(Tổ Quốc) - Trong hầu hết các trường hợp, Thổ Nhĩ Kỳ là nạn nhân chính của các chỉ huy tài giỏi người Nga dù đôi khi cả Pháp và Thụy Điển cũng chịu thất bại trước sức mạnh của hải quân Nga.
1. Grigory Spiridov
Từng được nhà chỉ huy quân sự lẫy lừng Pyotr Rumyantsev mô tả là một sĩ quan “trung thực và dũng cảm”, Grigory Spiridov đã chứng tỏ tài năng của mình trong Cuộc chiến 7 năm chống lại quân Phổ nhưng ông chỉ thực sự nổi bật trong cuộc chiến Nga - Thổ 1768 - 1774.
Ngày 5/7/1770, tại eo biển Chios, trong quá trình giao tranh trên biển Aegea, khi đó Spiridov đang chỉ huy một trong các liên đội của hạm đội Nga đã chạm trán với lực lượng hải quân đông đảo của Thổ Nhĩ Kỳ.
Thời điểm quan trọng của trận chiến diễn ra khi kỳ hạm Sviatoi Evstafiy của Spiridov tấn công kỳ hạm Thổ Nhĩ Kỳ Real Mustafa dẫn tới kết cục cả hai con tàu đều bị phá hủy. Việc để mất kỳ hạm khiến quân Thổ Nhĩ Kỳ bị vỡ trận và phải rút lui về Vịnh Chesme.
Trận chiến diễn ra tại đây từ ngày 5 - 7/7 là một trong những trang đen tối nhất trong lịch sử của Đế chế Ottoman. Các tàu Nga đã phóng hỏa tấn công tiêu diệt gần như toàn bộ hạm đội đối phương với tổng cộng 11.000 thủy thủ Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng. Trong khi đó, Nga chỉ mất 4 tàu hỏa công và 20 thủy thủ.
Grigory Spiridov. Ảnh: Russia Beyond
2. Vasily Chichagov
Cuộc chiến tranh Nga - Thụy Điển (1788 - 1790) là những năm tháng huy hoàng nhất của Đô đốc Vasily Chichagov. Chính Chichagov đã làm sụp đổ các kế hoạch của Thụy Điển nhằm tiêu diệt từng đơn vị hải quân Nga đóng rải rác trên Biển Baltic.
Chichagov đã giành chiến thắng trong các trận hải chiến ở Öland, Reval và Vịnh Vyborg, dù ở mỗi trận chiến quân địch đều đông hơn lực lượng của ông. Kết quả là, 5.000 thủy thủ Thụy Điển, 200 sĩ quan và thậm chí cả một đô đốc đối phương đã bị bắt giữ.
Tuy vậy, những chiến công của Chichagov đã trở nên vô ích sau thất bại thảm hại của hạm đội Nga dưới sự chỉ huy của Karl Heinrich von Nassau-Siegen trong Trận chiến Svensksund lần thứ hai vào ngày 10/7/1790. Thay vì giành chiến thắng, Nga đã phải bằng lòng với thỏa thuận hòa bình dựa trên các điều kiện nguyên trạng.
Vasily Chichagov. Ảnh: Russia Beyond
3. Fyodor Ushakov
Vào cuối thế kỷ 18, Đế quốc Nga có hai nhà lãnh đạo quân sự lỗi lạc - Alexander Suvorov bất khả chiến bại trên bộ và Fyodor Ushakov bất khả chiến bại trên biển.
Cả hai đều là những nhà sáng tạo về nghệ thuật chiến tranh, dựa trên khả năng cơ động nhanh, cũng như những đợt tiến quân táo bạo, nhanh chóng để tung ra những đòn đánh bất ngờ vào kẻ thủ.
Giống như Suvorov, Ushakov đã dành rất nhiều thời gian huấn luyện binh sĩ thuộc quyền với một niềm tin vững chắc rằng trình độ cao cộng với kỷ luật sắt đá sẽ là những chìa khóa dẫn tới thắng lợi trong các trận chiến.
Ushakov đã không để thua một trận hải chiến nào, hay như chính ông từng tuyên bố, là để mất dù chỉ một con tàu hoặc để một thủy thủ bị bắt. Ông luôn xông pha trong từng trận chiến, có mặt ở những nơi hiểm trở và xung yếu nhất.
