Gắn kết Nga – Belarus liệu có đột phá với một nhân sự mới

Vào ngày 30 tháng 4, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã điều chuyển đại sứ nước này tại Belarus Mikhail Babich khỏi vị trí của mình và thay thế ông bằng Dmitry Mezentsev, cựu thượng nghị sĩ và cựu tổng thư ký của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO).

Nhà ngoại giao không tạo được sự hài hoà

Babich, từng là đặc phái viên tổng thống, được bổ nhiệm làm đại sứ Nga tại Minsk vào tháng 8 năm 2018, khi Moscow đang thúc đẩy sự cần thiết phải thắt chặt sự gắn kết giữa hai nước.

Grigory Karasin, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga, giải thích việc luân chuyển vị trí này là một thông lệ ngoại giao thông thường, bác bỏ ý kiến cho rằng nó phản ánh mối quan hệ căng thẳng giữa Moscow và Minsk.

Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Nguồn: Kremlin.ru

Pavel Aptekar cho rằng, tuy nhiên, ông Babich không thể hiện đầy đủ hình ảnh của một nhà ngoại giao điêu luyện mà lại có nhiều hành động phần nào gây căng thẳng giữa hai bên.

Ông Babich thường xuyên không thực hiện đúng các giao thức ngoại giao, bình luận gay gắt về các hành động của chính phủ Minsk và ông Lukashenko, và khiến chính quyền Belarus phần nào tức giận bằng cách gặp gỡ các đại diện của phe đối lập và đi khắp đất nước.

Chưa đầy một năm sau khi được bổ nhiệm tại Minsk, ông Babich dường như đã không được lòng của giới lãnh đạo cấp cao Belarus và bản thân Tổng thống Lukashenko. Ông Babich có lẽ đã trở thành một trong những nguồn cơn khiến mối quan hệ xấu đi giữa hai nước, như chính Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Belarus từng tuyên bố.

Cây viết Pavel Aptekar cho rằng, Belarus chỉ có thể cảm nhận các hành động của Babich như một sự thể hiện cho chính sách của Điện Kremlin nhằm mục đích hạn chế sự độc lập của Belarus.

Tiềm ẩn căng thẳng Nga – Belarus

Tuy nhiên, Minsk không chỉ không hài lòng bởi riêng những hành động của ông Babich. Họ cũng không vui vẻ gì khi Nga đưa ra một loại thuế dầu khí mới, ảnh hưởng đến ngân sách của Belarus, cũng như vụ bê bối ô nhiễm về chất lượng dầu mỏ gần đây của Nga. Trước đó, việc đình chỉ nhập khẩu đột ngột từ đường ống Druzhba do Liên Xô xây dựng đã làm gián đoạn nguồn cung cho các nhà máy lọc dầu châu Âu. Đức, Ba Lan và Belarus đều có các lô hàng đi qua đường ống Druzhba bị đình chỉ và các nguồn tin thương mại cho biết Cộng hòa Séc cũng đã tạm dừng nhập khẩu, theo S & P Global Platts.

Hay việc báo chí Mỹ đề cập đến kịch bản ông Putin có thể nắm quyền tới năm 2024 với tư cách là người đứng đầu một nhà nước Nga-Belarus thống nhất cũng làm tăng sự lo lắng ở Minsk. Một bài viết đăng từ ngày 8/1/2019 của Bloomberg nêu ý kiến của Leonid Bershidsky - biên tập viên sáng lập tờ nhật báo kinh doanh Vedomosti của Nga và là người thành lập trang web ý kiến Slon.ru - có tiêu đề "Kế hoạch nghỉ hưu của Putin phụ thuộc vào Belarus" đã nói về kịch bản này.

Và những hành động của ông Babich chỉ làm trầm trọng thêm những lo ngại như vậy.

Như Kommersant đã đăng tin, trong một cuộc họp gần đây với ông Putin, ông Lukashenko đã yêu cầu Babich rời đi để đổi lấy sự gia tăng gắn kết giữa hai bên.

Nhưng một sự điều chỉnh nhân sự duy nhất khó có thể giải quyết vấn đề này.

Mặc dù đại sứ mới được bổ nhiệm không có tiếng là có thể kéo theo sự khó khăn nhưng khả năng gắn kết hai nước sâu hơn nữa là không chắc chắn.

Hiện tại, Minsk sẵn sàng tăng cường hợp tác với Moscow và sẵn sàng thành lập một liên minh kinh tế, quân sự và chính trị toàn cầu, trong đó cả hai nước sẽ bình đẳng, nhưng Belarus chưa sẵn sàng từ bỏ bản thân mình.

Ngược lại, ông Lukashenko sẽ tận dụng sự lo ngại về những kịch bản của tương lai đất nước trong cuộc bầu cử quốc hội và tổng thống sắp tới để tạo lợi thế cho mình, theo tác giả Pavel Aptekar.