Hậu chiến trường Syria, Mỹ chính thức "ra tay" với Thổ

Động thái này là nhằm kiềm chế cuộc tấn công của người Thổ Nhĩ Kỳ vào chiến binh và thường dân người Kurd ở Syria, theo AP.

Mạnh tay trừng phạt

Trong thông báo trừng phạt của mình, Tổng thống Trump cho biết ông đang tạm dừng các cuộc đàm phán về thỏa thuận thương mại trị giá 100 tỷ USD với Thổ Nhĩ Kỳ và tăng thuế thép lên tới 50%. Ông Trump cũng áp đặt lệnh trừng phạt đối với ba quan chức cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ và các bộ năng lượng và quốc phòng của Thổ Nhĩ Kỳ.

"Tôi hoàn toàn sẵn sàng phá hủy nhanh chóng nền kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ nếu các nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục đi theo con đường nguy hiểm và hủy diệt này", ông Trump nói.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin cho biết các lệnh trừng phạt sẽ làm tổn thương nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ vốn đã suy yếu. Phó Tổng thống Pence cho biết Hoa Kỳ sẽ tiếp tục tăng cường các biện pháp trừng phạt "trừ khi Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng chấp nhận lệnh ngừng bắn, hãy đến bàn đàm phán và chấm dứt bạo lực".

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence và Cố vấn an ninh quốc gia Robert O'Brien phát biểu ngày 14/10. Ảnh: AP.

Ông Trump đã đề nghị Phó Tổng thống Mike Pence và cố vấn an ninh quốc gia Robert O'Brien tới Ankara càng sớm càng tốt để nỗ lực kêu gọi đàm phán. Ông Pence cho biết ông Trump đã nói chuyện trực tiếp với nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, người cam kết sẽ không tấn công thị trấn biên giới Kobani, nơi năm 2015 chứng kiến thất bại đầu tiên của nhóm Nhà nước Hồi giáo IS.

"Tổng thống Trump đã thông báo với ông ấy rất rõ ràng rằng Hoa Kỳ muốn Thổ Nhĩ Kỳ dừng cuộc tấn công, thực hiện lệnh ngừng bắn ngay lập tức và bắt đầu đàm phán với lực lượng người Kurd ở Syria để chấm dứt bạo lực", ông Pence nói.

Việc chuẩn bị vội vã cho Mỹ rời khỏi Syria mới được kích hoạt bởi quyết định của ông Trump hôm thứ Bảy, khi từ rút quân hạn chế thành một cuộc rút quân hoàn toàn.

Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper hôm thứ Hai cho biết, ông sẽ tới trụ sở NATO tại Brussels vào tuần tới để kêu gọi các đồng minh châu Âu áp đặt "các biện pháp ngoại giao và kinh tế" chống lại Thổ Nhĩ Kỳ - một đồng minh của NATO - vì những gì ông Esper gọi là hành động "quá nghiêm trọng" của Ankara.

Ông Esper cho biết hành động của Thổ Nhĩ Kỳ đã tạo ra rủi ro không thể chấp nhận được đối với các lực lượng Hoa Kỳ ở miền bắc Syria và "chúng tôi cũng có nguy cơ bị nhấn chìm trong một cuộc xung đột rộng lớn hơn."

Ngoại lệ duy nhất đối với việc Mỹ rút khỏi Syria là một nhóm gồm 200 binh sĩ sẽ ở lại căn cứ có tên Tanf ở miền nam Syria - gần biên giới với Jordan và dọc theo đường cao tốc Baghdad-Damascus quan trọng chiến lược. Nhóm này làm việc với các lực lượng đối lập Syria và không liên quan đến các tay súng người Kurd ở miền bắc Syria.

Ông Esper cho biết việc rút lui sẽ được thực hiện cẩn trọng để bảo vệ quân đội và để đảm bảo không có thiết bị nào của Hoa Kỳ bị bỏ lại phía sau. Ông từ chối cho biết có thể mất bao lâu.

Nguy cơ IS

Việc ông Trump đưa quân rời khỏi Syria đã dấy lên sự chỉ trích trong và ngoài nước khi bỏ rơi người Kurd – đồng minh của Washington trong cuộc chiến chống IS – và kéo theo nguy cơ IS hồi sinh.

