Nhân dịp năm mới Kỷ Hợi, Báo Điện tử Tổ Quốc đã có cuộc trao đổi với Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ về bức tranh kinh tế 2018 và kế hoạch, giải pháp điều hành để nền kinh tế tiếp tục phát triển trong năm 2019.

-Thưa Phó Thủ tướng, với những gì đạt được đã cho thấy bức tranh kinh tế 2018 khá đẹp và có nhiều gam màu sáng. Phó Thủ tướng có thể chia sẻ về điều này?

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: Năm 2018 chúng ta đã thay đổi toàn diện, hoàn thành 12/12 chỉ tiêu kinh tế - xã hội, trong đó có 9 chỉ tiêu vượt và nhiều chỉ tiêu đạt mức kỷ lục trong vòng 10 hoặc 5 năm gần đây.

Cụ thể, năm 2018 tăng trưởng kinh tế đạt 7,08%, đây là mức cao nhất trong 11 năm, vượt xa chỉ tiêu đã đặt ra là 6,7%. CPI kiểm soát 3 năm liên tiếp đều dưới 4%, năm nay dừng ở mức khá xa- 3,54%, bằng đúng một nửa so với chỉ số tăng trưởng kinh tế, điều này làm cho tăng trưởng càng thêm có ý nghĩa. Nhiều các chỉ tiêu vĩ mô khác như: xuất khẩu, thặng dư thương mại, suất siêu đến 7,2 tỷ USD và các lĩnh vực như: văn hoá- xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại... chúng ta đều hoàn thành rất tốt.

-Vậy chất lượng tăng trưởng năm nay có gì khác so với mọi năm, thưa Phó Thủ tướng?

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: Năm 2018, ngoài việc là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới, năng suất chất lượng hiệu quả sức cạnh tranh của nền kinh tế tiếp tục được nâng lên.

Nổi bật là một số chỉ số đóng góp của nhân tố đóng góp tổng hợp 2018 tính toán khoảng 40,23% vào tăng trưởng chung. Trong khi đó, cả giai đoạn 2011-2015 chỉ đạt 33,58% và mục tiêu kế hoạch 5 năm của chúng ta từ 30-35%. Ngoài ra còn chỉ số tín dụng chứng minh nền kinh tế nước ta không phụ thuộc vào nguồn vốn. Nếu như 2016 để có 1% tăng trưởng GDP thì chúng ta cần 2,94% tăng trưởng tín dụng, năm 2017 chỉ số này giảm còn 2,68% và năm 2018 thì chỉ số này chỉ là 2,1%. Tín dụng ra ít hơn, giải ngân đầu tư công ước cả năm chỉ khoảng 85%, nhưng tăng trưởng vẫn cao.

Tương tự, năng suất lao động có sự cải thiện đáng kể theo hướng tăng đều qua các năm và là quốc gia có tốc độ tăng năng suất lao động cao trong khu vực ASEAN. Năng suất lao động toàn nền kinh tế theo giá hiện hành năm 2018 ước tính đạt 102 triệu đồng/lao động (tương đương 4.512 USD), tăng 346 USD so với năm 2017. Tính theo giá so sánh, năng suất lao động năm 2018 tăng 5,93% so với năm 2017, bình quân giai đoạn 2016-2018 tăng 5,75%/năm, cao hơn mức tăng 4,35%/năm của giai đoạn 2011-2015.

Hiệu quả sử dụng vốn đầu tư thể hiện qua chỉ số ICOR đang dần được cải thiện, từ mức 6,42 năm 2016 giảm xuống còn 6,11 năm 2017 và ước tính năm 2018 là 5,97, bình quân giai đoạn 2016-2018 hệ số ICOR ở mức 6,17, thấp hơn mức 6,25 của giai đoạn 2011-2015.

Độ mở của nền kinh tế ngày càng lớn, năm 2018 tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ so với GDP đạt 208,6%, điều này chứng tỏ Việt Nam khai thác được thế mạnh của kinh tế trong nước đồng thời tranh thủ được thị trường thế giới.

Quy mô nền kinh tế ngày càng được mở rộng nhờ duy trì tốc độ tăng trưởng khá. GDP theo giá hiện hành năm 2018 đạt 5.535,3 nghìn tỷ đồng, gấp 2 lần quy mô GDP năm 2011. GDP bình quân đầu người năm 2018 ước tính đạt 58,5 triệu đồng, tương đương 2.587 USD, tăng 198 USD so với năm 2017.

Cơ cấu kinh tế của Việt Nam tiếp tục chuyển dịch tích cực theo xu hướng giảm tỷ trọng nông, lâm nghiệp và thủy sản; tăng tỷ trọng ngành công nghiệp, xây dựng và ngành dịch vụ. Rõ ràng yếu tố chất lượng tăng trưởng có cải thiện tích cực.

-Vì sao năm nay lạm phát thấp, khá xa mục tiêu dưới 4% mà Chính phủ không chủ động điều hành thêm một số yếu tố về giá, các dịch vụ công cơ bản như giá điện,... để giảm áp lực điều hành lạm phát cho năm 2019, thưa Phó Thủ tướng?

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: Khác với các quốc gia khác, Việt Nam điều hành giá phải gồm hai mục tiêu: Thứ nhất là kiểm soát giá theo tín hiệu thị trường trong nước và thế giới. Mục tiêu thứ hai là chúng ta phải chủ động điều tiết giá dịch vụ công dần theo thị trường. Với việc chỉ cần ứng phó giá thị trường đối với hàng hoá dịch vụ thế giới và trong nước thì nhiệm vụ này nhẹ hơn rất nhiều. Cái khó là chúng ta phải đáp ứng mục tiêu "kép" này để đảm bảo tiến trình xã hội hoá các dịch vụ công mà nhà nước đang quản lý.

