Ông Navalny bị đầu độc bằng Novichok: Câu trả lời thế giới khó nhận được và phản ứng bất ngờ của Tổng thống Trump

CNN đăng tải, khi chính phủ Đức công bố hôm Thứ tư (2/9) rằng, nhà lãnh đạo phe đối lập Nga Alexey Navalny đã bị đầu độc bằng chất độc thần kinh Novichok, hầu hết các chuyên gia đều dự đoán rằng, vụ ám sát hụt chắc chắn sẽ trở thành một cuộc khủng hoảng quốc tế mới.

Ông Navalny hiện vẫn đang trong tình trạng nghiêm trọng tại khoa chăm sóc đặc biệt ở bệnh viện Charite, Berlin. Tuy nhiên, việc xác nhận chất độc chính là Novichok đã làm dấy lên nhiều nghi ngờ về khả năng chính trị gia người Nga là mục tiêu của một vụ ám sát mang tính quốc gia.

"Có rất nhiều câu hỏi mà chỉ có chính phủ Nga mới có thể và cần phải trả lời", Thủ tướng Đức Angela Merkel tuyên bố ngày 2/9.

Sau khi ông Navalny bất ngờ bị bệnh trong khi đang di chuyển từ Siberia tới Moscow vào tháng trước, từng có loạt tin đồn về ai đã ra lệnh đầu độc ông. Là một nhà hoạt động chống khủng bố, ông Navalny có không ít kẻ thù tại Nga. Tuy nhiên, hiện tại những người ủng hộ ông lại đang trực tiếp lên tiếng cáo buộc Điện Kremlin.

"Vào năm 2020, đầu độc Navalny bằng Novichok giống như để lại một bức ảnh tại nơi xảy ra tội ác", Leonid Volkov, chánh văn phòng của ông Navalny viết trên Twitter.

Phản ứng của Điện Kremlin cho tới thời điểm này khá đồng nhất. Phát ngôn viên Dmitry Peskov không trực tiếp nhắc tới tên Navalny mà chỉ gọi chính trị gia người Nga là "bệnh nhân". Peskov cũng không gọi vụ việc là đầu độc trong khi các quan chức Nga từ chối tiến hành điều tra.

"Nhìn chung, chúng tôi xác nhận đã sẵn sàng và quan tâm tới hợp tác toàn diện cũng như trao đổi dữ liệu về chủ đề này với phía Đức", tờ Moscow Times dẫn lời ông Peskov nói trước báo giới.

Tuy nhiên, ông Navalny đã rất may mắn khi giữ được mạng sống. Novichok không phải là một chất độc thông thường. Theo nhà hóa học và từng là người đứng đầu một cơ quan phản gián thời Liên Xô Vil Mirzayanov, nếu sử dụng đúng liều, chất này có thể gây ra tử vong nhanh chóng. Tuy nhiên, ngay cả liều nhẹ hơn cũng vẫn khiến người bị đầu độc phải rơi vào trạng thái "như bị tra tấn". "Họ sẽ bắt đầu bị co giật, ngừng thở, mất khả năng nhìn, nôn mửa… Cực kỳ kinh khủng", ông Mirzayanov nói.

Phòng thí nghiệm Công nghệ và Khoa học Quốc phòng của chính phủ Anh tại Porton Down cho hay, Novichok từng được sử dụng trong vụ tấn công điệp viên hai mang Sergei Skripal và con gái tại Salisbury, Anh.

Novichok được Liên Xô phát triển vào những năm 1970 và 1980. Theo Mirzayanov, kẻ tấn công bằng Novicok là người "có kiến thức sâu và được đào tạo rất tốt" mới có thể khiến nó hiệu quả.

Ngoài Thủ tướng Đức, một số nhà lãnh đạo thế giới cũng đã nhanh chóng lên tiếng yêu cầu câu trả lời từ Moscow cho vụ việc Navalny.

"Thật vô nhân đạo khi sử dụng vũ khí hóa học để đầu độc Alexey Navalny", Thủ tướng Anh Boris Johnson tuyên bố trên Twitter. "Chúng ta đã trực tiếp chứng kiến hậu quả chết người của Novichok tại Anh. Chính phủ Nga giờ đây phải giải thích điều gì đã xảy ra cho ông Navalny – chúng ta phải hợp tác với các đối tác để đảm bảo công lý được thực thi".

Còn Ngoại trưởng Pháp Kean- Yves Le Drian nhấn mạnh: "Tôi muốn sử dụng những từ ngữ mạnh mẽ nhất để lên án việc sử dụng vô trách nhiệm và gây sốc loại chất độc như vậy".

Tuy nhiên, đáng lưu ý là, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump lại tỏ ra khá im ắng sau thông báo của chính phủ Đức.

Mặc dù vẫn sử dụng Twitter để công kích các đối thủ chính trị của mình, nhưng ông Trump lại không đề cập tới trường hợp của ông Navalny. Phản ứng duy nhất trong ngày 2/9 từ chính quyền Mỹ là một thông cáo của Hội đồng An ninh Quốc gia trong đó khẳng định, Mỹ "sẽ hợp tác với các đồng minh và cộng đồng quốc tế để tìm ra những người phải chịu trách nhiệm tại Nga".

Việc một Tổng thống Mỹ không đưa ra phát biểu công khai về một sự việc có tính chất nghiêm trọng như vậy là khá bất thường. Mặc dù Moscow phủ nhận bất kỳ mối liên hệ nào với vụ đầu độc nhưng nó chắc chắn sẽ làm gia tăng căng thẳng giữa Điện Kremlin và phương Tây.

Cựu Đại sứ Mỹ tại Nga Michael McFaul đã kêu gọi ông Trump lên án "nỗ lực ám sát kinh hoàng" nhằm vào Navalny.

Cựu cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump là John Bolton cũng yêu cầu người đứng đầu nước Mỹ gây áp lực buộc Moscow phải giải thích.

"Việc nhà lãnh đạo đối lập Nga Alexei Navalny bị đầu độc bằng Novichok – loại chất độc từng được sử dụng trong vụ tấn công năm 2018 vào gia đình Skripal ở Anh, đã được xác nhận. Chúng ta cần một tuyên bố khẩn cấp từ Tổng thống Trump yêu cầu giải thích đầy đủ từ người Nga", ông Bolton viết trên Twitter hôm thứ Tư.