Đậm đà món thịt trâu gác bếp nơi cổng trời biên giới

Hạnh Linh | 30-01-2023 - 16:30 PM

(Tổ Quốc) - Thịt trâu gác bếp là một trong những đặc sản của bà con huyện biên giới Mường Lát (Thanh Hóa) nên chỉ khi có khách quý thì mới đem ra dùng.

Trong tiết trời se lạnh, ngồi quây quần bên nhau, xé từng miếng thịt trâu thơm ngọt, dai dai còn gì thú vị hơn. Thịt trâu gác bếp với hương vị còn nồng mùi khói bếp, kết hợp với vị của mắc khén chắm chéo cay cay quện vào nhau, cùng lúc đánh thức nhiều giác quan, khiến thưởng thức mãi không hề biết chán.

Món trâu đơn giản nhưng lắm công phu

Thịt trâu gác bếp hay còn gọi là thịt trâu khô, thịt trâu hun khói hoặc thịt trâu sấy. Với đồng bào dân tộc Thái nơi đây, trước kia, chưa có công cụ bảo quản thịt tốt họ đành nghĩ ra cách ướp thịt rồi treo lên gác bếp. Bếp của bà con luôn đỏ lửa vừa là để ấm nhà, vừa là để làm chín thịt một cách từ từ.

Thịt trâu gác bếp là một trong những đặc sản của bà con nên chỉ khi lễ, tết hoặc gia đình có việc trong đại mới đem ra dùng. 

Theo bà con dân tộc Thái tại huyện Mường Lát, thịt trâu gác bếp ngon nhất được quyết bởi nhiều yếu tố trong đó phải lựa chọn được những con trâu chăn thả trên các vùng đồi núi. Thịt trâu càng săn chắc thì càng dai ngon và thơm hơn. 

Vào dịp nhà mổ trâu, bà con chọn loại thịt bắp ngon, không gân, thật tươi để làm thịt trâu gác bếp. Những gia vị đi kèm không thể thiếu trong chế biến thịt trâu khô là ớt, gừng, mắc khén, muối.

Thịt trâu làm sạch, thái miếng dọc thớ rộng rồi dần cho thật mềm ướp với muối. Gừng, ớt, mắc khén giã nhỏ trộn đều, ướp thịt trâu với hỗn hợp gia vị đó sao cho vừa đủ. Thời gian ướp khoảng 2 - 3 tiếng, sau đó lấy que xiên và sấy trên than củi. Thịt trâu được sấy chín từ từ khoảng 3 ngày, khi ăn sẽ không quá dai và giữ được vị ngọt tự nhiên.

Thịt trâu gác bếp ngon nhất là thanh thịt bên ngoài khô nhưng bên trong ngọt mềm và vẫn giữ nguyên mùi vị đặc trưng, khi ăn có vị ngọt tươi quện với vị cay nồng của mắc khén phảng phất mùi khói thơm của than củi, tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt.

Thịt trâu sau khi được sấy khô có thể treo trên gác bếp hoặc đóng túi hút chân không và bỏ ngăn mát tủ lạnh sử dụng trong thời gian ngắn hoặc bỏ ngăn đông nếu chưa sử dụng ngay. Thịt trâu gác bếp có thể trữ được 1 năm. Khi ăn thịt trâu đem ra nướng lại hoặc hấp cách thủy, xào, nộm…tùy nhu cầu sử dụng.

Giá tiền triệu, khách vẫn săn lùng

Gian bếp của gia đình bà Lò Thị Quyến, khu 2 thị trấn Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa những ngày này luôn đỏ lửa. Theo bà Quyến, vào dịp cuối năm, mỗi ngày gia đình bà cho lên giàn cả tạ thịt trâu nhưng vẫn cháy hàng.

Bà Quyến cho biết, bởi đặc tính thơm, ngon, có giá trị dinh dưỡng cao lại có thể ăn lai rai vào dịp lễ, tết nên nhiều người đã săn đón từng mẻ thịt trâu gác bếp ra lò. Giá bán trên thị trường cho mỗi 1kg thịt trâu gác bếp cũng tùy loại, nhưng muốn thưởng thức loại ngon đúng đặc sản của người dân bản địa làm thì giá cũng khoảng 1 triệu đồng/ 1kg.

Với nhiều người, lần đầu nếm thử thịt trâu gác bếp hẳn sẽ phải lắc đầu, nhăn mặt với vị cay của gia vị và độ mặn, hắc do ngấm vị khói của món ăn. Nhưng khi biết thưởng thức thì thịt trâu gác bếp thì nó sẽ là lựa chọn khó lòng có thể thay thế. Bằng kinh nghiệm, bà con dân tộc Thái xứ Thanh đã sáng tạo ra thứ chấm thịt trâu gác bếp "gây thương nhớ". 

Theo bà con nơi đây, thứ đồ chấm công phu là chẩm chéo (chẳm chéo). Chéo chấm thịt trâu gác bếp sẽ được pha chế bằng các nguyên liệu gồm: tỏi khô, ớt khô, muối hạt, mì chính, hạt mắc khén.

Khi thưởng thức thịt trâu gác bếp người ăn nhai thật kỹ, không nuốt vội, có như vậy mới cảm nhận hết vị ngọt của nó. Càng nhai kỹ, người ăn sẽ nhận thấy cái mùi nồng nồng của khói bếp, vị bùi ngọt của thịt trâu, thêm cái chất cay ấm của mắc khén quện lại với nhau đủ để đánh thức cùng lúc các giác quan, khiến người ta ăn mãi không biết chán. 

Cũng chính những hương vị quyến rũ ấy khiến món ăn này được mệnh danh là "đệ nhất ẩm thực miền tây xứ Thanh" và làm biết bao du khách mọi miền không ngại đường núi xa xôi, muốn lên tận nơi để được thưởng thức và ghi nhớ hương vị một món đặc sản hiếm nơi nào có được.