Hồi tháng 11/2018, khi phát hiện lạm phát thấp và giảm hơn so với kỳ trước 0,25%, nhưng dự báo tháng 12 còn có thể tăng nên Chính phủ đã chỉ đạo nhanh chóng tăng một phần giá dịch vụ y tế. Riêng động tác này đã làm chỉ số giá tiêu dùng (CPI) chung tháng 12 tăng khoảng 0,29%. Đến tháng 12 giá xăng dầu giảm mạnh, do chúng ta kiểm soát giá cuối năm tốt nên CPI cuối tháng 12 lại tăng trưởng âm, cả năm về mức 3,54% là phù hợp.

Nhiều ý kiến cho rằng sao Chính phủ không tăng giá điện, vì Chính phủ đã đã có Nghị quyết không điều chỉnh giá điện trong năm. Chính phủ, Thủ tướng, Trưởng ban chỉ đạo điều hành giá nói lời phải giữ lời, để tạo niềm tin cho người sản xuất và tiêu dùng. Ở Việt Nam lạm phát kỳ vọng rất lớn. Ví dụ trước đây cứ xăng tăng giá là mọi thứ tăng giá theo nhưng giờ không có chuyện hiện tượng đó vì người dân, doanh nghiệp tin tưởng vào điều hành của Chính phủ.

Hơn nữa, các yếu tố để tăng giá điện chưa xuất hiện hết. Ví dụ như chi phí nhiên liệu đầu vào là giá khí trong bao tiêu chưa điều chỉnh hết. Giá khí trong bao tiêu, đặc biệt tại một số cụm khí điện đạm, chưa tính theo thị trường. Nếu điều chỉnh giá khí trong bao tiêu theo giá thị trường thì mỗi năm phải tăng 4.000-4.600 tỷ đồng vào giá điện.

Ngoài ra, nhiên liệu đầu vào khác là than cũng dự kiến tăng giá 5-7% nhưng trong năm 2018, Chính phủ chưa điều chỉnh. Còn về chênh lệch tỷ giá thì năm nay tương đối ổn định, tăng không đáng kể. Tích lũy của chênh lệch tỷ giá, còn phải phân bổ theo kế hoạch 5 năm. Do đó, các yếu tố xuất hiện tăng giá điện chưa chín muồi. Do đó, Chính phủ đã quyết định tạm thời không tăng giá điện trong năm 2018.

- Xin Phó Thủ tướng cho biết đâu là nguyên nhân cơ bản, có tính bài học kinh nghiệm để đạt được kết quả đáng tự hào như vậy?

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: Có rất nhiều nguyên nhân chủ quan, khách quan. Như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã khẳng định tại cuộc họp trực tuyến toàn quốc năm 2018 đối với các địa phương, đó là có ba nguyên nhân chính, gồm: Chúng ta đã kế thừa được những thành quả rất quan trọng của năm 2016, 2017. Xa hơn nữa là thành tựu của 30 năm đổi mới trên cơ sở kiên trì, quyết liệt thực hiện các chương trình hành động để thực hiện các nghị quyết của Trung ương và của Quốc hội; kiên trì về tái cơ cấu nền kinh tế chuyển đổi mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất chất lượng hiệu quả sự cạnh tranh. Chúng ta vừa có tăng trưởng nhanh và chất lượng tăng trưởng cũng được nâng lên.

Bên cạnh đó, chúng ta có sự cố gắng, nỗ lực đều khắp cả hệ thống Chính trị, từ lãnh đạo của Đảng, công tác lập pháp giám sát tối cao quyết định các vấn đề quan trọng của quốc gia của Quốc hội, chỉ đạo điều hành quyết liệt của Chính phủ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là vai trò của người dân và cộng đồng doanh nghiệp.

Nhưng chặng đường 2 năm cuối nhiệm kỳ và giai đoạn tiếp sau vẫn còn rất nhiều thách thức đến từ bên ngoài và những bất cập nảy sinh từ nội tại nền kinh tế, rất cần chúng ta phải tỉnh táo, không chủ quan, quyết liệt thực hiện các chủ trương, giải pháp đặt ra tại các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội để đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững.

- Năm 2019, Chính phủ xác định mục tiêu hành động trọng tâm là "bứt phá". Theo Phó thủ tướng, "bứt phá" là như thế nào?

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: Bứt phát ở đây là nhấn mạnh tới việc quyết liệt thực hiện đạt và vượt các chỉ tiêu chúng ta đã thực hiện trong năm 2018, cả trong kinh tế và trong các lĩnh vực xã hội, y tế, văn hoá, giáo dục,…, trong đó nhất mạnh tới cách thức tổ chức thực hiện. Đây không phải là riêng khâu đột phá nào mà tất cả các cấp, các ngành, mỗi một đơn vị, mỗi cán bộ công chức phải nỗ lực hết mình.

Trước khi về đích thì chúng ta phải cố gắng nỗ lực hơn. Do vậy, chúng ta phải tăng cường tính tổ chức kỷ luật, phát huy vai trò của từng cá nhân, nhất là vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu./.

-Xin cảm ơn Phó Thủ tướng!

Bài: Hà Giang

Ảnh: Nam Nguyễn

Đồ họa: Minh Trang