Hàng trăm người ủng hộ IS đã trốn thoát khỏi một trại giam trong bối cảnh đụng độ giữa các lực lượng do Thổ Nhĩ Kỳ lãnh đạo và các chiến binh người Kurd. Các nhà phân tích cho rằng sự hồi sinh của IS dường như ngày càng có khả năng- chỉ vài tháng sau khi ông Trump tuyên bố những kẻ cực đoan này đã bị đánh bại.

Ông Trump cho biết khoảng 1.000 lính Mỹ, đã hợp tác với các chiến binh người Kurd địa phương để chiến đấu với IS ở miền bắc Syria đang rời khỏi đất nước này. Nhưng họ sẽ ở lại Trung Đông, để "theo dõi tình hình" và ngăn chặn sự hồi sinh của IS - mục tiêu mà ngay cả các đồng minh của ông Trump nói rằng đã trở nên khó khăn hơn do Mỹ rút quân.

Ông Trump cũng đã nói về vấn đề này trong một cuộc gọi điện thoại hôm thứ Hai với tướng lĩnh người Kurd Mazloum Kobani. Ông Pence cho biết Mazloum đảm bảo với Tổng thống rằng lực lượng người Kurd sẽ tiếp tục canh giữ các nhà tù có các chiến binh IS.

Lãnh đạo Thượng viện Cộng hòa Mitch McConnell, thường là một người ủng hộ trung thành của Trump, nói rằng ông "quan ngại sâu sắc" đến các sự kiện ở Syria và phản ứng của ông Trump cho đến nay.

Việc rút các lực lượng Hoa Kỳ khỏi Syria "sẽ tạo lại chính những điều kiện mà chúng tôi đã nỗ lực để tiêu diệt và mở cửa cho sự hồi sinh của ISIS," ông nói trong một tuyên bố. "Và một cuộc rút lui như vậy cũng sẽ tạo ra khoảng trống quyền lực rộng lớn hơn ở Syria – điều sẽ bị Iran và Nga khai thác. Đây sẽ một kết cục thảm khốc cho lợi ích chiến lược của Hoa Kỳ."

Thế cục nghiêng sang Nga, Iran

Các lực lượng người Kurd cho biết họ đã đạt được thỏa thuận với chính phủ của Tổng thống Bashar Assad để giúp họ chống lại cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ, một động thái đưa Nga tiến sâu hơn vào cuộc xung đột tại Syria.

Quân đội Mỹ đã củng cố các vị trí của họ ở miền bắc Syria vào thứ Hai và chuẩn bị sơ tán thiết bị trước khi rút hoàn toàn, một quan chức quốc phòng Mỹ cho biết.

Quan chức này, người đề nghị giấu tên, cho biết các quan chức Mỹ đang cân nhắc các lựa chọn về một chiến dịch chống IS tiềm tàng trong tương lai, bao gồm khả năng tác chiến với sự kết hợp giữa lực lượng không quân và các lực lượng hoạt động đặc biệt ở bên ngoài Syria, có lẽ từ Iraq.

Trong một loạt các tweet vào thứ Hai, ông Trump đã bảo vệ quyết định của mình rằng việc kéo các lực lượng Hoa Kỳ ra khỏi Syria sẽ không làm suy yếu an ninh và uy tín của Hoa Kỳ. Ông cũng bày tỏ sự không hài lòng với các nhà phê bình, những người nói rằng việc rút lui khỏi Syria đã phản bội người Kurd và để thế cục rơi vào phía Nga.

"Bất cứ ai muốn hỗ trợ Syria trong việc bảo vệ người Kurd đều tốt với tôi, cho dù đó là Nga, Trung Quốc hay Napoleon Bonaparte," ông viết. "Tôi hy vọng tất cả họ đều làm rất tốt, chúng ta có 7.000 dặm!". Ông Trump cũng cho rằng quyết định của ông là sự hoàn thành một lời hứa quan trọng trong chiến dịch tranh cử và sẽ là một điểm giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2020, theo các quan chức Nhà Trắng.