Cục Quản lý đăng ký kinh doanh: Quý II khó thu hút doanh nghiệp mới, nhiều doanh nghiệp rơi vào ‘ngủ đông’

Ông Bùi Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ KH&ĐT)

-Trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, ông đánh giá như thế nào về tình hình đăng ký kinh doanh trong quý I năm 2020?

Với những diễn biến ngày càng phức tạp của dịch bệnh COVID-19 gây ra cùng với tác động cộng hưởng từ những yếu tố khác, số lượng doanh nghiệp thành lập mới trong Quý I/2020 có xu hướng chững lại, tỷ lệ gia tăng thấp hơn nhiều so với cùng kỳ các năm trước.

Cả nước có 29.711 doanh nghiệp thành lập mới, tăng 4,4% so với cùng kỳ năm 2019. Đây là mức gia tăng số doanh nghiệp thành lập mới khá thấp so với mức trung bình của Quý I giai đoạn từ 2015-2019 (với mức tăng trung bình là 10,9%).

Trong đó, có 06 ngành có số lượng doanh nghiệp thành lập mới giảm so với cùng kỳ năm 2019, đặc biệt là các ngành: Nghệ thuật, vui chơi và giải trí (giảm 22,5%); Hoạt động dịch vụ khác (giảm 12,2%) và Kinh doanh bất động sản (giảm 11,9%). Điều này cho thấy những ảnh hưởng đang ngày một rõ rệt của dịch viêm phổi cấp COVID-19 đến tình hình đăng ký doanh nghiệp trong nước.

Khi chỉ có 16 bệnh nhân đầu tiên mắc COVID-19 tại Việt Nam, trong 02 tháng đầu năm 2020, tình hình doanh nghiệp thành lập mới, doanh nghiệp quay trở lại hoạt động vẫn đang có chiều hướng tốt. Tuy nhiên, sự bùng phát của dịch bệnh COVID-19 trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng trong tháng 3 năm nay đã làm ảnh hưởng toàn diện đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, trong đó, cộng đồng doanh nghiệp là một trong những đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề.

Trong tháng 03/2020, số doanh nghiệp thành lập mới chỉ là 12.272 doanh nghiệp với số vốn đăng ký là 131.374 tỷ đồng, giảm 1,6% về số doanh nghiệp và chỉ tăng 2,5% về số vốn so với cùng kỳ năm 2019. Nếu so sánh với tỷ lệ gia tăng doanh nghiệp của tháng 03 năm 2019 so với cùng kỳ năm 2018 (tăng đến 54,3% về số doanh nghiệp và 57,9% về số vốn đăng ký), có thể thấy tinh thần khởi sự kinh doanh của doanh nghiệp thời điểm này đã bị ảnh hưởng đáng kể.

Tâm lý của các nhà đầu tư chịu tác động lớn bởi tình hình phức tạp của dịch bệnh COVID-19, nhiều người tỏ ra e ngại và thận trọng trong việc bỏ vốn thành lập doanh nghiệp do lo lắng về việc phải thu hẹp hoạt động sản xuất, kinh doanh và đứt gãy một số chuỗi cung ứng nguyên liệu đầu vào cũng như tiêu thụ đầu ra của sản phẩm. Đây là điều đáng lo ngại trong bối cảnh hiện nay, ảnh hưởng trực tiếp đến việc phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

- Ở chiều ngược lại, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường thì sao, thưa ông?

Tình hình doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể trong quý I/2020 cũng thể hiện rõ xu hướng của doanh nghiệp hiện nay. Đó là tâm lý nghe ngóng, chờ đợi, "đóng băng" hoặc đưa doanh nghiệp vào tình trạng "ngủ đông" để xem xét tình hình tiến triển của dịch bệnh, rồi quyết định tiếp tục kinh doanh, chờ giải thể hay giải thể doanh nghiệp ở thời điểm này. Điều này thể hiện ở sự gia tăng mạnh về số doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh trong ngắn hạn và giảm về số doanh nghiệp giải thể, chờ giải thể.

Theo dữ liệu lịch sử thì tỷ lệ gia tăng doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn của Quý I hàng năm trong giai đoạn 2015-2019 không có sự đột biến với mức trung bình khoảng 20%. Tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh trong ngắn hạn Quý I/2020 lại tăng 26% với cùng kỳ năm 2019 với 18.596 doanh nghiệp. Đây là mức tăng cao nhất về số lượng đăng ký tạm ngừng kinh doanh trong Quý I giai đoạn 2015-2020, thể hiện sự ảnh hưởng trực tiếp của dịch COVID-19 đến việc tạm ngừng kinh doanh của doanh nghiệp.

