Thổ "rắn giọng" quyết không dừng S-400 Nga: NATO và Mỹ có thể từ bỏ đồng minh?

Thổ nhất quyết không rút lại quyết định với S-400

Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không rút lại quyết định mua các hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga mặc dù Mỹ đã ra cảnh báo sẽ không cho Ankara tiếp tục chương trình máy bay chiến đấu F-35, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu nói trên hãng Reuters vào ngày 13/6.

Hệ thống phòng thủ S-400. Ảnh:reuters

Nhiều đồn đoán căng thẳng đỉnh điểm giữa Ankara và Washington sẽ còn tiếp diễn. Các đồng minh NATO đã liên tục tranh luận trong nhiều tháng qua về việc mua hệ thống phòng thủ S-400 của Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó Washington cho biết, có thể tiếp tục gia tăng trừng phạt vào Ankara.

Quyền Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan tuần trước đã gửi một lá thư cho Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ cảnh báo rằng Ankara sẽ phải ra khỏi chương trình máy bay F-35 trừ khi họ thay đổi kế hoạch quyết định mua hệ thống phòng thủ S-400 của Nga. Lầu Năm Góc khẳng định vào ngày 10/6, các phi công của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bị cấm tham gia khóa đào tạo đối với máy bay F-35 tại căn cứ Không quân Luke ở Arizona. Mỹ liên tục gây sức ép với Thổ Nhĩ Kỳ trong nhiều tháng qua nhằm ép Ankara từ bỏ việc mua hệ thống phòng thủ S-400 của Nga. Phía Thổ Nhĩ Kỳ liên tục bác bỏ đề nghị của Washington và điều này khiến quan hệ hai bên trở nên căng thẳng.

Phản ứng trực tiếp trước lá thư của Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Cavusoglu cho biết, không ai có thể đưa ra "tối hậu thư" với Thổ Nhĩ Kỳ.

"Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không bao giờ rút lại quyết định chỉ vì lá thư đó. Ankara đã mua hệ thống S-400 và quyết định sẽ vẫn tiếp tục như vậy trong lộ trình với Nga", Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu cho biết.

Tổ hợp S-400 được Mỹ cho rằng không hề tương thích với hệ thống phòng thủ của NATO. Washington từng đưa ra gợi ý, sẽ có phần nhượng bộ với Thổ Nhĩ Kỳ nếu muốn tiếp tục với vũ khí F-35.

Cần xét lại vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong liên minh?

Thổ Nhĩ Kỳ vừa đưa ra đề xuất rằng các đồng minh trong liên minh nên hình thành một nhóm nhằm đánh giá về mức độ ảnh hưởng của tổ hợp S-400, tuy nhiên, Ankara lại liên tục nhận lại phản ứng gay gắt từ phía Mỹ.

Ngoại trưởng Cavusoglu ngày 13/6 cho biết, các chuyên gia từ cả hai nước nên cùng nhau xem xét về các lo lắng của Mỹ.

Một ngày trước đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cho biết, Ankara đã hoàn thành thỏa thuận với Nga và rằng tổ hợp hệ thống phòng thủ S-400 sẽ được vận chuyển tới Thổ Nhĩ Kỳ trong tháng Bảy. Nga cũng nói rằng họ sẽ bắt đầu quá trình vận chuyển hệ thống trong tháng Bảy, hãng Reuters cho biết.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cũng khẳng định rằng, Ankara sẽ đối mặt với thách thức nếu quyết định rời khỏi chương trình F-35.

Nói sau cuộc họp nội các tại Ankara, người phát ngôn Tổng thống Ibrahim Kalin bày tỏ hi vọng rằng vấn đề với F-35 sẽ không khiến cho tình hình leo thang đối với vấn đề quốc tế và nói thêm rằng, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiếp nhận loại máy bay này.

"Máy bay F-35 sẽ gần như chắc chắn được chuyển đến Thổ Nhĩ Kỳ. Chúng tôi hi vọng rằng Mỹ sẽ quay trở lại lập trường ban đầu, không gây khó khăn cho quan hệ song phương hai nước chỉ vì tổ hợp phòng thủ S-400 của Nga", ông Kalin nói thêm.

Theo người phát ngôn Tổng thống Ibrahim Kalin, cuộc gặp giữa Tổng thống Erdogan và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã được lên kế hoạch tại thượng đỉnh G20 ở Nhật Bản, nơi Tổng thống Erdogan dự kiến cũng sẽ có cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Mỹ liên tục đe dọa sẽ tiếp tục áp thêm các trừng phạt vào Ankara dựa theo Đạo luật Chống lại Kẻ thù của nước Mỹ thông qua trừng phạt (CAATSA).

Trong khi Thổ Nhĩ Kỳ bác bỏ các cảnh báo của Mỹ thì Washington cho biết các thảo luận đang diễn ra với Ankara về việc bán hệ thống phòng thủ Patriot. Tuy nhiên, Tổng thống Erdogan nói rằng đề nghị của Mỹ "không cuốn hút bằng tổ hợp hệ thống phòng thủ S-400".

Bộ trưởng Quốc phòng Hulusi Akar cho biết, Thổ Nhĩ Kỳ đang nỗ lực đưa ra phản ứng về lá thư của ông Shanahan và sẽ phản hồi trong những ngày tới.

Theo hãng reuters, các bộ trưởng đã có cuộc họp điện đàm vào ngày 13/6 rằng, Bộ trưởng Quốc phòng Hulusi Akar đã nói rằng lá thư không phù hợp với thiện chí của liên minh trong lá thư.

Bộ trưởng Quốc phòng Hulusi Akar đã nhắc lại rằng, lá thư của Quyền Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan gửi đến Akara không phù hợp với sứ mệnh trong liên minh giữa các đồng minh NATO đồng thời khẳng định ông sẽ thảo luận vấn đề này với cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Trump.

Thứ trưởng Quốc phòng Israel Eli Ben-Dahan cho biết, các căng thẳng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ có thể thúc đẩy các quan hệ với Israel và tiếp tục giúp quốc gia này tham gia chương trình F-35.

"Israel có thể tham gia chương trình F-35 trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Thổ. Đây được xem như là một phần bổ sung còn thiếu", Thứ trưởng Quốc phòng Israel Eli Ben-Dahan nói.

Theo Quyền Bộ trưởng Quôc phòng Patrick Shanahan, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải đưa ra quyết định nếu vẫn muốn tiếp tục chương trình F-35 vào ngày 31/7.