Bên thềm năm mới Kỷ Hợi, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh trao đổi với Báo Tổ Quốc về Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) - Đây là một trong những Hiệp định có ảnh hưởng khá lớn tới nhiều lĩnh vực của kinh tế Việt Nam. Hiệp định vừa chính thức có hiệu lực đối với Việt Nam vào ngày 14/1/2019.

- Năm qua, Hiệp định CPTPP đã được ký kết. Mặc dù còn nhiều thách thức và trở ngại nhưng đây là cơ hội để chúng ta biến các tình huống chung trên thế giới thành cơ hội cho chúng ta, biến thành động lực cho phát triển. Bộ trưởng có tự tin rằng Việt Nam hoàn toàn có thể chủ động hội nhập và đón nhận thành công từ CPTPP?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Việc tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) "thế hệ mới" như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-Liên minh châu Âu (EVFTA) thể hiện mạnh mẽ chủ trương chủ động hội nhập quốc tế của Đảng, Nhà nước ta, khẳng định vai trò và vị thế địa - chính trị quan trọng của Việt Nam trong khu vực cũng như trên trường quốc tế.

Việc tham gia các FTA "thế hệ mới" này, xét trên bình diện chung, mang lại các lợi ích nhất định cho Việt Nam.

Đối với Hiệp định CPTPP, thỏa thuận thương mại này tạo ra một thị trường khá lớn với tỷ trọng 13,5% trong tổng GDP toàn cầu và quy mô thị trường là khoảng 500 triệu dân, do đó, chắc chắn sẽ đem lại lợi ích nhất định cho tất cả các nước thành viên, trong đó có Việt Nam.

Theo kết quả một số nghiên cứu, Hiệp định CPTPP sẽ giúp GDP của Việt Nam tăng thêm 1,1% vào năm 2030 trong bối cảnh các điều kiện kinh tế căn bản được giữ nguyên. Với giả định có sự tăng trưởng về năng suất, mức tăng GDP của Việt Nam khi có Hiệp định CPTPP có thể đạt 3,5%.

Đối với Hiệp định EVFTA, theo một nghiên cứu, dự kiến Hiệp định này sẽ giúp xuất khẩu của Việt Nam tăng thêm bình quân từ 4% - 6%/năm trong vòng 10 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực. Tới 2025, xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường EU sẽ đạt 220 tỷ đô la Mỹ, tăng thêm 75-76 tỷ đô la Mỹ so với trường hợp không có FTA.

Nhìn chung, việc tham gia CPTPP và EVFTA, sẽ thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang các thị trường lớn như EU, Nhật Bản, Australia, Canada, Mehico... , đặc biệt là những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ta như thủy sản, rau quả tươi và chế biến, hàng điện tử và linh kiện điện tử, một số mặt hàng dệt may và da giày. Điều này sẽ giúp Việt Nam đã dạng hóa được thị trường xuất khẩu, tránh phụ thuộc quá nhiều vào một số ít thị trường nhất định, từ đó nâng cao tính độc lập tự chủ của nền kinh tế trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới đang có nhiều thay đổi theo chiều hướng phức tạp và khó đoán định.

Bên cạnh đó, các FTA này cũng sẽ giúp Việt Nam có được các cơ hội từ chuỗi cung ứng mới hình thành sau khi các Hiệp định này có hiệu lực. Đây là điều kiện quan trọng để nâng cao trình độ phát triển của doanh nghiệp, tăng năng suất lao động, giảm dần tỷ lệ các công đoạn gia công lắp ráp, chuyển dần lên các công đoạn sản xuất có giá trị gia tăng cao hơn, từ đó bước sang giai đoạn phát triển các ngành điện tử, công nghệ cao, sản phẩm nông nghiệp xanh...

Đối với dịch vụ và đầu tư, các cam kết về nghĩa vụ đơn giản hóa các thủ tục hành chính, minh bạch hóa các thông tin, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong các FTA này sẽ là động lực để Việt Nam đơn giản hóa các quy trình thủ tục, cải cách thể chế hành chính, từ đó mang lại hiệu ứng tích cực trong việc cải thiện môi trường đầu tư, góp phần giảm chi phí hành chính cho doanh nghiệp và thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Đồng thời, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ của ta cũng dễ tiếp cận thị trường của các nước CPTPP và EU hơn.

