Các nhà khoa học Mỹ lo ngại Nga có thể ngăn cản hoạt động của các lò phản ứng hạt nhân ở Mỹ bằng cách ngừng cung cấp uranium. Nếu những lo ngại đó thành hiện thực, Mỹ sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng điện lớn.
Bánh vàng (uranium nặng) được sử dụng để điều chế nhiên liệu uranium cho các lò phản ứng hạt nhân. Ảnh: Getty Images
Chỉ có một cơ sở làm giàu uranium thương mại ở Mỹ
Trở lại thời điểm Nga bắt đầu triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, các chuyên gia đã dự đoán, hàng loạt các nhà máy điện hạt nhân của Mỹ có nguy cơ phải đóng cửa trong trường hợp có lệnh cấm vận uranium.
Tuy nhiên, đại diện các doanh nghiệp năng lượng hạt nhân của Mỹ đã yêu cầu Tổng thống Joe Biden không cấm nhập khẩu uranium của Nga để tránh tăng giá điện. Do đó, nhập khẩu uranium thực sự không bị cấm, không giống như dầu, các sản phẩm từ dầu, khí đốt và than đá.
Theo đài TRT World của Thổ Nhĩ Kỳ, ngành năng lượng Mỹ đang phụ thuộc vào nguồn cung cấp từ Nga, Kazakhstan và Uzbekistan cho gần một nửa nhu cầu của mình.
TRT World cho biết, các biện pháp trừng phạt của Mỹ vẫn chưa đề cập đến nhiên liệu hạt nhân từ Nga, mặc dù Washington "đang bị các rủi ro chính trị hối thúc" để giảm tỷ trọng.
Hồi tháng 3, Nima Ashkebussi - người đứng đầu Viện Năng lượng Quốc gia Mỹ - cho biết: "Các công ty điện lực của Mỹ hiện đang ký hợp đồng cung cấp nhiên liệu cần thiết với một mạng lưới các công ty và quốc gia trên thế giới để giảm thiểu rủi ro về khả năng gián đoạn nguồn cung… Nga là một nhà cung cấp nhiên liệu hạt nhân thương mại quan trọng trên toàn cầu."
Ngày 8/6, hãng tin Bloomberg đưa tin về kế hoạch của Bộ Năng lượng và các nhà lập pháp Mỹ nhằm phân bổ 4,3 tỷ USD để tạo ra các cơ sở làm giàu uranium của riêng họ.
Theo Bloomberg, hiện tại, chỉ có một cơ sở làm giàu uranium thương mại ở Mỹ nhưng nó không thuộc về người Mỹ mà là của tập đoàn URENCO của châu Âu.
Không ngạc nhiên khi giới chuyên môn tin rằng các đối thủ của tập đoàn năng lượng hạt nhân Rosatom (Nga) đến từ châu Âu như Orano và URENCO có thể củng cố vị thế của mình nhờ tình hình hiện tại.
Bloomberg cho biết, Bộ Năng lượng Mỹ lo ngại nghiêm trọng rằng xung đột giữa Nga và phương Tây có thể làm gián đoạn nguồn cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy điện hạt nhân của Mỹ.
Trớ trêu thay, nỗi sợ hãi không phải bắt nguồn từ các lệnh trừng phạt có thể xảy ra đối với Rosatom mà từ thực tế là Moscow có thể cắt nguồn cung cấp tới Mỹ.
Một mỏ uranium cũ ở hẻm núi phía đông nam Utah (Mỹ). Ảnh: Getty Images
Quá phụ thuộc vào Nga
Mỹ đã mua uranium của Nga trong hơn 30 năm qua với giá tương đối rẻ. Từ năm 1993 đến năm 2013, Mỹ đã sử dụng uranium cấp độ vũ khí của Nga làm nhiên liệu theo hợp đồng do cựu Tổng thống Nga Boris Yeltsin ký.
Hãng tin Reuters trích dẫn một nguồn tin cho biết: "Ngành công nghiệp điện hạt nhân của Mỹ đang phụ thuộc vào uranium giá rẻ của Nga".
Alexei Anpilogov - Chủ tịch Groundwork Foundation - cũng nói với tờ Gazeta.ru rằng: "Nếu không có Moscow, ngành công nghiệp điện hạt nhân của Mỹ sẽ sụp đổ trong khoảng 1-1,5 năm. Các nhà máy điện hạt nhân của Mỹ, không giống như các nhà máy của Canada, sẽ không thể hoạt động nếu không có uranium được làm giàu ở mức 3-4%".
Nhà phân tích này chỉ rõ rằng, ngày nay Mỹ có 96 lò phản ứng hạt nhân đang hoạt động, nhưng nước này không có cơ sở phân tách đồng vị của riêng mình.
"Gần một nửa số cơ sở phân tách uranium của thế giới nằm ở Nga. Con số này là quá nhiều đối với Moscow và đây là lý do giải thích tại sao một phần lớn trong số đó tập trung cho nhu cầu của Mỹ", ông Anpilogov nói.
Alexander Uvarov - Tổng biên tập trang AtomInfo.ru, giải thích rằng, mối nguy hiểm của việc phụ thuộc vào Nga đã được biết đến rộng rãi ở Mỹ, cũng như việc Mỹ rất mong muốn khôi phục hoạt động sản xuất của chính mình. Hai năm trước, Bộ Năng lượng Mỹ đã đề xuất hạn chế nhập khẩu nhiên liệu hạt nhân từ Nga.
"Nhưng các công nghệ làm giàu uranium bằng máy ly tâm mà Nga và châu Âu đang có, thì Mỹ chưa bao giờ sử dụng cho mục đích thương mại", ông Uvarov cho biết.
"Họ không thể mua công nghệ đó, vì vậy họ phải ăn cắp hoặc phát triển từ đầu. Tất cả những gì họ có hiện nay là cơ sở vật chất trong phòng thí nghiệm thực hành của Centrus. Sẽ mất ít nhất 5-10 năm để phát triển lại toàn bộ ngành công nghiệp", ông Uvarov nói thêm.
Nga có thể làm các lò phản ứng hạt nhân ở Mỹ đóng cửa chỉ bằng một quyết định. Ảnh: Politico
Ngày 13/6, trong một bài báo đăng trên tờ The Hill (Mỹ), Matt Bowen và Paul Dubbar thuộc Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu của Đại học Columbia (Mỹ) đã cảnh báo rằng, Nga có thể làm các lò phản ứng hạt nhân ở Mỹ đóng cửa chỉ bằng một quyết định.
Bài báo cũng nhận định: "do năng lượng hạt nhân chiếm hơn 20% công suất phát điện ở một số vùng của Mỹ, giá điện sẽ thậm chí còn cao hơn tỷ lệ lạm phát hiện nay."
Các nhà khoa học còn nhắc nhở thêm rằng, nhiều lò phản ứng hoạt động ở Mỹ và EU cũng do Nga sản xuất và cung cấp linh kiện. Nếu xung đột giữa Moscow và phương Tây tiếp tục, nhiều nhà máy điện hạt nhân sẽ buộc phải ngừng hoạt động.