CÁI XỨ MUỐN ĂN GÌ MÀ "HÕNG" CÓ, NHƯNG THỨ ÍT AI DÁM ĂN LẠI THÀNH ĐẶC SẢN VANG DANH CẢ NƯỚC
Đồng Bằng Sông Cửu Long là một vùng đất trù phú, màu mỡ, quanh năm được phù sa bồi đắp nên dù cuộc sống thường ngày có cơ cực cách mấy thì chuyện "cái ăn, cái uống" với người miền Tây là không bao giờ phải nghĩ. Có thể bữa cơm của ta không có sơn hào hải vị, món lạ, món sang nhưng gạo trắng, cá đồng hay chim trên trời chỉ cần muốn là có.
Ấy thế mà vào mỗi mùa nước nổi hàng năm ở miền Tây lại rộ lên một món ăn mà với người vùng khác nghe xong chỉ muốn xách dép bỏ chạy không cần "quay xe", nhưng với người miền quê, đây là hương vị của tuổi thơ, của sự mộc mạc, giản dị nơi quê nhà đó chính là món CHUỘT ĐỒNG.
Nhớ lại ngày xưa, ba của tôi người gốc Cần Thơ từng kể: "Hồi đó ra đồng bắt chuột là trò chơi của đám con nít trong xóm. Vì miền Tây mà, đồng lúa bát ngát, bạt ngàn nên chuột nó hay đào đất làm hang, đẻ con đẻ cái, tối về là chạy ra ăn lúa. Có một khoảng thời gian gia đình mình chới với vì chuột phá đồng, diệt kiểu nào cũng không hết, làm thất thu một khoản tiền lớn". Đấy là nỗi lo chung của không chỉ gia đình tôi mà còn là của cả người dân miền Tây một thời khi nhắc tới chuột.
Nhưng trái ngang thay, cũng vì đồng lúa trù phú khiến chuột đồng sinh sôi mà từ đó người miền Tây lại có được một nguồn lương thực mới với món chuột đồng chế biến thành đủ loại. Và theo năm tháng, nó trở thành món đặc sản vang danh khắp cả nước nhờ hương vị đặc biệt khó quên, chỉ cần nói tới chuột đồng là không đâu qua khỏi miền Tây. Thậm chí tại An Giang còn có một khu chợ chuột sầm uất với sản lượng tiêu thụ mỗi ngày lên tới hàng chục tấn mang đi phục vụ trên khắp cả nước.
CHUỘT THÌ CŨNG CÓ "CHUỘT THIS", "CHUỘT THAT"
Nghe đến đây chắc nhiều người sẽ bảo: "Chuột thì con nào chẳng là chuột"?
Tại sao chuột ở Sài Gòn chẳng ai bắt ăn mà chuột ở dưới quê lại bảo là sạch, là ngon, là ăn được?
Câu trả lời đơn giản vì chuột thì cũng có "chuột this, chuột that" thôi. Chuột thành thị không ăn được vì điều kiện và môi trường sống dơ bẩn, ăn thức ăn thừa thải từ bãi rác, ống cống, khả năng nhiễm bệnh cao. Còn chuột hay dùng để chế biến trong các món ăn ở miền Tây là các loại sống trong đồng, trong ruộng lúa, ruộng khoai, ruộng thơm (khóm). Chúng chọn các hạt lúa non, lúa tốt còn dậy mùi sữa hoặc các loại củ quả làm thức ăn sinh sống, cộng điều kiện môi trường sạch sẽ nên chỉ có chuột đồng miền Tây là nổi tiếng ngon, thịt thơm, mang lại giá trị về mặt kinh tế ổn định cho người dân và cũng là món ăn không thể thiếu trong menu của mọi nhà hàng.
NGƯỜI MIỀN TÂY ĐÀO HANG BẮT CHUỘT VÀ THÍCH ĐÀO HỐ QUAY CHUỘT
Để bắt được chuột thì người ta phải đào hang hoặc đặt bẫy quanh các cánh đồng. Vào mùa nước nổi, chuột thích bò lên vùng cao để tránh ngập nước nên việc bắt chuột vào thời điểm này là đạt năng suất cao hơn hẳn, các chú chuột lại to tròn, béo múp vì đã ăn lúa, khoai mì, ngô,... được một thời gian.
Bắt xong với nông dân sẽ mang đi tập hợp rồi cân bán cho thương lái với giá khoảng 35.000 - 50.000 đồng/cân. Còn nếu bắt để ăn thì việc đầu tiên là phải mang đi sơ chế theo các bước như vặt sạch bộ lông, bỏ đầu và đuôi, chỉ để lại phần mình đầy thịt rồi mang đi tẩm ướp gia vị phù hợp trước khi chế biến.
Ở miền Tây chuột đồng nướng trui, quay lu, nướng sa tế, nướng sả,... là ưa chuộng nhiều nhất vì dễ ăn lại thơm ngon. Hôm nào bắt được con "beo béo", có ít mỡ thì lóc phần thịt đem bằm nhuyễn để nấu với cháo xé rau răm, hoặc cháo đậu xanh, ngoài ăn để no thì đây còn là các món khá bổ dưỡng.
Riêng với "dân nhậu" thì cứ làm sạch, bỏ phần ruột rồi đào cái hố nhỏ trong sân vườn, chèn thêm ít củi khô rồi cứ thế treo từng xâu chuột lên nướng mọi. Cầu kỳ hơn thì pha chén muối ớt trộn ít sa tế, dầu điều cho có màu, đem phết lên phần thịt là lúc chín vừa ngọt, dậy mùi lại có màu đỏ cánh gián vô cùng hấp dẫn.
Những năm trước khi không có dịch Covid gia đình tôi thường về Cần Thơ chơi, thăm gia đình, bà con kết hợp với kỳ nghỉ hè. Lần nào cũng được các cô, các dì làm cho món chuột quay để ăn. Tôi nhớ lúc còn nhỏ nghe thịt chuột là đã bỏ chạy "té khói". Nhưng dần dần năm nào về cũng thấy mọi người ăn lại nghe đâu nó là đặc sản không thể không thử khi về miền Tây nên tôi cũng cố cắn một lần.
Nó không hôi như những gì mà tôi tưởng...
Ngược lại phần thịt rất dai, thơm không thua gì thịt gà. Thêm phần gia vị mà các cô tôi tẩm ướp lại càng làm tăng thêm mùi vị khiến nó trở nên ngon một cách lạ thường.
Về một phương diện khác, chuột là loài vật có nguy cơ đe dọa mùa màng rất cao đối với người nông dân ở các tỉnh miền Tây. Hồi tháng 3 năm nay (2021), TP. Cần Thơ đã dự định chi đến 30 tỷ đồng vào việc diệt chuột vì sự ảnh hưởng đến mùa màng của chúng gây ra. Nhưng về góc độ ẩm thực thì kỳ thực chuột là một món ăn rất ngon, lại có tính đặc trưng riêng đối với người nông dân và vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long nói chung. Nên nếu có dịp, bạn cũng nên thử một lần thưởng thức món ăn mang hương vị đồng nội này, rất dân dã nhưng đã nếm qua rồi thì nhất định sẽ không quên.