Một điểm đáng lưu ý là so với cùng kỳ năm 2019, số lượng các doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn tăng mạnh ở 15/17 lĩnh vực. Trong đó, một số lĩnh vực mà các doanh nghiệp đang gặp phải khó khăn có tỷ lệ doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh tăng đột biến như kinh doanh bất động sản (493 doanh nghiệp, tăng 94,1% so với cùng kỳ năm 2019); dịch vụ việc làm; du lịch (có 1.037 doanh nghiệp, tăng 32,2% so với cùng kỳ năm 2019); dịch vụ lưu trú và ăn uống (có 936 doanh nghiệp, tăng 29,3% so với cùng kỳ năm 2019)…

Là nền kinh tế đang hội nhập quốc tế sâu rộng, có độ mở lớn và liên kết chặt chẽ về thương mại, đầu tư, du lịch, lao động,... với thế giới, giống như các nước, Việt Nam đã và đang bị ảnh hưởng toàn diện tới nền kinh tế, cùng lúc chịu tác động kép, cả từ phía cung và cầu, tác động đến tất cả các thị trường đầu ra và thị trường đầu vào chủ lực, cả sản xuất và tiêu dùng, trong đó, cộng đồng doanh nghiệp là đối tượng bị ảnh hưởng rõ ràng nhất, sức ép về cạnh tranh, thanh lọc ngày càng lớn. Trong khi đó, trình độ kỹ thuật, công nghệ, hệ thống điều hành, quản trị của các doanh nghiệp nước ta nhìn chung còn hạn chế. Do vậy, khi gặp phải cú sốc kinh tế do COVID-19 gây ra, nhiều doanh nghiệp đã "chao đảo".

Tuy nhiên, đây cũng là dịp để các doanh nghiệp nhìn rõ những điểm mạnh, điểm yếu của doanh nghiệp mình, rà soát lại định hướng hoạt động, cơ cấu quản trị, tự làm mới mình, tìm ra những hướng đi mới phù hợp với nhu cầu thị trường để tồn tại và phát triển mạnh mẽ hơn, bền vững hơn. Sau khi chúng ta dập tắt được dịch bệnh, các doanh nghiệp nhạy bén sẽ chuyển trạng thái từ "đóng băng" sang nắm bắt ngay những thời cơ mới để phát triển.

Dịch bệnh COVID- 19 được dự báo sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp. Theo ông, điều này sẽ ảnh hưởng thế nào đến tình hình đăng ký và rút lui khỏi thị trường của doanh nghiệp trong quý II, thậm chí là quý III?

Theo dự báo, dịch COVID-19 sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, có thể kéo dài đến hết quý II hoặc lâu hơn nữa. Điều này chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng đến tình hình phát triển doanh nghiệp thời gian tới. Các lĩnh vực như chịu ảnh hưởng nặng nề từ dịch bệnh sẽ khó có thể thu hút được các doanh nghiệp mới trong khi các doanh nghiệp đang vận hành cũng đứng trước nguy cơ ngừng hoạt động do doanh thu không đủ bù đắp chi phí hoạt động, sản xuất.

Các doanh nghiệp sẽ tiếp tục nghe ngóng, trông chờ các giải pháp hỗ trợ của Chính phủ, cũng như tình hình kiểm soát dịch COVID-19. Có thể nói, tình hình đăng ký doanh nghiệp khởi sắc hay không phụ thuộc rất nhiều vào thời điểm nước ta khống chế hoàn toàn được dịch COVID-19.

-Theo ông, trong bối cảnh hiện nay, với vai trò là cơ quan quản lý về đăng ký kinh doanh, cần làm gì để hỗ trợ doanh nghiệp vào thời điểm này?

Cùng với những gói hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn thời COVID-19 mà Chính phủ đang xây dựng, với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về đăng ký kinh doanh, để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong lĩnh vực đăng ký doanh nghiệp hiện nay và sau khi dịch COVID-19 được khống chế, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh đã và đang thực hiện một số giải pháp nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính.

Cục đã chỉ đạo các Phòng Đăng ký kinh doanh công khai, chia sẻ minh bạch, kịp thời các thông tin chính thống, các chính sách hỗ trợ liên quan đến dịch bệnh để người dân, doanh nghiệp không bất an, đồng thời tin tưởng vào sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ. Cùng với đó, tuyên truyền, phổ biến để người dân, doanh nghiệp tăng cường sử dụng các dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp nhằm cắt giảm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp, đồng thời tránh sự lây lan của dịch bệnh, tăng cường các hình thức hỗ trợ, hướng dẫn qua điện thoại, email,....

Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp cũng đã được nâng cấp để các cán bộ, công chức, viên chức vẫn có thể xử lý được hồ sơ đăng ký doanh nghiệp tại nhà, đảm bảo thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 16 về giãn cách xã hội, đồng thời đảm bảo công tác đăng ký doanh nghiệp trên toàn quốc không bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Bên cạnh đó, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng Nghị định của Chính phủ sửa đổi các quy định có liên quan đến khởi sự kinh doanh để thực hiện liên thông, cắt giảm các thủ tục không cần thiết trong thành lập doanh nghiệp; cấp mã số đơn vị; khai trình sử dụng lao động; sử dụng hóa đơn tự in, đặt in, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng Dự thảo Nghị định này và sẽ sớm trình Chính phủ ban hành ngay trong Quý II/2020.