Hậu chiến Syria: Thế lực Nga “nặng kí” mọi mặt trận

Trong cùng ngày các nhà ngoại giao Nga ký một thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ về việc thiết lập một khu phi quân sự ở Idlib – thành trì cuối cùng của phe nổi dậy tại Syria thì  hàng chục doanh nhân Nga từ Damascus cũng lên đường về nước sau khi kí được các hợp đồng giao thương với một Syria thời hậu chiến.

Bất kể điều gì xảy ra với lực lượng nổi dậy ở tỉnh Idlib, Nga quyết tâm giữ Syria vững chắc ở tầm ảnh hưởng của mình trong dài hạn, vừa để củng cố chỗ đứng ở Trung Đông và cũng là một lời cảnh báo cho Mỹ và các đồng minh về một sự can thiệp tiềm tàng trong tương lai.

Quân đội Nga đang có hai căn cứ tại Syria để triển khai lực lượng và hỗ trợ cho Damascus. (Nguồn: AP)

Emile Hokayem, chuyên gia an ninh Trung Đông tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế IISS nói: "Nga muốn ... một trật tự an ninh Trung Đông mới".

Trật tự an ninh Trung Đông mới nằm ở đâu?

Trong khi Nga bị đổ lỗi cho nhiều thương vong và thiệt hại sau khi họ tham chiến hỗ trợ Tổng thống Syria Bashar Assad, lực lượng của nước này đã chứng tỏ vai trò quyết định của mình trong cuộc đấu tranh của cộng đồng quốc tế chống lại nhóm Nhà nước Hồi giáo IS – điều mang lại cho Moscow một sự tín nhiệm mà các cường quốc phương Tây thiếu hụt. "Sự can thiệp của họ mang lại lợi ích tốt hơn nhiều so với bất cứ ai mong đợi", Hokayem nói.

Giờ đây, thách thức trọng tâm mà Hoa Kỳ và các nhà ngoại giao phương Tây khác phải đối mặt về vấn đề Syria tuần này tại Liên Hợp Quốc là làm thế nào để giữ duy trì sự liên quan và can dự của mình vào vấn đề này.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố hôm thứ Tư rằng ông có công đã cứu Idlib khỏi một cuộc tấn công từ chính quyền Syria được Nga hậu thuẫn - nhưng gần như tất cả mọi người đều nói rằng công trạng này thuộc về Tổng thống Nga và Thổ Nhĩ Kỳ với thỏa thuận họ đạt được tuần trước về thành lập khu phi quân sự tại Idlib.

Nhiều nhà ngoại giao tại các cuộc họp của Liên hợp quốc về Syria đã hoan nghênh thỏa thuận trên và bày tỏ hy vọng duy trì nó bất chấp sự khó đoán dai dẳng về số phận của Idlib.

Nga đã nhận được nhiều đánh giá tích cực. Trong các cuộc họp tại trụ sở chính của LHQ, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đều nhấn mạnh những lo ngại của Nga về Syria với các nhà ngoại giao hàng đầu của Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, và với đặc phái viên LHQ về Syria Staffan de Mistura.

EU đã tổ chức một cuộc họp riêng về Syria bên lề kì họp của LHQ và Pháp cũng chủ trì một cuộc họp "Nhóm nhỏ" trong  ngày 26/9 để đưa ra những cân nhắc về tương lai của Syria, mặc dù nhiều năm nỗ lực hỗ trợ cho phe đối lập Syria đã thất bại.

Chiến lược vũ khí và thương mại

Ngay cả khi Nga đang hân hoan với thành công về mặt ngoại giao của mình, nước này cũng vẫn đảm bảo một tương lai quan hệ quân sự tốt đẹp với Syria. Nga tuyên bố hôm thứ Hai rằng họ sắp chuyển giao các hệ thống tên lửa S-300 và nhiều khí tài khác cho Syria.

Là một khách hàng lâu năm của các nhà sản xuất vũ khí Nga kể từ trước chiến tranh, Syria cũng là một đối tác thương mại đáng tin cậy. Và Moscow đang thúc đẩy mối quan hệ đó bằng cách xây dựng lại đường xá, đường ống và các tòa nhà chọc trời bị xóa sổ trong bảy năm chiến tranh.

Một nhóm 38 công ty Nga đã tham gia Hội chợ Quốc tế Damascus hồi đầu tháng này. Ít nhất đây là sự kiện thứ tư trong năm qua nhằm phục hồi thương mại Nga với Syria - và các công ty Nga sẽ quay trở lại Syria vào đầu tháng 10 để tham gia một hội nghị về xây dựng lại Syria.

Các nước láng giềng của Syria cũng có hoạt động tương tự, đặc biệt là đồng minh thân cận Iran. Nhưng trong trường hợp của Nga, các nhà phân tích cho biết, hoạt động kinh tế có liên quan chặt chẽ với ảnh hưởng chiến lược của nước này.

Tiêu biểu, Nga muốn xây dựng lại mạng lưới đường sắt Syria. "Nga trước đó là nhà thầu công trình này và đang muốn tái xây dựng và phát triển các mối quan hệ kinh tế chiến lược trong lĩnh vực này", nhà phân tích độc lập người Nga Vyacheslav Matuzov nói.

Các công ty Nga cũng đang hướng đến phát triển một mạng lưới thương mại đa dạng, với nhiều thỏa thuận về lương thực, nông nghiệp và năng lượng, theo Phòng Thương mại và Công nghiệp Nga.

Phó chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Nga Vladimir Padalko chia sẻ về "ý định vững chắc của các doanh nghiệp Nga không chỉ để khôi phục lại sự hợp tác thương mại trong quá khứ giữa hai nước chúng tôi, mà còn tích cực thúc đẩy mối quan hệ này."

Nhưng Nga không muốn chi trả hóa đơn tái thiết khổng lồ này cho Syria, do đó, họ đang tìm kiếm sự giúp đỡ của phương Tây, đặc biệt là trong các cuộc họp của ông Lavrov tại Liên hợp quốc.

"Nga muốn xây dựng lại Syria không chỉ vì bản thân mình, mà còn coi đó là trách nhiệm của cộng đồng quốc tế", Matuzov nói.

Còn chuyên gia Hokayem cho biết Nga vẫn đang "ngồi ở vị trí người lái" trong chuyến xe Syria. "Nga luôn đi trước một bước, và có một mức độ kiên nhẫn cao hơn" đối với những thăng trầm trong cuộc chiến Syria bởi vì ông Putin không đối mặt với sự phản đối nghiêm trọng trong nước.

Nhà phân tích Hokayem cũng nói rằng, "tiến trình hòa bình Astana của Nga với Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đã thành công hơn nhiều so với những nỗ lực trước đây của Hoa Kỳ hay phương Tây," và "đặc phái viên của Liên hợp quốc đã chấp nhận (tiến trình này) là trách nhiệm của chính mình".

Vài tuần tới sẽ rất quan trọng đối với Syria - và đối với sức mạnh của Nga. Đặc phái viên Mistura nói với AP rằng, tháng 10 sẽ là "một tháng rất quan trọng" cho cả Idlib và cho những nỗ lực của ông để tiến tới hòa bình tại Syria.