Lọt qua khe cửa EU: Cơ hội năng lượng Nga phá thế "độc quyền quá cảnh" Ukraine?

Người đứng đầu tập đoàn dầu khí OMV của Áo Rainer Seele chia sẻ nhận định trên với ấn phẩm Đức Frankfurter Allgemeine Zeitung khi bày tỏ về một số quan ngại trong việc thực hiện dự án Nord Stream 2.

Sau khi ra mắt đường ống dẫn khí đốt này, các nước Đông Âu sẽ mất khả năng thiết lập giá quá cảnh quá cao, đây là một điều tích cực liên quan đến việc cạnh tranh, ông Seele nói.

Tuy nhiên, theo ông, Ukraine vẫn không thể bị lãng quên, vì Liên minh châu Âu EU, sau khi từ bỏ năng lượng nguyên tử và than đá, sẽ cần nhiều khí đốt tự nhiên hơn trước. Do đó, các công ty năng lượng, bao gồm OMV, sẽ quan tâm đến việc sử dụng tất cả các tuyến vận chuyển có sẵn, ông nói thêm.

Như Seele đã nói, có một sự cân bằng rõ ràng giữa châu Âu và Moscow về vấn đề năng lượng: một người cần khí đốt và người kia cần tiền từ việc bán nó. Ông cũng nhắc lại rằng Nga vẫn là nhà cung cấp khí đốt tự nhiên đáng tin cậy trong 50 năm qua.

Khó lường về chỉ thị khí đốt châu Âu

Trong một động thái khác, EAD Daily đã đăng tải thông tin về việc có một số sửa đổi sắp tới đối với chỉ dẫn vận hành đường ống này. Theo đó, Nord Stream 2 sẽ có thể hoạt động chỉ với một nửa công suất và hoạt động quản lý của nó sẽ được chuyển đến một nhà điều hành độc lập với Gazprom.

Cách thức vận hành Nord Stream 2 vẫn còn nhiều bất định. (Nguồn: Robzor/pixabay.com/CC0 Creative Commons)

Bản thỏa thuận cuối về chỉ thị khí đốt đối với dự án này từ phía EU dường như là một sự thỏa hiệp giữa Pháp và Đức. Đức, đã ký kết thỏa thuận liên chính phủ với Nga, có thể đưa ra ngoại lệ và không yêu cầu Nord Stream 2 được kiểm soát bởi một nhà điều hành độc lập, và cùng với đó, một nửa công suất của dự án có thể được dành cho các nhà cung cấp độc lập.

Tuy nhiên, Berlin cần sự cho phép từ Brussels cho các cuộc đàm phán sắp tới liên quan đến những điều khoản nào có thể được nhất trí và bản thân chỉ thị khí đốt này phải được ủy ban đặc biệt của các nước EU chấp thuận.

Có đa số phiếu bầu thì tài liệu này sẽ được thông qua và hạn ngạch phiếu bầu giữa các quốc gia được phân phối theo dân số. Theo trang tin trên, rõ ràng rằng Ba Lan và các nước Baltic sẽ bỏ phiếu chống lại bất kỳ trường hợp ngoại lệ nào và Đức sẽ phải tìm kiếm sự hỗ trợ, từ Pháp và Ý – bên mà phản ứng của họ là khó dự đoán.

Ủy ban Châu Âu (EC) có thể đồng ý cho phép đàm phán và phê duyệt văn bản cuối cùng trong vòng 90 ngày. Đồng thời, EC cũng có quyền yêu cầu thêm bổ sung thông tin, điều này sẽ tăng thêm thời gian chỉ thị này có hiệu lực. Như vậy, đi theo mô hình được lên kế hoạch từ đầu- Gazprom sẽ là chủ sở hữu của đường ống và là nhà cung cấp duy nhất, đồng thời dự án này sẽ có thể bắt đầu hoạt động gần 1 năm sau, nếu không lâu hơn.

