Đặc sắc chợ Tết vùng cao

Trong cái se lạnh của vùng biên giới miền Tây tỉnh Quảng Bình vào ngày áp Tết Nguyên đán Canh Tý 2020, chúng tôi có chuyến "ngược núi" lên với đồng bào dân tộc thiểu số ở hai xã Dân Hóa và Trọng Hóa của huyện Minh Hóa đi chợ Tết Y Leng.

Y Leng thuộc xã Dân Hóa, phiên chợ ngày cuối năm rộn ràng và tấp nập bà con người Chứt, Khùa, Mày… đi mua sắm Tết. Từ sáng sớm tinh mơ, người dân từ khắp các bản xa xôi của Dân Hóa và Trọng Hóa đổ về chợ bằng xe máy hoặc đi bộ để kịp sắm Tết, gặp bạn bè thân hữu.

Ông Cao Xuân Khiêm, bản Ka Ai cho biết: "Nhà mình ở cách đây xa lắm, nên phải dậy đi chợ từ lúc 5 giờ sáng. Mà đi chợ tết vui lắm nên năm nào mình cũng đi và đi thật sớm để chọn mua đồ cho ưng ý, gặp bà con, bạn bè để hàn huyên tâm sự nữa".

Chợ họp với đủ các loại hàng hoá do thương lái vận chuyển từ dưới xuôi lên như lương thực, các nhu yếu phẩm, quần áo, giầy dép bày bán rất rôm rả. Đặc biệt nhiều mặt hàng là những sản phẩm do bà con chế biến, lấy từ rừng như mật ong, rau bù lù, cây nhúc, cá mát, rau dớn, thịt chuột, thịt dúi, lá dong, lạt gói bánh… đã tạo nên một nét đẹp riêng độc đáo chỉ có ở chợ tết vùng biên giới phía Tây của tỉnh Quảng Bình.

Phiên chợ ngày giáp Tết bao giờ cũng đông vui, nhiều hàng hóa và thời gian họp lâu hơn những phiên chợ ngày thường. Bà con ở đây sắm Tết rất giản dị chứ không cầu kỳ, không mua sắm nhiều quá mà chỉ đủ dùng trong những ngày tết. 

Đến chợ Tết ngoài việc mua sắm còn là một nét văn hoá đặc sắc nơi đây. Những người đi học, làm ăn xa quê cả năm trời thì đi chợ để chơi xuân gặp gỡ bạn bè người thân, ngắm nhìn những mặt hàng quen thuộc một thời nuôi lớn mình. Những bà mẹ thì mua sắm quần áo mới cho con cái, còn những ông bố, cụ cao niên thì dạo chợ ăn bát cháo lòng, uống chén rượu chúc nhau sức khoẻ…vì cả năm trên nương trên rẫy ít được gặp nhau.

Anh Hồ Phom, bản Ông Tú, xã Trọng Hoá, huyện Minh Hoá cho biết: "Năm nay bản mình ăn Tết vui lắm! Nhờ có Đảng, Nhà nước quan tâm nên bà con không phải lo cơm gạo vào những ngày Tết như trước nữa. Lợn gà cũng tự nuôi được rồi nên mổ ăn Tết thôi. Đi chợ là để mua quần áo mới và bán vài thứ rau củ quả của nhà làm ra nữa".

Là chợ vùng cao nên cũng rất đơn giản nhưng vẫn ngăn nắp trật tự. Các mặt hàng như quần áo, giầy dép, áo váy, đồ điện máy… được bố trí bán trong đình chợ. Những mặt hàng nông sản do bà con sản xuất được bày bán trên những tấm bạt rất đơn giản để người dân và du khách thập phương lựa chọn dễ dàng.

Chị Đinh Thị Vương, một tiểu thương từ dưới xuôi lên bán ngày chợ Tết cho biết: "Chợ Tết Y Leng không có năm nào là mình không đi cả. Vì đi cũng bán được hàng, bà con mua sắm nhiều. Hơn nữa chợ này vui lắm, người dân ở đây rất thật, họ bán nhiều mặt hàng đặc sản mua về dùng Tết rất thích…".

Bình thường, chợ phiên Y Leng chỉ họp duy nhất mỗi tháng một lần vào ngày 18 và muộn nhất cũng chưa hết buổi trưa là tan. Nhưng những ngày cận Tết chợ họp đến tận chiều. Chợ phiên cuối năm không chỉ là nơi mua sắm, mà với người dân vùng cao vui hơn cả còn là nơi để các chàng trai tìm bạn kết duyên, nếu gặp được cô gái ưng ý thì sẽ dùng tiếng khèn bè dặt dìu bày tỏ tình yêu.

Đi chợ Tết vùng cao sẽ thấy được nhiều giá trị văn hoá truyền thống đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số còn lưu giữ qua bao đời nay. Đặc biệt cảm nhận không khí xuân đang về từng ngõ ngách, từng bản làng thật ấm cúng đầy niềm tin và hy vọng