Đến nay, đã có 10 FTAs có hiệu lực với Việt Nam. Ngày 14 tháng 1 năm 2019, Hiệp định CPTPP cũng sẽ có hiệu lực với Việt Nam. Cùng với các FTAs khác, Hiệp định CPTPP khi có hiệu lực, sẽ góp phần gia tăng hiệu ứng tích cực của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đối với nền kinh tế chúng ta.

-Những lợi ích cụ thể mà Việt Nam có được từ CPTPP là gì, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Theo cam kết của Hiệp định, các đối tác CPTPP dành cho Việt Nam mức độ mở cửa thị trường khá cao ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Xét trên mặt bằng chung, khoảng từ 78-95% số dòng thuế của Biểu thuế quan sẽ được xóa bỏ thuế nhập khẩu ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Một số ít mặt hàng còn lại có mức độ nhạy cảm cao với các nước sẽ có lộ trình xóa bỏ thuế trong vòng 5-10 năm... Nhiều các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như nông sản, thủy sản, dệt may, giầy dép, đồ gỗ, hàng điện, điện tử và linh kiện điện tử, cao su sẽ được hưởng ngay mức thuế 0% khi nhập khẩu vào các thị trường CPTPP. Đây chắc chắn sẽ là một cú huých cho hoạt động xuất khẩu của Việt Nam. Với các kỳ vọng này, Hiệp định CPTPP được trông đợi sẽ tiếp tục có những đóng góp tích cực đối với cán cân thương mại của Việt Nam trong bối cảnh năm 2017 là năm thứ 2 liên tiếp Việt Nam đạt được thặng dư thương mại.

Ngoài ra, với CPTPP, Việt Nam có quan hệ thương mại với các thị trường lớn nhiều tiềm năng như Úc, Nhật Bản, New Zealand và những thị trường mới mà ta chưa có các FTA song phương như Canada, Mehico, Peru. Điều này sẽ giúp Việt Nam đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, chuyển dịch cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, từ đó góp phần nâng cao tính tự chủ của nền kinh tế, giúp ta tránh phụ thuộc quá mức vào một hay một vài thị trường nhất định.

Với CPTPP, Việt Nam cũng có thể hy vọng sẽ là một điểm đến hấp dẫn của nguồn vốn đầu tư nước ngoài sau khi Hiệp định này đi vào thực thi. Thực tế nhiều tập đoàn lớn trên thế giới như Samsung, Intel, Microsoft, LG ... đã đầu tư mạnh vào Việt Nam với mục tiêu biến nước ta trở thành một trong những cơ sở quan trọng nằm trong chuỗi sản xuất các mặt hàng công nghệ cao như bộ vi xử lý máy tính, điện thoại thông minh, các mặt hàng gia dụng sử dụng công nghệ mới ... Đây là cơ hội rất lớn để nâng tầm nền kinh tế Việt Nam trong 5-10 năm tới.

- Bộ trưởng có thể chia sẻ về mục tiêu của ngành Công Thương trong năm 2019 cũng như trách nhiệm của Bộ trưởng trong nửa nhiệm kỳ tiếp theo?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Năm 2018 đánh dấu những thành công của ngành Công Thương với việc hoàn thành và vượt mức tất cả các chỉ tiêu của Quốc hội và Chính phủ giao. Bộ Công Thương cho rằng, đây sẽ là tiền đề tốt để Bộ tiếp tục phấn đấu thực hiện thành công các mục tiêu mà Quốc hội giao đối với các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ trong năm 2019, trong đó, tổng kim ngạch xuất khẩu tăng 7 - 8%, tỷ lệ nhập siêu so với tổng kim ngạch xuất khẩu dưới 3%.

Để đạt được các mục tiêu mà Quốc hội giao, một số định hướng và giải pháp lớn mà Bộ Công Thương sẽ tập trung đẩy mạnh trong năm 2019 và các năm tiếp theo.

Cụ thể, sẽ tiếp tục bám sát diễn biến của thị trường để có các phương án sản xuất kinh doanh tối ưu nhằm đóng góp tốt hơn cho tăng trưởng GDP đối với các ngành công nghiệp; đẩy mạnh phát triển thị trường ngoài nước, khai thác tốt các FTA và ứng phó một cách chủ động, có hiệu quả với các xu thế bảo hộ và hàng rào kỹ thuật ở các thị trường trên thế giới, tăng cường công tác xúc tiến thương mại; tiếp tục thực hiện có hiệu quả chương trình người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam.

Đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến thương mại, tìm kiếm và mở rộng thị trường xuất khẩu đi đôi với khai thác, phát huy vai trò thị trường trong nước. Tạo thuận lợi thương mại kết hợp với ổn định tổ chức lực lượng quản lý thị trường trên phạm vi cả nước nhằm tăng cường quản lý, kiểm tra thị trường, phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại,... xử lý nghiêm các vi phạm. Khuyến khích tiêu thụ sản phẩm nội địa, đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam".

Nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện các hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật phục vụ kiểm tra chuyên ngành, đồng thời là hàng rào hiệu quả kiểm soát tốt chất lượng hàng hóa, thiết bị nhập khẩu. Bảo đảm cân đối xuất, nhập khẩu; phấn đấu đạt tốc độ tăng tổng kim ngạch xuất khẩu khoảng 8,2% so với năm 2018, kiểm soát nhập siêu dưới 2% so với tổng kim ngạch xuất khẩu.

Ngoài ra, Bộ cũng sẽ chú trọng nâng cao năng lực hội nhập quốc tế, trong đó tập trung phổ biến thông tin, nâng cao nhận thức về hội nhập quốc tế trong hệ thống chính trị, các ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội. Thực hiện các biện pháp chính sách để phát huy, tận dụng các cơ hội phát triển và hạn chế tác động tiêu cực do mặt trái của hội nhập gây ra. Trong đó, tập trung nghiên cứu xây dựng, sửa đổi, bổ sung hệ thống pháp luật để thực hiện Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Thúc đẩy việc ký kết và phê chuẩn các FTA then chốt, tập trung vào FTA với EU (EVFTA). Chủ động, tích cực vận dụng Cơ chế giải quyết tranh chấp của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và các FTA để bảo vệ lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp trong nước. Tiếp tục nâng cao năng lực giải quyết tranh chấp và phòng vệ thương mại, bảo vệ lợi ích quốc gia và lợi ích chính đáng của doanh nghiệp, người dân.

Cùng với những nhiệm vụ trên, Bộ cũng sẽ tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng và bảo vệ lợi ích của các ngành sản xuất trong nước; đẩy mạnh hơn nữa việc thực hiện cắt giảm các điều kiện kinh doanh để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp tục gia tăng sản lượng, giải phóng lực lượng sản xuất gắn liền với đổi mới cơ cấu kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh; quan tâm chỉ đạo chặt chẽ và hiệu quả hoạt động bán hàng đa cấp theo quy định của pháp luật; tập trung rà soát, theo dõi và xử lý các vụ việc tập trung kinh tế, hạn chế cạnh tranh, cạnh tranh không lành mạnh bằng các công cụ pháp lý có hiệu lực, phù hợp với thực tiễn; tiếp tục chỉ đạo sát sao việc việc xây dựng, hoàn thiện và triển khai công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng…

Đẩy mạnh kế hoạch cải cách hành chính, trong đó tập trung rà soát đơn giản hóa thủ tục hành chính, bãi bỏ các thủ tục hành chính không cần thiết hoặc phân cấp các thủ tục hành chính cho địa phương nếu có thể, hiện đại hóa hành chính, ứng dụng hệ thống quản lý công nghệ thông tin; Công khai, minh bạch hoạt động cải cách hành chính, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong việc nâng cao hiệu quả, hiệu lực của quản lý nhà nước; đẩy nhanh việc ban hành các văn bản quy định chi tiết thi hành các Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết có hiệu lực; chú trọng sửa đổi, bổ sung, ban hành mới văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với cam kết quốc tế.

Tiếp tục thực hiện quyết liệt các giải pháp phòng chống tham nhũng, lãng phí, nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, không để các vụ việc tồn đọng kéo dài; tăng cường công tác thông tin tuyên truyền theo hướng công khai, minh bạch và hiệu quả; chủ động cung cấp thông tin, nhất là tình hình kinh tế - xã hội, các cơ chế, chính sách mới cho cơ quan thông tấn, báo chí; tăng cường tiếp xúc, đối thoại về cơ chế, chính sách gắn với sản xuất kinh doanh và đời sống nhân dân./.