Phó Giám đốc Quỹ An ninh Năng lượng Quốc gia Nga (NESF), ông Mitchsei Grivach, đã đồng ý rằng với nhận định rằng các ngoại lệ đối với đường ống này có thể bị bác bỏ, nhưng nếu một phản ứng "bác bỏ" có nền tảng kém thì họ sẽ không có đủ căn cứ để tiến hành tố tụng tại tòa án. Nếu bạn còn nhớ, trọng tài WTO đã phán quyết rằng các hành động của EC trong việc hạn chế sử dụng công suất đường ống khí đốt OPAL (phần nối dài trên mặt đất của dự án Nord Stream) là bất hợp pháp, chuyên gia này nói.

Nếu Nord Stream 2 bị giới hạn ở mức 50%, thì một nửa lượng khí đốt được lên kế hoạch phân phối qua nó, 27,5 tỷ m3 còn lại, sẽ phải được chuyển qua tuyến đường Ukraine. Và đây là thêm 750 triệu USD một năm thanh toán quá cảnh.

Một nhà phân tích hàng đầu tại Viện nghiên cứu năng lượng Oxford, Katya Yafimava, nói với tờ New Europe của châu Âu rằng cơ quan quản lý NRA của Đức sẽ có một lập trường mạnh mẽ về việc không đặt ra những hạn chế nghiêm trọng đối với Nord Stream 2.

Bất kỳ phiên bản nào khác của dự án Nord Stream 2 trong các điều kiện mới sẽ đòi hỏi sự nhượng bộ lớn trong quyền kiểm soát của Nga, nhiều chuyên gia cho hay. Do đó, không phải tự nhiên mà người đứng đầu Gazprom, Alexey Miller, đã nói về khả năng xây dựng thêm đường ống thứ hai qua Thổ Nhĩ Kỳ.

Khó khăn giữa lòng châu Âu

Theo EAD Daily, Dmitry Marunich, đồng chủ tịch Quỹ Chiến lược Năng lượng Ukraine, tuyên bố rằng Gazprom có thể tạo ra một trung tâm ảo ở Baltic và bán một nửa lượng khí đốt cho Nord Stream 2 bằng việc giao hàng ở lối vào đường ống dẫn khí. Nền tảng cho điều này đã sẵn sàng với sàn giao dịch điện tử Gazprom Export ra mắt vào mùa thu 2018.

Không rõ điều gì sẽ xảy ra với việc quản lý đường ống dẫn khí, khi trên thực tế, nó chỉ được xây dựng bằng tiền của Gazprom, theo ông Dmitry Marunich.

Tại Đức, người Nga nắm giữ các công ty WIGA và Wintershall -sở hữu khoảng 50% các nền tảng trên mặt đất của Nord Stream 2 - Opal và NEL.

Dù vậy, theo Dmitry Marunich, vẫn có thể đưa đường ống dẫn khí dưới Baltic này vào hoạt động, mà không phải tuân theo chỉ thị khí đốt.

Tại Brussels, tất cả các thủ tục cần thiết sẽ được diễn ra trong tương lai gần. Tuy nhiên, các sửa đổi cũng phải được sự đồng ý của nghị viện của tất cả các nước EU. Đối với vấn đề này, họ sẽ được tiến hành trong 9 tháng. Và, chúng ta có thể cho rằng, trong một trường hợp tồi tệ, các đồng minh của Nga khi nói đến đường ống dẫn khí đốt, như Đức hoặc Áo, có thể trì hoãn việc phê chuẩn trong thời gian dài nhất. Do đó, đối với họ, điều luật sửa đổi chỉ có thể bắt đầu hoạt động sau khi vận hành Nord Stream 2. Trong trường hợp này, đường ống khí đốt qua Baltic sẽ được coi là đã ra mắt trước đó và Đức sẽ có thể xác định độc lập các điều kiện cho nó.