"Dẹp" linh vật không thuần Việt: Còn nhiều cái khó

(Toquoc)- Sau 5 tháng tích cực hưởng ứng triển khai thực hiện công văn 2662 của Bộ VHTTDL về việc không sử dụng biểu tượng, sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam tại di tích, công tác này tại các địa phương vẫn còn bộc lộ nhiều khó khăn.

Nhiệt tình hưởng ứng

Trước thực trạng ở nhiều địa phương trưng bày, sử dụng biểu tượng, vật phẩm, linh vật (sư tử bằng đá và một số vật phẩm khác) theo tạo hình, hình thức không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam ở cổng, cửa, khu di tích, đình, chùa, công sở cơ quan, đơn vị gây phản cảm về thẩm mỹ, văn hóa, tâm linh ở nơi công cộng, Bộ VHTTDL đã ban hành công văn số 2662/BVHTTDL-MTNATL ngày 08 tháng 8 năm 2014 về việc không sử dụng biểu tượng, sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Công văn ngay sau đó đã nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình từ các địa phương.

Trước khi thực hiện công văn 2662 linh vật ngoại lai tồn tại tràn ngập các di tích

Ông Nguyễn Minh Cường- Phó Giám đốc Sở VHTTDL Ninh Bình cho biết: “Ngay sau khi nhận được văn bản 2662, Ninh Bình đã ban hành các văn bản chỉ đạo các đơn vị trên địa bàn tỉnh rà soát, kiểm tra việc sử dụng biểu tượng, sản phẩm linh vật không phù hợp. Trong quá trình kiểm tra, đã phát hiện 8 sư tử đá (trong đó có 6 sư tử đá ở các cổng cố đô Hoa Lư, 2 sư tử ở đền Đức Thánh Nguyễn) đều là di tích quốc gia. Tỉnh đã giao cho huyện và Ban quản lý di tích thực hiện di dời.

Còn tại Hà Nam, trong quá trình rà soát thực hiện công văn 2662, Sở VHTTDL đã phát hiện 50 di tích có linh vật không phù hợp. Cho đến 15/11/2014, Sở đã chỉ đạo các di tích thực hiện xong việc di dời.

Tại Hưng Yên, cũng phát hiện 20 di tích có trưng bày sư tử đá. Sở VHTTDL địa phương cũng đã tích cực vận động, tuyên truyền sư trụ trì các chùa, đền, BQL các di tích đưa linh vật không phù hợp ra khỏi di tích.

Là địa phương sở hữu nhiều di tích nhất cả nước, Hà Nội cũng trở thành “điểm nóng” khi nhiều có nhiều sản phẩm, linh vật không phù hợp tại các điểm di tích nhất. Ông Trương Minh Tiến- Phó Giám đốc Sở VHTTDL Hà Nội cho biết: “Sau khi nhận được văn bản của Bộ VHTTDL, Sở VHTTDL Hà Nội đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo triển khai đến tận cơ sở. Tổ chức tập huấn cho hơn 600 đại biểu gồm những cán bộ văn hóa huyện, thị xã, các sư trụ trì, những người quản lý di tích… Công tác tuyên truyền để người dân hiểu được linh vật như thế nào là phù hợp, không phù hợp cũng được truyền thanh đến tận xã, phường…Cho đến nay, Hà Nội đã di dời 146 sư tử đá khỏi di tích. Hà Nội cũng thường xuyên tổ chức thanh tra, kiểm tra tại các di tích để những sai phạm không còn tái diễn.

Đánh giá về thành công của việc triển khai công văn 2662, ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm khẳng định: “Với sự hưởng ứng mạnh mẽ của các Bộ, ngành và địa phương, sự vào cuộc nhiệt tình của các cơ quan truyền thông, đến nay, sau 5 tháng triển khai thực hiện Công văn số 2662, bước đầu ghi nhận những chuyển biến tích cực trong việc làm lành mạnh hóa môi trường văn hóa, thẩm mỹ trong di tích. Đặc biệt, nhiều công sở, nhà dân đã tự động di dời các biểu tượng, linh vật ngoại lai, không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Nhiều người đã tự trang bị kiến thức về lịch sử, thẩm mỹ truyền thống để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và hưởng thụ văn hóa theo xu hướng tìm về bản sắc dân tộc”.

