Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện: Không dùng mệnh lệnh hành chính để điều chỉnh lễ hội

Sáng 24/2, Bộ VHTTDL đã tổ chức Hội nghị sơ kết công tác quản lý, tổ chức lễ hội Xuân Đinh Dậu, năm  2017. Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện đã chủ trì Hội nghị.

Hội nghị có sự tham gia của đại diện Ban Tuyên giáo, Ban Tôn giáo Chính phủ, hơn 40 đại diện sở VHTTDL địa phương, Ban quản lý di tích, lễ hội trên cả nước.

Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện chủ trì Hội nghị.

Lễ hội 2017 chuyển biến tích cực

Theo bà Trịnh Thị Thủy, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, đầu năm 2017, công tác quản lý và tổ chức lễ hội trên địa bàn cả nước đã có sự chuyển biến tích cực, đi vào nền nếp. Các hoạt động lễ hội diễn ra trang trọng, an toàn, tiết kiệm, cùng nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và các trò chơi dân gian sôi nổi thu hút đông đảo nhân dân và du khách tham gia.

Các lễ hội có tập tục mang yếu tố bạo lực, không phù hợp với xu thế thời đại đã chuyển đổi hình thức thực hành nghi lễ; 100% lễ hội thành lập BTC, công tác tuyên truyền được quan tâm; Công tác đảm bảo an ninh trật tự, phòng cháy, chữa cháy, vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm tại các khu di tích và lễ hội được đảm bảo. Công tác bảo vệ môi trường tại các di tích được chú trọng, thu gom, vận chuyển hoặc xử lý rác thải kịp thời, không còn trường hợp đổi tiền lẻ công khai; không xảy ra trường hợp tai nạn, cháy nổ; tình trạng nâng giá, ép giá, tệ nạn cờ bạc, hoạt động mê tín dị đoan, mất vệ sinh, ăn xin... đã giảm nhiều so với mùa lễ hội trước.

Tuy nhiên, mùa lễ hội 2017 còn một số hạn chế như còn biểu hiện thương mại hóa, vi phạm các quy định về quản lý và tổ chức lễ hội như: Hội thi chọi trâu không phép ở huyện Yên Sơn, Tuyên Quang và Hội chọi trâu huyện Lục Yên tỉnh Yên Bái; việc tổ chức “khai ấn”, “phát ấn” của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh, đền thờ Quang Trung Nghệ An.

Vẫn còn xảy ra những hình ảnh phản cảm, chen lấn, tranh cướp lộc tại lễ hội đền Sóc (Hà Nội); phát lộc, tranh cướp lộc tại Lễ hội Chùa Hương (Hà Nội); tranh cướp bạo lực tại Hội Phết xã Hiền Quan (Phú Thọ), lợi dụng trò chơi đá gà để đánh bạc, ngả nón xin tiền tại Hội Lim, tỉnh Bắc Ninh...

Ông Tô Văn Động- Giám đốc Sở VHTT Hà Nội: “Có thể khẳng định, năm nay, công tác quản lý tổ chức có tiến bộ hơn năm 2016.

Theo các đại biểu tham dự Hội nghị, đa số các lễ hội đã có chuyển biến tích cực, công tác vận động, tuyên truyền nhân dân để thay đổi những nhận thức chưa đúng về lễ hội được thực hiện tốt; những vấn đề bất cập, phản cảm trong lễ hội được hạn chế.

Ông Tô Văn Động- Giám đốc Sở VHTT Hà Nội cho biết: “Hà Nội có hơn 1200 lễ hội, cho đến thời điểm này, đã có hơn 2/3 lễ hội tổ chức xong. Có thể khẳng định, năm nay, công tác quản lý tổ chức có tiến bộ hơn năm 2016. Tồn tại, hạn chế vẫn còn, đó là những tồn tại mang tính truyền thống, phải giải quyết từ từ, có nguyên nhân khách quan, chủ quan, các cấp các  ngành phải vào cuộc cùng văn hóa. Năm nào lễ hội cũng tổ chức, năm nào cũng chấn chỉnh, năm nào cũng thanh tra kiểm tra, nhưng nó vẫn có những tồn tại. Vì vậy, phải tìm hiểu và giải quyết gốc rễ vấn đề”.

Cùng quan điểm về sự chuyển biến tích cực của mùa lễ hội năm nay, ông Hồ Chí Đức- PGĐ Sở VHTT Quảng Ninh cho rằng, mùa lễ hội 2017 đã có nhiều chuyển biến rõ nét. Những hiện tượng, mặt kém năm nay giảm đi nhiều: an toàn hơn, tiết kiệm hơn, công tác truyền thông rất tốt, các ngày chính hội như Yên Tử, Cửa Ông mỗi ngày 50-60 ngàn lượt du khách nhưng không ùn tắc. Ý thức người dân, trách nhiệm của các cơ quan chính quyền cũng tốt hơn.

Ông Nguyễn Lâm Tới, Phó Giám đốc Sở Yên Bái cũng chia sẻ, người dân chấp hành nghiêm túc việc không treo trâu tế Mẫu, chuyển hình thức mổ trâu tế lễ tại Lễ hội Đông Cuông. Còn với lễ hội chọi trâu ở Lục Yên, Sở đã gửi văn bản yêu cầu huyện chấp hành, nhưng vẫn diễn ra. Điều này sẽ được Sở rút kinh nghiệm, chỉ đạo nghiêm túc hơn nữa.

