Dậy sóng "ngầm" chạy đua xoay chuyển quyết định dừng viện trợ quân sự Ukraine của TT Trump

Theo bà Orysia Lutsevych từ Diễn đàn Ukraine của tổ chức tư vấn chính sách Chatham House, quyết định Tổng thống Donald Trump rút lại khoản ngân sách hỗ trợ quân sự cho Ukraine đã khiến giới lãnh đạo cấp cao của nước châu Âu phải lo lắng. Tuy nhiên, họ đều cố gắng không bày tỏ công khai, nhằm tránh để tình huống nghiêm trọng hơn.

Bà Lutsevych nhận định, kể từ khi cuộc xung đột tại miền đông Ukraine nổ ra tới nay, quân đội chính phủ có thể giành được thế cân bằng với lực lượng li khai thân Nga, một phần lớn là nhờ vào hỗ trợ quân sự từ Mỹ. Bà cảnh báo, không có sự trợ giúp này sẽ đem lại lợi thế cho Moscow và giảm chi phí cho chiến dịch quân sự của phe đối lập.

Hiện Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, Bộ Ngoại giao và Lầu Năm góc vẫn chưa đưa ra lý do tại ông Trump lại dừng khoản ngân sách dành cho Ukraine trị giá 250 triệu USD – tương đương với 5% trong tổng số 4,8 tỷ USD mà Kiev tiêu tốn cho quốc phòng trong năm ngoái.

Tổng thống Trump bất ngờ tuyên bố dừng khoản viện trợ quân sự 250 triệu USD cho Ukraine (ảnh: getty)

Trang US News dẫn lời một số quan chức cấp cao tại Washington và Kiev cho hay, họ đang cố gắng vận động phía sau hậu trường, nhằm tìm cách chỉnh sửa hoặc ít nhất là đền bù cho quyết định của Tổng thống Trump.

Động thái đơn phương của ông Trump đã làm dấy lên nhiều quan ngại. Hôm thứ hai (9/9), giới lãnh đạo của ba ủy ban thuộc Thượng viện Mỹ công bố kế hoạch xem xét liệu, quyết định trên có được thiết kế nhằm ép Ukraine hợp tác với một cuộc điều tra mang động cơ chính trị do luật sư cá nhân của ông Trump, Rudy Giuliani khởi xướng - hay không.

Ông Giuliani đang tìm bằng chứng cho việc ứng cử viên tranh cử Tổng thống Đảng dân chủ Joe Biden đang gây sức ép cho chính phủ để kết thúc cuộc điều tra về một công ty có liên quan tới con trai mình. Cáo buộc này vấp phải nhiều sự nghi ngờ và được cho là một nỗ lực để tung thông tin sai lệch về cựu phó Tổng thống.

Những tranh cãi mới nhất đe dọa ảnh hướng tiêu cực tới tình huống an ninh vốn đã đang bất ổn của Ukraine.

Giới chức Mỹ công khai khẳng định, sự hỗ trợ Washington dành cho Kiev và lập trường chống lại Nga là không thay đổi. Tuy nhiên, nhiều quan chức ở cả Mỹ và Ukraine đều quan ngại, động thái bất ngờ của Tổng thống Trump báo hiệu ông sẵn sàng từ bỏ đồng minh chủ chốt và tiến về phía Nga.

"Đó là một thông điệp rất rắc rối cho Ukraine", ông Steven Pifer, một học giả tại Đại học Stanford nói. "Việc trì hoãn sẽ không phù hợp với sự hỗ trợ chúng ta nên cung cấp cho Ukraine theo những gì đã cam kết".

Một số yếu tố khác cho thấy ông Trump có thể đã không còn muốn ủng hộ Ukraine. Hồi đầu tháng ông từng hủy bỏ một chuyến công du tới Ba Lan để gặp tân Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ngoài ra, Nhà Trắng được cho là vẫn chưa có kế hoạch cụ thể cho một cuộc gặp giữa hai ông Trump và Zelensky, ngay cả khi nhà lãnh đạo Ukraine xác nhận sẽ tham dự cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York vào cuối tháng 9.

Ngoài ra, tại thượng đỉnh G7 vừa diễn ra tại Pháp, ông Trump đã hơn một lần khẳng định muốn mời Nga tái gia nhập nhóm bất chấp sự phản đối của một số thành viên chủ chốt.

Trước đó, Nhà Trắng từng phủ nhận những đánh giá rằng, Tổng thống Mỹ đang xóa bỏ áp lực dành cho Nga bằng cách viện dẫn quyết định của ông Trump, lần đầu tiên phê chuẩn cung cấp vũ khí gây sát thương cho quân đội Nga.

Một phát ngôn viên giấu tên của Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định với US News: "Chính sách của chúng tôi về Ukraine không thay đổi. Cộng đồng quốc tế, bao gồm Mỹ ủng hộ mạnh mẽ Ukraine trước tình trạng hiếu chiến của Nga hiện tại".

Mặc dù từ chối nói về phản ứng nội bộ xung quanh quyết định cắt giảm ngân sách hỗ trợ Ukraine của ông Trump, nhưng người phát ngôn cũng đề cập tới khoản tiền 1,5 tỷ USD mà Mỹ đã cung cấp cho Kiev trước đó, cũng như các thiết bị và công tác huấn luyện cả Mỹ và các đối tác NATO dành cho Ukraine.

"Trợ giúp an ninh của Mỹ không cứu sinh mạng mà còn giúp xây dựng năng lực phòng thủ lâu dài của Ukraine. Chúng tôi duy trì cam kết về mối quan hệ đối tác phát triển với Ukraine, như đã được chứng kiến trong chuyến công du tới Kiev gần đây của cố vấn an ninh John Bolton", phát ngôn viên nói.

Đáng lưu ý, hôm thứ ba (10/9), ông Bolton đã bất ngờ bị sa thải. Nguyên nhân một phần được cho là từ những bất đồng trong chính sách đối ngoại với Tổng thống Trump.

Tuần trước, hai Thượng nghị sỹ Mỹ là Ron Johnson và Chris Murphy đã tới Ukraine và gặp gỡ với Tổng thống Zelensky. US News dẫn lời một số nguồn tin cho hay, hai chính trị gia Mỹ đã đảm bảo với ông Zelensky rằng, nếu Tổng thống Trump không nối lại khoản ngân sách năm nay, thì Thượng viện Mỹ sẽ dành ra số tiền trị giá hai năm trong ngân sách năm sau, bao gồm cả một điều khoản khiến ông Trump không thể đơn phương thu lại.

"Chúng tôi biết có rất nhiều sự chú ý tới việc Tổng thống dừng viện trợ an ninh", ông Murphy trả lời phỏng vấn tờ báo Ukraine Hromadske International. "Nhưng tôi nghĩ Tổng thống biết có một sự ủng hộ hai đảng mạnh mẽ cho việc tiếp tục viện trợ và dỡ bỏ lệnh cấm mà chúng ta đều hy vọng là tạm thời đối với quỹ an ninh dành cho Ukraine".