Moscow dè chừng lập trường của chính quyền mới Ucraina

Điện Kremlin phản ứng một cách thận trọng trước thắng lợi của diễn viên hài Volodymyr Zelensky trong cuộc bầu cử tổng thống Ucraina vừa qua. Mặc dù người Nga hài lòng trước một kết quả "bất kỳ ai miễn là không phải Poroshenko" thắng trong cuộc bầu cử ấy. Người Nga đã theo dõi cuộc vận động bầu cử tại nước láng giềng phía Tây còn hơn là quan tâm cuộc bầu cử tổng thống nước Nga vừa qua. Kremlin đã không dự đoán thắng lợi của Zelensky. Kremlin đơn giản là chấp nhận kết quả và tiếp tục theo dõi các dấu hiệu mà tổng thống đắc cử đưa ra từ Kiev.

Kremlin đã không dự đoán thắng lợi của Zelensky.

Tổng thống Nga không nhiệt liệt chúc mừng người đồng cấp mới mà chỉ có Người phát ngôn của Tổng thống bình luận về kết quả bầu cử: "Chúng tôi tôn trọng sự lựa chọn của nhân dân Ucraina, nhất là khi sự lựa chọn này được thể hiện rõ ràng", qua đó gián tiếp chế giễu thất bại nặng nề của Tổng thống mãn nhiệm Petro Porochenko, người luôn giữ lập trường cứng rắn và có quan hệ rất căng thẳng với Moscow.

Hôm 22/4, ông Zelensky một lần nữa tái khẳng định mong muốn đối thoại với Nga; tuyên bố sẵn sàng "khởi động lại" tiến trình hòa bình vùng Donbass, sau hơn 4 năm giao tranh giữa quân đội Kiev với những lực lượng ly khai thân Nga tại vùng phía Đông này. Fiodor Loukianov, Tổng biên tập tạp chí Nước Nga trong các vấn đề toàn cầu (Russia in Global Affairs), một tạp chí thân Nga, đã cảnh báo: "Người dân Ucraina đã bác bỏ một cách rõ ràng chính sách bài Nga trên tất cả các mặt trận, kể cả lĩnh vực tôn giáo, văn hóa và ngôn ngữ của ông Petro Porochenko. Chính sách này đã thất bại. Nhưng Moscow sẽ không vì thế mà vồ vập ngay với V. Zelensky." Loukianov cho rằng: "tất cả phụ thuộc vào những bước đi tới của Kiev; chính sách nào, sáng kiến gì, ê-kíp lãnh đạo mới ra sao? Zelensky có thể bị thao túng bởi giới chính trị chóp bu Ucraina. Hãy chờ thêm cuộc bầu cử Quốc hội vào mùa thu tới. Bởi vì với các nghị sỹ, Ucraina có thể lại quay trở lại với hệ thống bài Nga trước đây…".

Moscow muốn gì?

Truyền thông và chính quyền Nga càng thận trọng hơn với ông Volodymyr Zelensky, người vốn đã được biết đến ở Nga từ những ngày đầu sự nghiệp diễn viên với những tín hiệu được phát đi trái ngược nhau. Để làm yên lòng những người Ucraina lo ngại vị Tổng thống mới là người không có kinh nghiệm chính trị và sẽ bị Kremlin thao túng, ông Zelensky thể hiện một cách mập mờ lập trường về Crưm đã bị sáp nhập vào Nga năm 2014 – một chủ đề được ông Porochenko thường xuyên nhắc đến song rất ít xuất hiện trong các diễn văn của Zelensky. Tuy nhiên Zelensky cũng nhắc lại nhiều lần rằng Ucraina cần đối thoại với Moscow, trong khi từ nhiều tháng nay, Tổng thống Putin thậm chí "không buồn nghe điện thoại" của Porochenko. Volodymyr Zelensky cũng thận trọng lựa chọn ngôn từ khi nói về chủ đề Donbass, chỉ dùng từ "những người nổi loạn" thay vì "những kẻ ly khai thân Nga". Những gì được ông này thể hiện ra bên ngoài cho thấy ông ta cũng chưa nắm vững nội dung thỏa thuận Minsk II do Bộ tứ Normandy thỏa thuận.

Nước Nga sẽ đợi xem những cử chỉ đầu tiên của Volodyrmyr Zelensky, nhất là trong các hồ sơ có tính biểu trưng nhưng chưa phải cốt yếu như nới lỏng các biện pháp hạn chế một cách giả tạo đối với ngôn ngữ tiếng Nga… Nếu vị Tổng thống mới của Ucraina tỏ ra linh hoạt, Nga sẽ tiến hành quan hệ nghiêm túc và có những nhượng bộ về các chủ đề quan trọng hơn, đặc biệt đối với việc khởi động lại các cuộc thương lượng về hòa bình vùng Donbass, cũng như thả các thủy thủ Ukraina bị bắt tại eo biển Kerch sau một số xét xử tượng trưng.

Nhưng liệu Volodyrmyr Zelensky có thể hành động khác với điều người dân Ucraina mong đợi, thể hiện trong các cuộc thăm do dư luận nhân dịp bầu cử: 57% những người bầu cho Zelinsky ủng hộ việc nước này gia nhập EU; 37% ủng hộ gia nhập NATO; 37% ủng hộ "trung lập" xuất phát từ nhu cầu địa chính trị. Điện Kremlin khó mà trông chờ gì nhiều từ các chiều hướng dư luận Ucraina khá là không thuận như vậy.

Về ưu tiên của tổng thống mới trong 100 ngày đầu cầm quyền, 39% những người được hỏi ý kiến mong muốn giảm giá cả hàng tiêu dùng cơ bản; 35% muốn có đạo luật tước quyền miễn trừ cho các đại biểu nghị viện; 32% muốn tiến hành điều tra những vụ tham nhũng ở giới chóp bu nổi cộm. Đó toàn những vấn đề nội bộ.

Còn dư luận Nga rõ ràng quan tâm đến việc kết quả bầu cử vừa qua ở nước láng giềng phía Tây sẽ dẫn tới sự cải thiện hay làm xấu thêm quan hệ Nga-Ucraina. Nga và Ucraina khó trở lại thời kỳ quan hệ "anh em" như trước cuộc "Cách mạng màu" 2014. Nhưng Kremlin cũng có thể muốn có quan hệ mới với Ukraina như kiểu với Grudia từ sau cuộc Chiến tranh 2008. Andrei Piontkovsky, chuyên gia chính trị quốc tế của Nga, cho rằng, chừng nào chủ nghĩa Putin còn tồn tại, Nga sẽ tiếp tục cố gắng kiểm soát Ukraina. Nhưng đại đa số người Ucraina lại không sẵn sàng hy sinh nền độc lập của nước mình. Tình hình đối với cả Moscow và Kiev là tiến thoái lưỡng nan./.