Tuyên truyền để giá trị lễ hội, để đạo đức đi vào đời sống

GS Đặng Văn Bài- Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia cho rằng,  lễ hội là giá trị di sản văn hóa phi vật thể, nơi phát khởi, thăng hoa, tỏa sáng văn hóa. Tổ chức lễ hội làm sao phải để giá trị đạo đức đi vào đời sống. Việc tuyên truyền tại lễ hội là cần thiết để làm cho tư tưởng lễ hội, giá trị lịch sử, văn hóa của lễ hội ấy đi vào công chúng tham gia tại lễ hội.

GS Đặng Văn Bài:  "Những tiêu cực tại lễ hội vừa qua phản ánh hiện tượng suy thoái về văn hóa, đạo đức"

Chỉ ra lý do vì sao lễ hội có hiện tượng tranh cướp, giẫm đạp, theo GS Đặng Văn Bài, đó là biểu hiện của sự suy thoái đạo đức.

“Trong đám đông lễ hội, họ đặt cá nhân mình lên trên, không vì lợi ích cộng đồng. Đi cướp lộc, giẫm đạp vào người khác để lấy được lộc, chẳng thánh thần nào phù hộ cho người dẫm đạp, tranh cướp người khác. Những tiêu cực tại lễ hội vừa qua phản ánh hiện tượng suy thoái về văn hóa, đạo đức”- GS Đặng Văn Bài khẳng định.

GS Đặng Văn Bài cũng cho rằng, không thể một, hai năm có thể sửa được những hiện tượng tranh cướp, giành giật tại lễ hội. “Cần xây dựng nếp sống văn hóa mới từ công sở, gia đình, nhà trường, tại mọi nơi và lễ hội chỉ là bề nổi”- GS Đặng Văn Bài chia sẻ.

Không áp đặt bằng mệnh lệnh hành chính

Đánh giá cao những đóng góp ý kiến tại Hội nghị của các đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện khẳng định, các địa phương phải nghiêm túc chấp hành Chỉ thị của Ban Bí thư, Bộ Chính trị, Chính phủ, các công văn của Bộ VHTTDL…về quản lý, tổ chức lễ hội. Từ thực tiễn tổ chức, quản lý lễ hội năm qua, các địa phương rút ra bài học trong công tác quản lý, tổ chức lễ hội lâu dài, để giải quyết được những bất cập, tồn tại một cách bền vững.

Bộ trưởng đánh giá cao những cố gắng của các địa phương như Phú Thọ, Yên Bái, Bắc Ninh trong việc điều chỉnh các lễ hội chưa phù hợp. Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện cho rằng, cần đặt ra hai nhiệm vụ: trước mắt là khắc phục hạn chế và lâu dài là phương cách khắc phục hạn chế một cách triệt để.

Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện yêu cầu, những tồn tại, hạn chế của mùa lễ hội 2017 phải được kiểm điểm. Những tồn tại nào sửa chữa được ngay phải khắc phục ngay.

Với nhiệm vụ trước mắt, Bộ trưởng yêu cầu, những tồn tại, hạn chế của mùa lễ hội 2017 phải được kiểm điểm. Những tồn tại nào sửa chữa được ngay phải khắc phục ngay. Nếu lỗi của ngành văn hóa thì ngành phải kiểm điểm, nếu lỗi của BTC thì chính quyền địa phương phải kiểm điểm. Địa phương nào có lễ hội không được cấp phép mà vẫn tổ chức phải kỷ luật. “Khen, thưởng, kỷ luật, kiểm điểm, phải nghiêm minh, rõ ràng, minh bạch”- Bộ trưởng nhận định.

Với nhiệm vụ lâu dài, Bộ trưởng cho rằng, trên cơ sở việc làm tốt và chưa tốt của mùa lễ hội 2017, rút ra bài học gì. “Cần có bài học, có phương án xử lý, nếu không, quản lý lễ hội sẽ luôn luôn ở giải pháp tình thế”- Bộ trưởng nhận định.

Bộ trưởng cũng cho rằng, điều gì phản cảm của năm ngoái năm nay phải khắc phục, còn khắc phục triệt để cần thời gian. Cần vận động, thuyết phục, tuyên truyền để nhân dân thay đổi trong nhận thức. Không quản lý lễ hội bằng mệnh lênh hành chính.

Bộ trưởng cũng yêu cầu, công tác thanh tra, kiểm tra cần phân định rõ trách nhiệm của nhà nước, trung ương, địa phương đối với việc quản lý các lễ hội. Đề ra trách nhiệm cụ thể của các Bộ ngành để kiểm điểm, khen thưởng.

Bộ trưởng cho rằng, về lâu dài, cần có nghiên cứu để hài hòa các hình thức lễ hội, phù hợp với văn hóa, môi trường hiện đại mà vẫn giữ được giá trị truyền thống./.

 Hoàng Nguyên

ảnh: Nam Nguyễn