Nga khởi động siêu tập trận Zapad 2017: Diễn biến nảy lửa?

Cuộc tập trận Zapad của Nga và Belarus sẽ chính thức bắt đầu vào ngày 14/9 – được các nhà quan sát phương Tây cho là đã bắt đầu được triển khai từ cách đây vài tuần – diễn ra khi mối quan hệ Nga - phương Tây đang rơi xuống mức thấp nhất.

Theo Washington Post, cuộc tập trận này sẽ cho thấy lực lượng quân đội Nga đã thay đổi hiệu quả ra sao dưới thời Tổng thống Vladimir Putin sau khi đã được triển khai tới Syria và được cho là cả Ukraine trong những năm gần đây.

Tố nhau thực tế binh lực tại Zapad

Moscow nhấn mạnh rằng cuộc tập trận này sẽ tập trung vào một kịch bản phòng vệ nghiêm ngặt và chỉ có tối đa 12.700 quân, dưới mức yêu cầu Nga phải cho phép các nhà quan sát NATO tham dự theo các thỏa thuận quốc tế. Tổng Tham mưu trưởng Các lực lượng vũ trang Nga, Tướng Valery Gerasimov cũng cho biết tuần trước rằng cuộc tập trận này "không nhằm chống lại bất kỳ nước thứ ba nào."

Quy mô và diễn biến tập trận Zapad 2017 của Nga đang khiến NATO và phương Tây cảnh giác. (Nguồn: AP)

Lâu nay Nga vẫn tổ chức các cuộc tập trận thường niên luân phiên tại các khu vực  quân sự của nước này. Hoạt động năm nay có sự tham gia của lực lượng phía Tây, được triển khai tại vùng biên giới Nga giáp với bán đảo Triều Tiên – phía trên vòng Cực Bắc cho tới Ukraine.

Tuy nhiên, các quan chức cao cấp của phương Tây tin rằng con số thực sự của lực lượng quân sự Nga tham dự Zapad có thể lên tới 100.000 quân.

Tại trụ sở của NATO tại Brussels, các quan chức cao cấp nói rằng các cơ quan tình báo của họ đang theo dõi sát sao Nga khi Moscow tăng cường lực lượng quân đội dọc biên giới của họ. Họ nói rằng việc Moscow không sẵn lòng mở cuộc tập trận cho họ quan sát sẽ làm tăng nguy cơ xung đột ngoài ý muốn.

Tổng thư kí NATO Jens Stoltenberg cho biết: "Với việc có thêm nhiều hoạt động quân sự được triển khai dọc theo biên giới của chúng tôi trên không, trên đất liền và trên biển, thì nguy cơ xảy ra sự cố, tai nạn, tính toán sai lầm ngày càng tăng". "Minh bạch là cách tốt nhất để tránh những loại sự cố hay tai nạn như vậy."

Moscow đã nhiều lần tuyên bố rằng họ đang rất cởi mở về mục đích và quy mô của cuộc tập trận Zapad năm nay, mô phỏng hoạt động phòng vệ khu vực phía tây bắc của Belarus trước một cuộc nổi dậy của lực lượng li khai. Ông Frants Klintsevich, một thành viên cao cấp của Thượng viện Nga, cho biết việc phương Tây từ chối tin vào điều trên cho thấy "xu hướng bài Nga đang tiếp tục".

Cảnh giác sức mạnh quân sự Nga

Về phần mình,  các quan chức quân sự phương Tây nói rằng Nga đã che giấu quy mô và diễn biến thực sự của cuộc tập trận, với phần chính thức sẽ diễn ra tại Belarus – nước có biên giới tiếp giáp với các  thành viên NATO là Ba Lan, Lithuania và Latvia.

