Nga, Thổ, Iran "không để yên" chảo lửa Ildib

Hội nghị thượng đỉnh lần này ở Ankara tập hợp các quốc gia là đồng minh của các phe tham chiến trong cuộc chiến tranh kéo dài 8 năm tại Syria. Nội dung chính sẽ tập trung vào khu vực Idlib, lãnh thổ cuối cùng mà phe nổi dậy còn kiểm soát được tại Syria.

"Nóng" về Ildib

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã ủng hộ ông Assad chống lại phe nổi dậy. Còn Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan, cùng với Hoa Kỳ, các đồng minh châu Âu và Ả Rập, đã hỗ trợ nhiều phe phái nổi dậy khác nhau trong suốt cuộc xung đột Syria.

Lực lượng của Tổng thống Syria Assad, được hỗ trợ bởi sức mạnh không quân Nga, đã giành lại quyền kiểm soát hầu hết các vùng đất bị mất trong chiến tranh. Trong những tháng gần đây, lực lượng của ông Assad đã tấn công Idlib, nơi các tay súng cực đoan Syria và cả từ nước ngoài cạnh tranh quyền lực với các phe phái ôn hòa khác.

Diễn biến phức tạp tại Ildib khiến 3 ông lớn Nga, Thổ, Iran phải xúc tiến giải quyết. Ảnh: Reuters.

Theo thỏa thuận với Moscow và Tehran hai năm trước, Thổ Nhĩ Kỳ đã thiết lập 12 trạm quan sát quân sự ở tây bắc Syria nhằm mục đích giảm xung đột giữa lực lượng của Damacus và phe nổi dậy. Tuy nhiên, các vị trí quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đồn trú gần đây cũng đã bị vây hãm trong các cuộc đọ súng giữa các bên tại khu vực này.

Trong một cuộc phỏng vấn với Reuters hôm thứ Sáu, ông Erdogan cảnh báo rằng bất kỳ cuộc tấn công nào của chính phủ Syria vào các vị trí của quân đội nước này sẽ kéo theo sự trả đũa từ các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ - kịch bản có thể dẫn đến nguy cơ đối đầu trực tiếp giữa Ankara và Damascus.

"Thời khắc mà lực lượng chính quyền nhắm tới các trạm quan sát của chúng tôi, nếu xảy ra bất kỳ cuộc tấn công nào, thì mọi thứ sẽ có thể đi theo một hướng rất khác", ông Erdogan nói với Reuters. "Chúng tôi sẽ không kiềm chế như bây giờ. Chúng tôi sẽ thực hiện bất kỳ bước đi cần thiết nào".

Ông Erdogan và ông Putin đã nhất trí tại các cuộc đàm phán ở Moscow vào tháng 8 về việc bình thường hóa tình hình trong khu vực, sau khi quân đội Syria bao vây phe nổi dậy và một cơ sở đồn trú của Thổ Nhĩ Kỳ - động thái mà Ankara cho rằng đe dọa đến an ninh quốc gia của họ.

Trong khi hai nhà lãnh đạo Putin và Erdogan đã củng cố mối quan hệ chặt chẽ trong một loạt các vấn đề như hợp tác năng lượng và quốc phòng, thì các cuộc tấn công gần đây của quân đội Syria cũng đã làm căng thẳng mối quan hệ giữa Ankara và Moscow.

Nguy cơ về làn sóng nhập cư

Cuộc chiến ở tây bắc Syria cũng làm gia tăng nguy cơ xảy ra một làn sóng di cư mới tới Thổ Nhĩ Kỳ, nơi hiện đang là nơi trú ngụ cho khoảng 3,6 triệu người tị nạn Syria.

Liên hợp quốc đã đưa ra thông tin về việc hơn 500.000 người đã phải di dời kể từ cuối tháng Tư, hầu hết trong số họ tiến sâu hơn vào khu vực do phe nổi dậy kiểm soát và từ đó hướng tới khu vực biên giới.

Mặc dù ông Erdogan nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ không thể giải quyết được một dòng người tị nạn như vậy, nhưng trước đó, ông cũng từng đe dọa sẽ "mở hết các cửa" để người tị nạn tiến đến châu Âu nếu họ không nhận được nhiều sự hỗ trợ hơn từ quốc tế.

Vào thứ Sáu, ông Erdogan nhắc lại cảnh báo của mình và cho biết hội nghị thượng đỉnh hôm thứ Hai này sẽ nhằm ngăn chặn làn sóng di cư khỏi Idlib và thiết lập một lệnh ngừng bắn để ngăn chặn mọi thương vong về mặt dân sự.

"Sự kỳ vọng ở đây không phải là một lệnh ngừng bắn tạm thời. Đầu tiên, đó là việc chấm dứt sự di cư ở đây", ông nói với Reuters. "Điều thứ hai, là để đảm bảo ngừng bắn ở khu vực này. Điều thứ ba, để nghiêm túc kiểm soát các tổ chức khủng bố", ông nói thêm.

"Hiện tại, Thổ Nhĩ Kỳ, nơi đang phải giải quyết 3,6 triệu người tị nạn vào lúc này, không thể đón tiếp hàng triệu người từ nơi đó (Ildib-pv) tiếp tục đến. Chúng tôi không thể giải quyết được quy mô như vậy", ông Erdogan cho hay.

Đảng cầm quyền (AKP) của ông Erdogan đã chịu 1 số thất bại lớn trong các bầu cử địa phương năm nay một phần do sự thiếu kiên nhẫn của người Thổ đối với người tị nạn Syria. Ông Erdogan cho biết một triệu người tị nạn có thể quay trở lại một vùng an toàn ở phía đông bắc Syria, nơi Thổ Nhĩ Kỳ đang cố gắng thiết lập với Hoa Kỳ.

Trong khi đó, bạo lực vẫn diễn biến phức tạp. Quân đội Syria đã pháo kích vào phía nam Idlib hôm Chủ nhật, theo các nhân viên cứu hộ và người dân trong thành trì của phe nổi dậy.

Hội nghị thượng đỉnh lần này về Syria cũng diễn ra sau khi các máy bay không người lái đã tấn công vào hai cơ sở khai thác dầu Aramco của Ả Rập Saudi hôm thứ Bảy. Washington đã đổ lỗi cho Iran về các cuộc tấn công này – điều Tehran hoàn toàn bác bỏ.

Trong ngày thứ Hai, ba nhà lãnh đạo Erdogan, Putin và Rouhani dự kiến sẽ có cuộc hội đàm song phương với nhau trước khi tiến hành các cuộc đàm phán ba bên về diễn biến ở Idlib. Ba nhà lãnh đạo sau đó sẽ tổ chức một cuộc họp báo chung.