Vị thế "đinh" của Nga trong loạt nguy cơ ngày càng rõ nét tại Syria

Trang Bloomberg nhận định, cuộc nội chiến tại Syria có thể đang đi tới hồi kết, nhưng việc các bên tham gia đều đang cân nhắc lại chiến lược lâu dài của mình đã khiến nảy sinh một loạt các xung đột tiềm tàng.

"Chúng ta không nên tự lừa dối bản thân và nói rằng chiến tranh đã kết thúc", Fawaz Gerges, giáo sư quan hệ quốc tế tại Trường Kinh tế London nói. "Cuộc đấu chiến lược và chính trị của các cường quốc lớn tại Syria" đang ngày càng leo thang, ông Gerges chỉ ra. "Theo tôi, hiện đang là giai đoạn nguy hiểm nhất trong cuộc xung đột Syria".

Tổng thống Syria Bashar al-Assad và Tổng thống Vladimir Putin (ảnh: getty)

Israel

Sự ra đi của Mỹ đồng nghĩa với việc Israel mất đi đồng minh lớn nhất trong cuộc đối đầu với Iran tại khu vực – tuy nhiên, động thái này cũng xảy ra vào thời điểm Iran đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các lệnh trừng phạt của Washington.

Một quan chức quân đội Israel cho biết, trong hai năm qua, nước này đã tấn công hàng nghìn mục tiêu Iran tại Syria; và các chiến dịch của Israel đều nhận được sự ủng hộ từ chính quyền ông Trump. Phát biểu tại Cairo trong tháng này, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố: "Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ những nỗ lực của Israel nhằm ngăn cản Tehran trở thành một Lebanon tiếp theo". 

Những nguy cơ đang ngày càng gia tăng. Hiện tại một cuộc đụng độ trực tiếp không có lợi cho Iran, nhưng ông Gerges cảnh báo, "đôi khi, chiến tranh nổ ra chỉ vì một sự hiểu lầm". "Mối đe dọa lớn nhất tại Syria là một cuộc chiến giữa Israel và Iran có thể dễ dàng leo thang thành một cuộc xung đột khu vực toàn diện", ông đánh giá.

Idlib

Tháng 9/2018, Moscow và Ankara đồng ý một thỏa thuận nhằm tránh cho tỉnh Idlib rơi vào một cuộc khủng hoảng nhân đạo nếu quân đội chính phủ tiến hành tổng tấn công. Tuy nhiên, những tính toán trên đã thay đổi vào tháng trước, sau khi các tay súng liên hệ tới al-Qaeda đã ra tay và giành lấy thành phố này từ tay lực lượng đối lập được Thổ Nhĩ Kỳ "chống lưng".

Ngoại trưởng Thổ Mevlut Cavusoglu mới đây đã ra tín hiệu, Ankara có thể chấp nhận một chiến dịch có giới hạn với sự tham gia của quân đội Syria và có sự ủng hộ từ Nga – lấy lại Idlib. Đây được coi là một sự thay đổi lớn trong chính sách của Thổ Nhĩ Kỳ - vốn "đứng sau" lực lượng đối lập Syria trong suốt cuộc chiến. Giờ đây, điều tốt nhất mà Tổng thống Recep Tayyip Erdogan có thể làm chính là vận động để người đồng cấp Vladimir Putin đặt cả Thổ Nhĩ Kỳ vào những cân nhắc chiến lược của mình.

Mặc dù Ngoại trưởng Nga Sergie Lavrov từng nói, Moscow sẽ "cân nhắc" các lợi ích của người Thổ, nhưng  theo Heiko Wimmen, đây giống như một lời từ chối khéo. "Tôi không nghĩ ra bất kỳ lý do nào để Nga trao thêm lãnh thổ Syria cho Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát", ông Wimmen chỉ ra.

IS

Hồi tháng 12/2018, Tổng thống Trump tuyên bố, IS đã bị tiêu diệt; tuy nhiên, những gì diễn ra trong thực tế lại chứng minh điều ngược lại. Ngày 21/1, lần thứ hai trong chưa đầy một tuần, những kẻ đánh bom tự sát lại nhằm vào quân đội Mỹ - khiến 5 lính người Kurd bị thiệt mạng. Tuần trước đó, bốn người Mỹ bị giết và ba người khác bị thương trong một vụ tấn công khác.

"Do IS không thể dựa vào quân đội thường trực chính thức nữa, họ tăng cường hoạt động theo các chiến thuật du kích và các cuộc tấn công nhỏ lẻ", Anthony Skinner, giám đốc công ty dự báo chính sách Verisk Maplecroft nói. "Thông tin của Liên Hợp Quốc và Lầu Năm góc chỉ ra, có khoảng từ 20.000 – 30.000 thành viên IS tại Syria và Iraq".

Người Kurd

Đối với nhiều người, quyết định rời Syria của Mỹ giống như một lời mời Iran thay thế chỗ trống ở đông bắc Syria và là sự phản bội lại đồng minh người Kurd đã sát cánh cùng Washington trong cuộc chiến chống IS. Nhưng tại Thổ Nhĩ Kỳ, nó lại được chào đón. Sự hiện diện của quân đội Mỹ đã ngăn cản Ankara tấn công các lực lượng người Kurd – vốn bị coi là khủng bố tại Thổ Nhĩ Kỳ.

Hiện chưa rõ liệu Nga có đồng ý với chiến dịch thọc sâu vào lãnh thổ Syria của Ankara hay không. Tổng thống Erdogan tuyên bố, sẽ giành lại thành phố Manbij từ tay người Kurd và trao lại nó cho "những chủ nhân thật sự".

Trong khi đó, lực lượng người Kurd (YPG) cũng đã kịp"quay sang" chính quyền Assad và Moscow, yêu cầu gửi quân tới các khu vực biên giới mà họ đã nắm giữ trong nhiều năm nay nhằm giúp đối phó với bất kỳ chiến dịch nào từ quân đội Thổ.

Ông Skinner nhận định, viễn cảnh kinh tế xám xịt ảnh hưởng bởi những căng thẳng trong quan hệ với Mỹ, có thể sẽ làm yếu đi khả năng một chiến dịch trực diện nhắm vào người Kurd Syria - được thông qua tại Thổ Nhĩ Kỳ. "Điều luôn rõ ràng là YPG luôn là ưu tiên hàng đầu của Thổ", Skinner phân tích. "Nhưng người Thổ sẽ tránh phát động một chiến dịch quân sự vào vùng lãnh thổ mà quân đội Mỹ vẫn hiện diện".

Còn theo Wimmen tại Nhóm khủng hoảng quốc tế, rất khó tưởng tượng Ankara sẽ tấn công mà không nhận được sự ủng hộ của Moscow. "Tôi tin rằng, Washington thực sự muốn tránh tình huống Iran và các đồng minh sẽ lấp đầy khoảng trống mà việc rút quân gây ra", ông Wimmen nói. "Có lẽ người Kurd có thể đạt được một thỏa thuận với chính quyền Syria, nhưng trong quá khứ Damascus đã tỏ ra rất cứng rắn, và hiện tại họ thậm chí còn có ít lý do để trở nên linh hoạt hơn".