Phương Tây cũng nói rằng cuộc tập trận cùng với quân đội Belarus của Nga chỉ là bề nổi của một cuộc di chuyển quy mô lớn các thiết bị quân sự đã được hiện đại hóa và nâng cấp, việc điều động (riêng biệt nhưng có phối hợp) nhiều lực lượng gồm lính dù, các đơn vị thiết giáp, quân đội đường sắt, không quân và hải quân, các lực lượng đặc nhiệm và các đơn vị được vũ trang hạng nặng của Kaliningrad – nơi trú đóng của hạm đội biển Baltic của Nga.

Một nội dung của cuộc tập trận này có thể bao gồm đội hình lực lượng bọc thép 1st Guards Tank Army - lừng danh vì từng đánh bại Phát xít Đức. Năm 2014 Nga đã khôi phục lại lực lượng này khi  từng giải tán họ năm 1998.

Mặc dù lo ngại về tầm quan trọng của cuộc tập trận này, nhiều quan chức phương Tây tuần trước đã bác bỏ ý tưởng cho rằng hoạt động này còn có ý nghĩa hơn thế nữa. Tổng thư kí NATO Stoltenberg cho biết: "Chúng tôi không thấy bất kỳ mối đe dọa nào sắp xảy ra khi nói đến bất kỳ hoạt động quân sự quy mô lớn nào nhằm chống lại châu Âu hiện nay."

Góc nhìn từ Baltic

Nhìn từ lập trường của các quốc gia vùng Baltic, họ cho rằng cuộc tập trận phản ánh lập trường của ông Putin cho rằng Nga đang bị bao vây bởi một thế lực thù địch và hiếu chiến ở NATO, và Baltic cũng cho rằng Nga có hai mục đích rõ ràng.

Một là tập dượt khả năng để phong tỏa Lithuania, Latvia và Estonia, và chặn đường tiếp cận Biển Baltic đối với các lực lượng NATO muốn hỗ trợ Baltic. Điều thứ hai, Baltic cho rằng Nga đang thể hiện một thách thức mang tính chiến lược đối với các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ và NATO bằng cách chứng minh “mức giá cao” trong việc bảo vệ các nước Baltics khi đối đầu với Nga– để từ đó cho thấy yếu tố bất ổn về khả năng tồn tại của liên minh.

Các nước Baltic trước đó đã hết sức lo ngại sau cuộc bầu cử của Tổng thống Trump  khi ông cho rằng liên minh NATO đã "lỗi thời". Tuy nhiên, tình hình đã khả quan hơn sau việc NATO triển khai luân phiên 4 tiểu đoàn đa quốc gia tới Baltic và Ba Lan cùng với chuyến thăm khu vực của Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence – người cam kết rõ ràng hơn về sự tồn tại liên minh NATO.

Hiện tại, trong thời gian diễn ra cuộc tập trận Zapad, lực lượng quân đội Hoa Kỳ bổ sung sẽ có mặt tại từng quốc gia Baltic, một sự hiện diện có ý nghĩa tượng trưng, Dmitri Teperik – một chuyên gia thuộc Trung tâm Quốc tế về Quốc phòng và an ninh tại Estonia cho biết.

Các đại sứ từ 29 quốc gia của NATO cũng sẽ gặp nhau nhiều lần trong những ngày tới để cập nhật tình hình về cuộc tập trận Zapad. Các nhà hoạch định quân sự cũng nói rằng họ sẽ theo dõi cẩn thận để hiểu cả khả năng của Nga lẫn mối quan tâm của họ.

Các lực lượng NATO đã theo dõi quá trình chuẩn bị cho cuộc tập trận này, nhưng cho đến nay họ vẫn chưa đưa ra những quan ngại lớn, Tướng Tod Wolters - chỉ huy trưởng cấp cao của Không quân Hoa Kỳ tại  châu Âu nói.

"Chúng tôi đã chú ý chặt chẽ những hoạt động này", Tướng Tod Wolters nói với các phóng viên trong một cuộc họp báo. "Không có gì bất thường hoặc vượt quá sự bình thường như chúng ta đã chú ý cho đến thời điểm này, tuy nhiên, một lần nữa chúng ta sẽ tiếp tục giữ vững sự khôn ngoan và thận trọng."