Những cái khó cần gỡ

Mặc dù tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của người dân, nhưng việc đưa linh vật khỏi di tích vẫn còn những khó khăn. Đầu tiên là đưa linh vật đi đâu là câu hỏi nhiều địa phương đặt ra nhưng không có lời giải.

Hà Nội, địa phương sở hữu nhiều sư tử đá ngoại lai bậc nhất cả nước cho biết đây là vấn đề nan giải. Ông Tiến cho biết, nơi thì cho vào kho, nơi thì đem chôn. Nhưng cũng có nơi không có đất, không có kho, người quản lý di tích phải lấy bạt phủ tạm các sản phẩm này tại chỗ.

Những điểm đã di dời linh vật, sản phẩm không phù hợp 

Ông Trương Minh Tiến nhấn mạnh: “TP Hà Nội vẫn chưa định hướng được việc chuyển linh vật, sản phẩm không phù hợp đi đâu. Chưa kể kinh phí cũng còn khó khăn, việc vận động di chuyển không dễ dàng, cho đến nay, khi sang huyện Đông Anh để trao đổi với các cụ- người cung tiến và người nhận đồ cung tiến, vẫn vấp phải những phản ứng chưa thuận”.

Câu hỏi đưa linh vật, hiện vật không phù hợp đi đâu cũng làm đau đầu cấp quản lý ở Hà Nam. Ông Lê Văn Huy, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Hà Nam cho biết: “Chúng tôi mong có cơ chế, chế tài thực hiện cụ thể hơn để địa phương thực hiện. Ở Hà Nam, nơi thì đưa sư tử đá ra nghĩa trang, nhưng nhiều nơi không biết đưa đi đâu.

Đây là với những điểm di tích, còn tại các làng nghề sản xuất sư tử đá như Làng đá Non Nước (Đà Nẵng), sau khi công văn 2662 ra đời, 4500 cặp tượng sư tử đá tồn đọng không bán được. Ông Nguyễn Hữu Chiến- Phó Giám đốc Sở VHTTDL Đà Nẵng băn khoăn: “Vấn đề của Đà Nẵng là xử sự thế nào với 4500 cặp sư tử đá này”?

Sau khi Bộ VHTTDL đưa triển lãm “Giới thiệu các mẫu linh vật của Việt Nam” đến Đà Nẵng, người dân đã nắm được cái hay, cái đẹp của linh vật thuần Việt. Tuy nhiên, đa số người dân cho rằng, các linh vật Việt nhỏ bé, thiếu uy nghi và đề nghị được sáng tạo cho sản phẩm to lên, tăng tính uy nghi.

Ông Chiến cho biết, các nghệ nhân làng đá Non Nước đề xuất sửa 4500 cặp sư tử đá thành các linh vật Việt, cặp nào không sửa được thì xay thành bột đá và đúc lại. Tuy nhiên, về lâu dài, để làng nghề có thể tiếp tục sản xuất, để hơn 1000 nghệ nhân ở đây không thất nghiệp, ông Chiến cho rằng, Bộ VHTTDL cần có quy định chi tiết hơn về mẫu linh vật Việt.

Lộ trình để có thể đưa hết linh vật ngoại lai ra khỏi di tích, khỏi đời sống người dân còn dài. Theo Thứ trưởng Bộ VHTTDL Đặng Thị Bích Liên, trong thời gian vừa qua, nhiều địa phương đã chủ động, tích cực hưởng ứng công văn 2662 của Bộ. Tuy nhiên, công tác triển khai cần linh hoạt hơn. Quan trọng là công tác tuyên truyền để tạo sự đồng thuận, sự thống nhất trong nhận thức về nét đẹp của linh vật Việt, về cái đúng, cái chưa đúng của linh vật ngoại lai và từ đó, các Bộ, ngành, các cơ quan, công sở cũng sẽ vào cuộc chứ không chỉ là ở các điểm di tích./.

Bài&ảnh: Hà An