Mỹ bất ngờ ra tín hiệu với Iraq về đòn trừng phạt Iran

Theo AP đây là một động thái sẽ được coi như phép thử quan trọng của quan hệ Baghdad-Washington.

Phép thử quan hệ Mỹ - Iraq

Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Iraq đang căng thẳng sau cuộc không kích tháng trước do Washington tiến hành ở Baghdad. Một tướng lĩnh cấp cao của Iran và một lãnh đạo dân quân cấp cao của Iraq đã thiệt mạng trong vụ tấn công này.

Lệnh miễn trừ trước đó, được cấp vào tháng 10 năm ngoái, sẽ hết hạn vào ngày 13/2. Ba quan chức trên cho biết Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, nơi ban hành các miễn trừ này, đã truyền đạt sự sẵn sàng của mình để gia hạn miễn trừ thêm ba tháng nữa - nếu Iraq có thể xây dựng được mốc thời gian vào cuối tuần, nêu chi tiết về kế hoạch loại bỏ sự phụ thuộc vào khí đốt của Iran. "Một trong những quan chức của Mỹ đã tuyên bố với chúng tôi về sự sẵn sàng của họ về vấn đề này".

Các quan chức được phỏng vấn tất cả đều là các thành viên cấp cao của chính phủ Iraq, bao gồm một người gần với các cuộc đàm phán với người Mỹ. Họ nói với điều kiện giấu tên vì không được phép nói công khai về vấn đề này trước khi nó trở thành chính thức.

Không có bình luận ngay lập tức từ các quan chức Hoa Kỳ.

Các quan chức Iraq cho biết phép thử mới này sẽ là một thử nghiệm về quan hệ của Baghdad-Washington sau khi căng thẳng tăng vọt do cuộc không kích của Mỹ ngày 3 tháng 1 gần sân bay Baghdad. Vụ tấn công này đã giết chết một tướng quân hàng đầu của Iran, Qassem Soleimani, và lãnh đạo dân quân cấp cao của Iraq, Abu Mahdi al-Muhandis. Kể từ đó, các nhà lãnh đạo chính trị Shiite ở Iraq đã thúc đẩy quốc hội đưa ra một nghị quyết không ràng buộc để gây áp lực buộc chính phủ yêu cầu quân đội Hoa Kỳ rời khỏi nước này.

Washington phản ứng trước các yêu cầu về việc rút quân này bằng sự từ chối thẳng thừng, thậm chí đe dọa sẽ đáp trả bằng các lệnh trừng phạt – điều có thể làm tê liệt nền kinh tế Iraq. Căng thẳng đã hạ nhiệt trong những tuần gần đây, khi cả hai bên giảm các tuyên bố chỉ trích nhau.

Iraq vẫn phụ thuộc nhiều vào khí đốt tự nhiên của Iran để đáp ứng nhu cầu điện, đặc biệt là trong những tháng mùa hè thiêu đốt khi nhập khẩu chiếm một phần ba lượng tiêu thụ. Việc Baghdad thanh toán chậm đối với điện và khí đốt của Iran đã dẫn đến sự gián đoạn trong những năm gần đây. Vào mùa hè năm 2018, đó là một yếu tố dẫn đến sự bất ổn của các cuộc biểu tình ở tỉnh Basra - nơi giàu dầu lửa phía Nam.

Sự miễn trừ của Hoa Kỳ cho phép Iraq tránh được các hình phạt, trong khi có điều kiện trả cho Iran hàng tỷ USD để nhập khẩu năng lượng. Lệnh miễn trừ đã được cấp liên tiếp kể từ tháng 11 năm 2018, khi chính quyền Trump áp đặt lại các lệnh trừng phạt đối với Iran.

Gây sức ép Iraq tự lực về năng lượng

Washington đã sử dụng mối đe dọa trừng phạt làm đòn bẩy để thúc đẩy chính phủ Iraq xây dựng nguồn cung cấp điện trong nước và giảm sự phụ thuộc vào Iran. Iraq hiện đang sử dụng một lượng lớn khí đốt vì thiếu cơ sở hạ tầng để lưu trữ. Nước này cũng có hai mỏ khí đốt ở các tỉnh Anbar và Diyala nhưng sự phát triển của những vùng này gặp khó khăn lớn sau khi nhóm Nhà nước Hồi giáo tiến vào đây từ mùa hè năm 2014.

Mối đe dọa của các lệnh trừng phạt đã đưa ra cho các quan chức Iraq một lựa chọn khó khăn: chấm dứt một nguồn cung cấp năng lượng quan trọng hoặc bị từ chối tiếp cận đồng tiền của Hoa Kỳ. Iraq có hàng tỷ đô la doanh thu từ dầu mỏ tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang ở New York. Dầu chiếm 90% doanh thu của nhà nước Iraq.

Nội các Iraq đã tiến tới xoa dịu các điều kiện của Washington để gia hạn miễn trừ trừng phạt vào cuối tháng 1, bằng cách phê duyệt sáu hợp đồng dầu mỏ do Bộ Dầu mỏ xúc tiến vào tháng 4 năm 2018, điều sẽ thúc đẩy cung cấp khí đốt trong nội bộ nước này trong hơn hai năm, theo một tuyên bố của Nội các vào ngày 23 tháng 1.

Các hợp đồng đã được thông qua, trong khuôn khổ các nỗ lực của chính phủ, nhằm tăng cường khả năng tự cung cấp năng lượng và giảm sự phụ thuộc vào khí đốt nhập khẩu, văn bản trên cho biết.

Chính phủ Iraq đã phê duyệt các hợp đồng, bao gồm các mỏ có thể sản xuất hơn 750 triệu feet khối khí đốt tiêu chuẩn mỗi ngày trong 36 tháng, bản tuyên bố nói thêm.

Chúng tôi hy vọng sẽ sớm ký, một quan chức trong ngành từ một trong ba công ty được trao hợp đồng. Quan chức này nói với điều kiện giấu tên để không gây ảnh hưởng tới các cuộc đàm phán đang diễn ra với chính phủ.