại chiến thần Cửu Thiên Huyền Nữ, Thái Thượng Lão Quân, Huyền Thiên Trấn Vũ.

Kính lạy chính nhất tổng quản đại Thần Tài.

Kính lạy Tứ Hải Long Vương.

Kính lạy: Thượng đàm thần tướng thiên thiên tướng.

Trung đàm thần tướng thiên thiên binh.

Hạ đàm thần tướng thiên thiên mã.

Kính lạy chư ngài Đại Đế, chư ngài Thần Tiên, Phật Thánh Mẫu cai quản 10 phương tam giới.

Kính lạy chư ngài Sơn thần, Long thần, Thổ địa, Thổ công táo quân, Thổ kỳ hạ đàn chứng giám.

Hôm nay là ngày 23 tháng chạp năm... Là ngày thần Táo Quân về trời tấu sớ.

Tín chủ con tên là... sinh ngày... tháng... năm... nguyên quán... địa chỉ thường trú... với tấm lòng thành kính nhất tâm quy mệnh lễ, xin sửa soạn lễ vật, cùng sơn hào hải vị, tiền vàng, nhang đăng cung thỉnh tấu sớ lên Thượng Đế cùng chư ngài, cầu xin chư ngài hạ đàn chứng giám để con làm lễ tiễn thần Thổ Công Táo Quân về trời tấu sớ lên Ngọc Hoàng Đại Đế.

Con xin nhất tâm kính định lòng thành cẩn cáo rằng:

Trong năm qua nhờ ân phúc của Thượng Đế, cùng chư ngài mà chúng con được mạnh khoẻ, hạnh phúc, vận khí hanh thông mọi việc đều như ý.

Nay là ngày 23 tháng chạp, ngày mà thần Táo Quân về trời dâng sớ, gia đình chúng con nhất tâm sửa soạn lễ vật, với tấm lòng thành kính biết ơn chư ngài, xin được đa tạ và cung thỉnh tiễn chư ngài Thổ Công Táo Quân Thổ Kỳ về trời tấu xin Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế rằng: Toàn thể gia quyến chúng con xin vô cùng cảm tạ ân đức của Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế cùng chư ngài đã che chở cho chúng con trong suốt năm qua.

Nay kính mong Thần Táo Quân gợi ý lên Tam Thanh Sư Tổ, Ngọc Hoàng Đại Đế cầu xin lên Thượng Đế khai ân minh xét để sang năm mới Canh Tý 2020, đất nước con được an lạc, thái bình, thịnh vượng, quê hương chúng con ngày càng giàu đẹp, gia tộc và gia đình con luôn được mạnh khoẻ hạnh phúc, cầu tài tài đến, cầu phúc phúc lai, cầu lộc lộc tồn, nhân an, vật thịnh, hiển vinh thụ huệ, thế thế chi an, thiên thiên thu, vạn vạn tuế.

Chúng con cầu xin Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế cùng chư ngài chứng giám cho tấm lòng thành kính của chúng con.

Con cung kính cầu xin Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế cùng chư ngài đại ân đại đức, đại thánh đại hiền, từ bi gia trì cho muôn loài chúng sinh trên cõi trần gian.

Chúng con xin cung kính biết ơn ân điển của Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế cùng chư ngài Thần Tiên, Phật, Thánh, Mẫu.

Chúng con xin đa tạ! (3 lần).

Văn khấn ông Công ông Táo đăng tải trong sách “Văn khấn cổ truyền Việt Nam” (Trích sách Văn khấn nôm của NXB Văn hóa Thông tin):

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con kính lạy Ngài đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.

Tín chủ (chúng) con là: ……………

Ngụ tại:…………

Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp năm Kỷ Hợi tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái.

Chúng con kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.

Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm.

Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.

Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.

Nam mô A di đà Phật!

Nam mô A di đà Phật!

Nam mô A di đà Phật!

(Tổng hợp)

T.Tú