Bộ trưởng Trần Tuấn Anh lý giải việc điều hành xuất khẩu gạo trước Quốc hội

Báo cáo tại phiên thảo luận kinh tế - xã hội sáng nay, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh dành hơn 10 phút để giải trình 3 vấn đề lớn, gồm: các giải pháp triển khai phát triển công nghiệp sau dịch Covid-19, xuất khẩu gạo và các dự án điện.

Về vấn đề xuất khẩu gạo từng làm "nóng" dư luận, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, trong 5 tháng đầu năm 2020 Việt Nam đã xuất khẩu 3,06 triệu tấn gạo (tăng hơn 11% so với cùng kỳ năm trước), kim ngạch đạt 1,48 tỷ USD (tăng hơn 25% so với cùng kỳ). 

Theo người đứng đầu ngành công thương, mặc dù có sự gián đoạn nhất định trong những ngày cuối tháng 3, đầu tháng 4/2020 nhưng xét tổng thể, công tác điều hành xuất khẩu gạo đã thực hiện được những yêu cầu quan trọng nhất, vẫn bảo đảm tiêu dùng trong nước, an ninh lương thực, tiêu thụ hết thóc, gạo hàng hóa cho người nông dân với giá tốt (tăng hơn 25% so với năm 2019).

Giải thích việc điều hành xuất khẩu trong thời gian dịch bệnh COVID-19 diễn ra phức tạp, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, trong 2 tháng đầu năm, lượng xuất khẩu tăng rất lớn (tăng gần 32% so với cùng kỳ năm trước), đến tháng 3 lượng xuất khẩu tiếp tục tăng mạnh. Thời điểm này do tác động của dịch, nhu cầu tăng dự trữ chiến lược tại nhiều quốc gia khiến giao dịch gạo hết sức sôi động, gạo bị "hút" rất mạnh ra khỏi Việt Nam, giá gạo trong nước và thế giới liên tục tăng.

Cũng thời điểm này, đặc biệt là ngày 22/3, Việt Nam đối diện với nguy cơ bùng phát dịch bệnh, tâm lý người dân có dấu hiệu không ổn định, nguy cơ thiếu gạo cho tiêu dùng trong nước là có thực. Nếu xảy ra biến cố thì lượng gạo tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long dù được mùa cũng sẽ không đủ dùng cho nhu cầu trong nước nếu tiếp tục cho phép xuất khẩu với tốc độ lên tới 25.000 tấn/ngày như 15 ngày đầu tháng 3.

Trước tình hình đó, Thủ tướng đã triệu tập cuộc họp xem xét, cân nhắc các phương án được cơ quan tham mưu trình, kết luận tạm dừng xuất khẩu gạo đến hết tháng 5/2020 nhằm bảo đảm các mục tiêu, nguyên tắc điều hành xuất khẩu gạo, góp phần ổn định giá gạo trong nước.

Sau khi có quyết định này, nhiều địa phương đã có ý kiến, kiến nghị, Thủ tướng đã yêu cầu các bộ, ngành có liên quan xem xét thấu đáo. Trên cơ sở đó, Thủ tướng đã đồng ý cho xuất khẩu có kiểm soát với hạn ngạch trong tháng 4 là 400.000 tấn.

Đến tháng 4 và tháng 5, dịch bệnh trong nước được khống chế, kiểm soát, tâm lý người dân đã ổn định trở lại, không còn hiện tượng mua gom, tích trữ nhu yếu phẩm như thời điểm cuối tháng 3.

Do đó, các cơ quan liên quan đánh giá lại tình hình sản xuất, nhận định nguồn cung đã ổn định, được mùa, nên dự tính lượng gạo còn lại có thể xuất khẩu từ đầu tháng 5 tới giữa tháng 6 (thời điểm vụ hè thu thu hoạch rộ) là khoảng 1,3 triệu tấn. Sau khi cân nhắc các điều kiện và nghe báo cáo của Bộ Công Thương, ý kiến của các bên liên quan, Thường trực Chính phủ đồng ý với đề xuất của Bộ Công Thương về việc từ ngày 1/5 cho phép hoạt động xuất khẩu gạo trở lại bình thường.

Bộ trưởng Bộ Công Thương khẳng định, Việt Nam đã đạt được mục tiêu giãn tiến độ xuất khẩu gạo để bảo đảm tuyệt đối an ninh lương thực quốc gia trong giai đoạn dịch bệnh COVID diễn biến phức tạp nhất. Dự báo năm 2020, Việt Nam sẽ là quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.

Dù vậy, tại Quốc hội, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng thẳng thắn thừa nhận việc điều hành xuất khẩu gạo còn chưa thông suốt, tồn tại một số bất cập. Liên quan đến vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo các bộ, ngành rút kinh nghiệm, để từ đó hoàn thiện pháp lý, điều hành xuất khẩu hiệu quả hơn.