Nga – Ukraine trong ván bài căng thẳng bất đối xứng

Theo trang South Front, vào ngày 10 tháng 4, chính phủ Ukraine đã mở rộng danh sách hàng hóa từ Nga bị cấm nhập khẩu. Theo quyết định này, lệnh cấm được mở rộng sang formalin, các chất carbamide-formaldehyd, lò xo cho toa xe chở hàng, thiết bị điện trong các thiết bị liên lạc và tự động hóa đường sắt, dây dẫn điện cho điện áp trên 1000V. Ngoài ra, một nghị quyết khác cũng áp đặt trừng phạt đối với việc nhập khẩu đồ dùng thủy tinh, bao gồm lon, chai cho thực phẩm và đồ uống và các sản phẩm tương tự khác.

Động thái này là sự tiếp nối của một loạt các hạn chế trước đây do Ukraine áp đặt đối với Nga và các doanh nghiệp liên kết với Nga. Mặc dù là các tuyên bố chính thức, tác động thực sự của các hành động gần đây và trước đây của Ukraine là rất nhỏ vì xuất khẩu của Nga về những đồ dùng trên cũng không đáng kể.

Nga mạnh mẽ đáp trả

Vào ngày 18 tháng 4, chính phủ Nga đã đưa ra một tuyên bố mạnh đáp trả những động thái của Ukraine. Thủ tướng Dmitry Medvedev tuyên bố rằng ông đã ký một nghị định cấm xuất khẩu sang Ukraine dầu, các chế phẩm dầu và than. Bắt đầu từ ngày 1/6, việc xuất khẩu các sản phẩm được liệt kê trong danh sách hạn chế sẽ yêu cầu giấy phép một lần đặc biệt.

Than, dầu và các mặt hàng năng lượng là các sản phẩm quan trọng với Ukraine. (Nguồn: TASS)

Theo nghị định này, các sản phẩm than và dầu sẽ được xuất khẩu sang Ukraine sẽ phải theo giấy phép của Bộ Phát triển Kinh tế Nga từ ngày 1 tháng 6 năm nay. Việc cung cấp các dạng than, xăng, nhiên liệu diesel, propan, butan và các loại khí hóa lỏng khác cũng có thể phải tiến hành theo giấy phép.

Theo dữ liệu của các phương tiện truyền thông Ukraine, dầu thô của nước này hiện phần lớn được nhập khẩu từ Azerbaijan, Algeria và Iran. Belarus, nước nhận dầu thô từ Nga, là nước dẫn đầu tuyệt đối về xuất khẩu các sản phẩm từ dầu sang Ukraine.

Xuất khẩu than của Nga sang Ukraine đã tăng gần 10% trong năm 2018 lên 12,4 triệu tấn.

Không có thông tin công khai nào liên quan đến nguồn cung sản phẩm dầu thực tế từ Nga đến Ukraine, nhưng Vladimir Nazarov – một quan chức của nhà vận hành đường ống năng lượng Nga Transneft cho biết vào tháng 2 năm ngoái rằng công ty này dự định tăng nguồn cung cấp nhiên liệu diesel trên hệ thống của mình từ 2,5 triệu tấn trong năm 2017 lên 3,2 triệu tấn vào năm 2018, bao gồm 2 triệu tấn được lên kế hoạch giao hàng trực tiếp đến Ukraine vào năm ngoái.

Sắc lệnh này cũng cũng cấm nhập khẩu vào Nga các sản phẩm kỹ thuật, đèn và kim loại của Ukraine.

"Nội các bộ trưởng Ukraine đã bước một bước đi không thân thiện với nước tôi, mở rộng danh sách hàng hóa Nga bị cấm nhập khẩu vào Ukraine. Theo các điều kiện này, chúng tôi phải bảo vệ lợi ích của mình và thực hiện các biện pháp trả đũa", hãng Interfax dẫn lời Thủ tướng Medvedev.

Ukraine chịu tác động mạnh?

Theo South Front, động thái chưa từng có này sẽ giáng một đòn mạnh vào nền kinh tế vốn đã suy yếu của Ukraine. Trong những năm trước, các sản phẩm dầu của Nga chiếm khoảng 36-40% thị trường Ukraine. Khoảng 40% sản phẩm dầu mà Ukraine đang nhập khẩu từ Belarus - thực tế, đây là những sản phẩm dầu của Nga dưới một thương hiệu khác. Dự kiến, Nga sẽ tăng cường giám sát việc tái xuất các sản phẩm dầu của Belarus, do đó ngăn chặn các kế hoạch có thể cho phép chính quyền Kiev tránh lệnh cấm.

Ngành công nghiệp Ukraine cũng sẽ phải chịu phần lớn hậu quả từ việc Nga áp đặt lệnh cấm này. Một nhóm người khác, sẽ cảm thấy tác động ngay lập tức, là những công dân bình thường. Khi phải chịu lệnh cấm các sản phẩm dầu của Nga, chính phủ Kiev sẽ phải đa dạng hóa thị trường của mình, rất có thể sẽ mua thêm các sản phẩm dầu từ Azerbaijan hoặc thậm chí Iran và các quốc gia khác của Vịnh Ba Tư. Biện pháp này sẽ làm tăng chi phí vận chuyển. Mức tăng chi phí cho các sản phẩm dầu trong nền kinh tế Ukraine sẽ vào khoảng 15-20%.

Ngoài ra, chính phủ Kiev khó có thể thay thế hoàn toàn các sản phẩm dầu của Nga trong một khoảng thời gian ngắn. Điều này sẽ làm tăng thêm chi phí cho các sản phẩm dầu do thiếu nguồn cung trên thị trường nội địa Ukraine.

Theo các chuyên gia, người dân Ukraine sẽ sớm có thể thấy mức tăng giá nhiên liệu 18-20%. Hiện tại, một lít xăng RON 95 tại Kiev có giá khoảng 28 UAH (1,04 USD). Dự kiến giá RON 95 sẽ tăng lên khoảng 1,25 USD mỗi lít. Chi phí của các sản phẩm dầu cho ngành sản xuất cũng sẽ tăng lên.

Quyết định của Điện Kremlin áp đặt lệnh cấm xuất khẩu nhiều loại hàng hóa, trong đó có dầu cho Ukraine diễn ra ngay trước vòng thứ hai của cuộc bầu cử tổng thống ở nước này là một tín hiệu rõ ràng với các ứng viên, trong đó có ông Volodymyr Zelensky, người được coi là đang dẫn trước với tỉ lệ ủng hộ cách biệt. [Còn ông Petro Poroshenko đang có rất ít cơ hội để đạt được một chiến thắng]. Nếu Tổng thống mới được bầu đưa ra những thay đổi trong chính sách của đất nước này, thì dự kiến rằng lệnh cấm dầu cũng như các lệnh trừng phạt khác sẽ được dỡ bỏ trong tương lai gần nhất.