Một số hoạt động của Ban Nhà văn trẻ Hội Nhà văn Việt Nam năm 2018

- Nhà văn có thể dự cảm về văn học trẻ năm 2019, có gì khởi sắc?

Nhà văn Phong Điệp: Thực ra có khởi sắc hay không thì chưa biết, nhưng tôi nghĩ có 2 xu hướng mới sẽ "lên ngôi", đó là văn học giả tưởng và văn học phi hư cấu. Hai, ba năm vừa rồi đã xuất hiện và xu hướng đó sẽ càng được thịnh hành hơn. Những cuốn ký sự, sự trải nghiệm của người trẻ với đời sống cũng là một xu hướng, là chia sẻ thực tế chứ không phải hư cấu. Còn có sự bứt phá, đột phá thì cũng hơi khó.

- Với vị trí là Phó trưởng Ban Nhà văn trẻ của Hội Nhà văn Việt Nam, chị có những đề nghị gì để thúc đẩy văn học trẻ phát triển không?, chẳng hạn một giải thưởng dành cho văn học trẻ?

Nhà văn Phong Điệp: Ngay như hôm tổng kết công tác văn học năm 2018, trong đề xuất cho năm 2019 tôi đã đưa ra một số đề xuất cho văn học trẻ, trong đó có giải thưởng văn học trẻ. Bởi vì dù Hội Nhà văn có giải thưởng văn học hàng năm nhưng người trẻ sẽ rất khó "chen chân". Chất lượng văn học vẫn là quan trọng nhất nhưng người trẻ so với nhà văn đã định hình tên tuổi để "ngang bằng" là điều rất là khó. Vì thế rất cần một giải thưởng văn học trẻ để khích lệ, phát hiện.

- Nhà văn có thể nói rõ hơn về đề xuất giải thưởng này?

Nhà văn Phong Điệp: Giải thưởng này không nhất thiết phải trao hằng năm, có thể hai năm, hoặc bốn năm, tức là theo một chu kỳ và có quy định độ tuổi rõ ràng, như tôi đề xuất là dưới 30. Tác giả dưới 30 tuổi là bắt đầu đã hình thành khả năng văn chương. Còn 40 thì văn trẻ đã tương đối định hình phong cách. Nên giải thưởng đó nên trao giải cho tác giả dưới 30.

Thứ hai là trong năm 2019 tôi cũng đề xuất tập hợp, chọn lọc để in hai tập thơ và văn xuôi chọn lọc trong bốn năm vừa rồi của các tác giả trẻ. Bởi năm 2020 là đại hội Nhà văn và sau đó sẽ diễn ra Hội nghị Viết văn trẻ. Vậy thì bốn năm qua là một chặng đường để nhìn lại rất cụ thể, đã hình thành những tác giả trẻ nào mới, những tác phẩm tiêu biểu của họ như thế nào. Sau 4 năm nữa chúng ta lại làm một tập sách tương tự và có sự so sánh giữa các tập sách đấy.

Có tập sách như vậy vừa là tôn vinh, khẳng định những nỗ lực họ đã làm và chúng ta cũng nhìn được sự hình thành đội ngũ các cây bút trẻ.

- Tại sao nhà văn lại đề xuất giải thưởng văn học trẻ có một độ tuổi "hẹp" như vậy?. Bởi ngay cả tiêu chí để lựa chọn đại biểu tham dự Hội nghị viết văn trẻ toàn quốc của Hội Nhà văn Việt Nam cũng là không quá 35 tuổi. Chưa hết, một số Hội Nhà văn địa phương còn đề xuất nhà văn trẻ có độ tuổi không quá 40?

Nhà văn Phong Điệp: Giải thưởng văn học trẻ không dành riêng cho Hội viên mà cho tất cả các cây bút. Tôi đã nghĩ về độ tuổi 30 của người viết. Nhưng nhìn vào mặt bằng hôm nay, đã hình thành một thế hệ tác giả trên 20 tuổi như Huỳnh Trọng Khang và nhiều tác giả khác… họ có đầy nội lực, tiềm năng mà có thể hi vọng. Tất nhiên độ tuổi cũng chỉ là tương đối. Nhưng theo tôi, đã là giải thưởng dành cho người trẻ thì phải trao cho người trẻ thực sự để có một sự phân định rõ ràng. Còn khi họ đã 40 tuổi, họ hoàn toàn có thể tham gia "sân" chuyên nghiệp hơn.

Một mùa xuân đang đến đầy hi vọng cho văn học trẻ 2019

- Thế còn những người viết nhiều tuổi hơn nhưng họ lại viết mới mẻ, trẻ trung hơn thì sao, có thể "chen chân" vào giải thưởng này được không?

Nhà văn Phong Điệp: Thực ra đây chỉ là một đề xuất của Ban Nhà văn trẻ, còn có được hay không cũng chưa biết. Nhưng kể cả 30 hay 35 tuổi cũng chỉ là mang tính tương đối. Vì xét cho cùng, khi giải trao thì trao cho người thực sự mới mẻ về tuổi tác, trong phong cách, nhưng cũng không thể già quá. Vì với những người trẻ khi bước chân đầu tiên đến với văn chương còn tự làm mới, làm trẻ sáng tác của bản thân, điều này là cần thiết và quan trọng. Nhưng cái mới, cái trẻ của người 70 tuổi với người 20 tuổi khác nhau hoàn toàn. Một bên là đầy sự trải nghiệm, va vấp, còn một bên là mầm cây non mà chúng ta cần phát hiện và vun xới.

Những cây bút trẻ nào từ Hội nghị viết văn trẻ toàn quốc lần thứ IX sẽ trở thành tác giả?

- Hiện nay có một thực trạng là tác giả không mấy mặn mà với việc viết đơn xin vào Hội Nhà văn Việt Nam, vậy Ban Nhà văn trẻ có bao giờ có động thái "mời họ" vào Hội không?

Nhà văn Phong Điệp: Thực ra, những năm qua, Ban nhà văn trẻ đã có động thái, với những tác giả trẻ đã khẳng định vị trí của mình trong đời sống văn học trẻ, Ban nhà văn trẻ tiếp xúc, mời gọi họ viết đơn. Và rất nhiều người trong số họ đã trở thành hội viên trong thời gian rất ngắn. Điều này chứng minh khi một tác giả đủ sự thuyết phục trong chính tác phẩm của họ thì không có việc chờ đợi viết đơn một cách hình thức. Cũng có tâm lý một số người ngại nộp đơn xét khi mà danh sách chờ gần bằng danh sách hội viên chính thức. Nhưng Hội Nhà văn vẫn luôn có chỗ đứng xứng đáng cho những người xứng đáng.

Xin cảm ơn nhà văn!

Hiền Nguyễn (Thực hiện)

Ảnh: Ban Nhà văn trẻ và những người bạn