Khi đi du lịch Hạ Long, thưởng thức bữa đặc sản biển đúng điệu là điều nhiều thực khách yêu thích, mong chờ. Món canh khai vị là món không thể thiếu. Con ngán thì ngon, nhưng hiếm và có giá rất cao. 1 bát canh 2 con ngán to có thể có giá 150 - 200 nghìn. Thực khách có thể chọn canh thưng biển, ngon bổ mà giá mềm hơn nhiều.
Thưng tự nhiên, đặc sản khó kiếm
Thưng biển là loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ khá dày, bề ngoài xù xì, thô cứng. Đây là đặc sản mới xuất hiện phổ biến trong 5 - 7 năm nay ở các vùng biển Quảng Ninh. Thưng biển sống ở những vùng nước có mức thuỷ triều lên xuống, hay ở vùng cồn cát. Tuy nhiên, thưng trong tự nhiên khá hiếm và không hề dễ bắt.
Theo anh Bùi Tống Cường (khu Cái Xà Cong, phường Hà Phong, TP Hạ Long) thợ lành nghề thường đi bắt thưng biển ở các khu vực vụng trên vịnh Hạ Long hoặc các bãi triều, rạn, cồn cát vùng ven vịnh thì thưng biển thường ăn rong rêu, sinh vật nhỏ trong cát.
Đặc biệt, là những vùng nước lợ, là nơi giao thoa giữa nước ngọt và nước mặn thì thưng béo, thơm ngon nhất bởi môi trường sống và nguồn thức ăn thích hợp cho sự sinh sôi phát triển của loài nhuyễn thể này.
Thưng biển thường tập trung sống dưới cát. Mỗi tổ thưng thường có từ 3 - 5 con, có những tổ có cả chục con. Cứ mỗi độ thuỷ triều rút, dong thuyền ra xa bờ chọn những khu vực đảo đá có bãi cát, cồn hoặc rạn... những "tay săn" thưng điêu luyện sẽ bắt đầu tìm những tổ thưng.
Thưng làm tổ sâu dưới lớp cát hoặc đất, hình dạng tổ rất giống tổ cua, cáy nên rất dễ bị nhầm. "Trăm hay không bằng tay quen", với những ngư dân giàu kinh nghiệm thì việc phát hiện tổ thưng rất dễ dàng.
Bởi tổ thưng làm dưới cát, thường đùn cát lên bề mặt trông giống như những bông hoa, với những lỗ nhỏ li ti để thưng có thể vươn vòi lên thở hoặc bắt phù du trong nước. Sau khi phát hiện tổ thưng, những "tay săn" thiện nghệ dùng dụng cụ như thanh sắt nhỏ có đầu nhọn giống như chiếc xà beng, dài nửa mét đào sâu xuống cát khoảng 10 - 15cm là thấy.
Trước kia, mỗi lần dong thuyền xuôi con sóng có khi thu được tạ thưng. Nhưng ngày nay, thưng biển tự nhiên khan hiếm hơn, nhiều lắm chỉ gần chục cân cho mỗi lần đánh bắt, anh Cường chia sẻ.
Cũng theo những ngư dân thì trước đây việc đi biển bắt thưng dễ và được nhiều, nhưng gần đây loài hải sản này bị khai thác cạn kiệt nên bắt rất khó, phải đi xa hơn. Biến đổi khí hậu cũng làm thuỷ triều lên xuống không ổn định khiến nhiều người phải đầu tư thiết bị lặn, ống thở để đi bắt thưng.
Đặc sản canh khai vị ngon ngọt hàng đầu
Ngày nay thưng tự nhiên bị cạn kiệt, ngày càng hiếm, nhưng không vì thế mà thực khách yêu thích món ăn này phải... nhịn! Hiện nhiều nơi ở các vùng biển đảo ở Vân Đồn, Ngọc Vừng... ngư dân có thể nuôi loại nhuyễn thể này.
Thưng có vị ngon, ngọt không kém ngán. Điểm khác biệt và có lẽ hơn hẳn là phần thịt thưng ăn rất bùi, dai giòn khác hẳn vị chát, hơi mềm của ngán. Ưu điểm nữa là thưng có giá cả phải chăng, không "chát" như ngán. Thưng có thể dùng để nấu cháo, canh thơm ngon mà bổ dưỡng, tốt cho sức khỏe. Dân dã, đơn giản nhất là thưng biển nấu rau mồng tơi.
Để có món ăn ngon thì nên chọn mua thưng ngon và biết cách chế biến. Thưng được ngâm với nước sạch khoảng 30 - 45 phút để nhả hết bùn nhớt, đem rửa sạch lớp vỏ rồi bổ đôi theo vành ngoài vỏ, lấy phần thịt và nước để riêng. Bổ thưng cần chọn dao nhọn, lưỡi dài cắt dọc miệng thưng, lựa cắt 2 miếng cơ dày sát phần cuối vỏ thưng. Có thể luộc lên để thưng há miệng nhưng sẽ kèm ngon hơn làm tươi.
Nếu là thưng nuôi cần chọn loại to, ngon nhất là 2 - 3 lạng/con hoặc ít nhất cũng phải trên 1 lạng/con bởi loại nhuyễn thể này có vỏ rất dày và nặng. Có lẽ khó nhất là lúc bổ thưng lấy ruột. Khi đó cần làm sạch, loại bỏ phần ruột có mùi vôi thì chế biến mới ngon.
Người ta đun nước sôi, thêm chút gia vị vừa ăn rồi cho ruột thưng vào nấu khoảng 2 - 3 phút. Cho thêm rau mồng tơi thái nhỏ đến khi nước canh sôi là tắt bếp, không nên đun lâu, kỹ quá thưng sẽ dai. Canh thưng ăn nóng, nước ngọt lịm, rất hợp với vị của rau mùng tơi.
Canh thưng nấu mồng tơi có thể làm món khai vị hay ăn cùng cơm nóng kèm vài quả cà muối đều vô cùng thơm ngon. Thực khách có thể cảm nhận vị ngọt của thưng biển với vị thanh mát rau mồng tơi hoà quyện vào nhau thật hài hòa. Thú vị hơn cả là phần vòi thưng vừa bùi, ngọt lại dai giòn…ăn nhớ mãi.