Danh sách những chiến tích lẫy lừng của Ushakov phải kể đến trận chiến trước hạm đội Thổ Nhĩ Kỳ ở Eo biển Kerch (1790) và trận Kaliakra (1791) cũng như cuộc viễn chinh kéo dài hai năm của hải đội Nga chống lại hải quân Pháp ở Địa Trung Hải giai đoạn 1798 - 1800 khi Ushakov chỉ huy lực lượng đánh thẳng vào một pháo đài của kẻ thù được coi là bất khả xâm phạm trên đảo Corfu của Hy Lạp, bắt đi gần 3.000 tù nhân Pháp.
Năm 2001, Fyodor Ushakov được Nhà thờ Chính thống Nga tấn phong là một chiến binh thánh thiện chính nghĩa và ngày nay được tôn kính như vị thánh bảo trợ cho Hải quân Nga.
Fyodor Ushakov. Ảnh: Russia Beyond
4. Dmitry Senyavin
Là một sĩ quan trẻ và có năng lực, Dmitry Senyavin đã thể hiện giá trị của mình dưới sự chỉ huy của Đô đốc Fyodor Ushakov trong các cuộc chiến chống lại hải quân Thổ Nhĩ Kỳ (1787-1791) và trong chiến dịch Địa Trung Hải, trở thành phụ tá thân cận nhất của ông trong trận Corfu.
Tuy vậy, hai chỉ huy hải quân vĩ đại này lại không hòa hợp với nhau. “Tôi không thích Senyavin”, Ushakov từng chia sẻ, “nhưng ông ấy là một sĩ quan xuất sắc và hoàn toàn đủ năng lực để có thể trở thành người kế nhiệm tôi lãnh đạo hạm đội”.
Năm 1805-1807, trong các trận chiến với Napoléon, Dmitry Senyavin dẫn đầu một cuộc viễn chinh của Hạm đội Baltic Nga đến Địa Trung Hải, tại đây ông đã cắt đứt được tuyến đường liên lạc giữa hải quân Pháp với Italia và Dalmatia (ngày nay là Croatia và Montenegro) khiến Bonaparte vô cùng tức giận.
Khi Đế chế Ottoman tham chiến chống lại Nga, hạm đội của Senyavin chuyển hướng sang kẻ thù mới. Sau khi chiếm được Đảo Tenedos, vị đô đốc này đã phong tỏa thành công Dardanelles trong hai tháng, đánh bại hải quân Thổ Nhĩ Kỳ nhiều lần khi lực lượng này cố gắng phá vỡ cuộc phong tỏa.
Dmitry Senyavin. Ảnh: Russia Beyond
5. Pavel Nakhimov
Tên tuổi của Đô đốc Pavel Nakhimov gắn liền với một trong những chiến công vĩ đại nhất trong lịch sử hải quân Nga.
Ngày 30/11/1853, trong Chiến tranh Crimea, Hạm đội Biển Đen dưới quyền chỉ huy của ông (khi đó là Phó đô đốc) đã ngăn chặn một hải đội Thổ Nhĩ Kỳ tại bến cảng ở thị trấn Sinop và chỉ trong vòng bốn giờ đã phá hủy hoàn toàn lực lượng này.
Xét về mặt tổn thất, trận Sinop cơ bản là sự lặp lại của trận Chesme. Ngoại trừ một tàu hơi nước vượt qua được vòng phong tỏa, tất cả 15 tàu khác của đối phương đều bị phá hủy hoặc hư hỏng, với 3.000 thủy thủ Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng và chỉ huy của họ là Đô đốc Osman Pasha cũng đã bị bắt. Phía Nga chỉ có 37 người bị chết.
Một mặt, thất bại của người Thổ Nhĩ Kỳ đã giúp Nga giành quyền thống trị ở Biển Đen, nhưng mặt khác nó lại đẩy Anh và Pháp tham gia vào cuộc chiến chống Nga khi quân đội của họ đổ bộ vào Crimea và bao vây Sevastopol.
Nakhimov lãnh trách nhiệm phòng thủ thành phố và đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ khiến cả binh lính và thủy thủ đều hết sức kính trọng. Ngày 10/7/1855, trong một lần đi kiểm tra các vị trí phòng thủ tiền phương, ông bị thương bởi một viên đạn bắn vào đầu và hi sinh sau đó hai ngày.
