Nhìn lại thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 Mỹ-Trung: Bắc Kinh tuân thủ nhưng "còn lâu mới đủ"

Được biết, thỏa thuận giai đoạn 1 đã tạm chấm dứt tổn thất từ thương chiến - với các loạt thuế quan đáp trả lẫn nhau trị giá hàng trăm tỉ USD hàng hóa - giữa hai quốc gia có nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Ngoài ra, thỏa thuận này còn nhằm giải quyết mối quan ngại đối với cáo buộc Trung Quốc đánh cắp sở hữu trí tuệ và cưỡng ép chuyển giao công nghệ. Trọng tâm chính của thỏa thuận là Trung Quốc sẽ cam kết mua ít nhất thêm 200 tỉ USD hàng hóa và dịch vụ của Mỹ trong năm 2020 và năm 2021 so với năm 2017.

Thậm chí kể cả trước khi thỏa thuận nói trên được kí kết, một số chuyên gia nói việc yêu cầu Trung Quốc tăng cường mua một lượng hàng hóa và dịch vụ của Mỹ ở mức này là điều bất khả thi. Mục tiêu còn khó thực hiện hơn khi dịch bệnh do virus corona bùng phát, làm giảm nhu cầu mua hàng hóa từ phía Trung Quốc.

Đánh giá cam kết của Bắc Kinh

Theo như thỏa thuận thương mại, Trung Quốc sẽ đáp ứng một số điều khoản, bao gồm:

- Trong năm 2020: Mua thêm 63,9 tỉ USD sản phẩm năng lượng, nông nghiệp và hàng hóa sản xuất, cũng như 12,8 tỉ USD dịch vụ so với năm 2017.

- Trong năm 2021: Mua thêm 98,2 tỉ USD hàng hóa từ ba hạng mục nói trên và 25,1 tỉ USD dịch vụ so với mức năm 2017.

Số liệu chính thức từ Trung Quốc và Mỹ sẽ đều được sử dụng để đánh giá liệu Trung Quốc có thực hiện được thỏa thuận như đã cam kết hay không.

Theo CNBC, mặc dù các số liệu thường đề cập tới những mặt hàng như nhau, nhưng số liệu xuất khẩu từ Mỹ sang Trung Quốc thường không giống số liệu Trung Quốc nhập khẩu từ Mỹ bởi vì có sự khác biệt trong phương pháp thu thập dữ liệu và tiêu chuẩn đánh giá ở hai quốc gia.

Theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE), tới cuối năm nay, Trung Quốc cần mua tổng cộng 142,7 tỷ USD hàng hóa Mỹ như trong thỏa thuận - nếu tính theo chuẩn dữ liệu xuất khẩu của Mỹ.

Hàng hóa Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc phân loại theo 3 hạng mục: hàng hóa sản xuất, nông nghiệp và năng lượng. Màu xanh là mục tiêu theo thỏa thuận, màu vàng là lượng đã mua trong 6 tháng đầu năm.

Nếu tính theo số liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, Bắc Kinh cần phải mua tới 172,7 tỉ USD hàng hóa Mỹ. Tuy nhiên, trong nửa đầu năm 2020, Trung Quốc mới mua chưa tới 25% mục tiêu cuối năm.

Dựa trên các loại hàng hóa, PIIE cho biết Trung Quốc không đạt được mục tiêu ở cả 3 loại hạng mục hàng hóa. Trong đó, các sản phẩm trong ngành năng lượng được Trung Quốc mua ít nhất trong 6 tháng đầu năm 2020.

Mặc dù Bắc Kinh chưa thể hoàn thành các mục tiêu như cam kết, cố vấn kinh tế hàng đầu của tổng thống Mỹ Donald Trump là Larry Kudlow vẫn khẳng định rằng lượng hàng hóa Mỹ mà Trung Quốc mua "ở mức rất tốt".

Ông Kudlow cũng phủ nhận rằng thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 sẽ không được thực hiện do mối quan hệ Mỹ - Trung xấu đi trong thời gian gần đây. Một số chuyên gia khác đánh giá rằng Mỹ sẽ không tiếp tục áp thêm thuế quan đối với Trung Quốc bởi kinh tế Mỹ cũng đã thiệt hại rất nặng nề do dịch COVID-19.