Các môn học được thiết kế có tính giáo dục văn hóa cao sẽ truyền cách sống văn minh cho các em nhỏ

Thời gian gần đây, một số vụ bạo lực học đường diễn ra thu hút quan tâm chú ý của dư luận, đây không phải vấn đề mới nhưng luôn gây "nhức nhối" trong xã hội. Bên hành lang Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh đã có những chia sẻ với báo chí về vấn nạn bạo lực học đường.

- Thưa ông, thời quan qua không ít những vụ bạo lực học đường khiến dư luận cả nước xôn xao, ông đánh giá thế nào về tình trạng bạo lực học đường thời gian gần đây?

Bạo lực học đường có lẽ xưa nay vẫn có, nhưng gần đây mức độ và tính chất đáng lo ngại. Bạo lực học đường hiện nay không chỉ là vấn đề “động chân, động tay” mà còn bạo lực cả về tinh thần, tức là xúc phạm nhân phẩm nhau.

Đang lo ngại là học sinh, bè bạn chưa có thái độ rõ ràng, chưa chủ động tích cực tham gia ngăn cản bạo lực. Đây là vấn đề rất đáng báo động mà chúng tôi từng lên tiếng từ lâu.

Chúng ta cần có thái độ cương quyết loại bỏ tình trạng bạo lực, đặc biệt là bạo lực học đường. Bởi ta đang xây dựng xã hội hạnh phúc, xây dựng con người biết yêu thương lẫn nhau, mọi người vì mỗi người, mỗi người vì mọi người.

- Nguyên nhân nào dẫn đến thực trạng bạo lực đáng lo ngại như thời gian qua, thưa ông?

Có nhiều nguyên nhân, một phần do tác động của phim ảnh, một phần do tác động từ mạng xã hội. Hiện nay việc tiếp cận thông tin trên mạng xã hội, internet của học sinh dễ dàng hơn trước, trên internet thì có không phải toàn thông tin tích cực mà ở đó còn vô vàn những thông tin tiêu cực trẻ em rất dễ học theo.

Vì vậy cần làm sao để xây dựng sức đề kháng cho các em, ngoài định hướng các em tiếp cận thông tin lành mạnh, hạn chế tiếp xúc thông tin tiêu cực thì cần giúp các em tự nhận biết cái nào tốt, cái nào xấu không nên học theo.

Ngay trên diễn đàn Quốc hội nhiều đại biểu đã phát biểu về vấn đề này. Từ chủ trương thành hành động đòi hỏi rất kiên trì bởi thay đổi nhận thức và hành vi con người cần làm thường xuyên, liên tục, lâu dài.

- Giải pháp để ngăn chặn và giảm bớt bạo lực học đường là gì, theo ông?

Tôi nghĩ cần có nhiều giải pháp đồng bộ, nhưng căn cơ và lâu dài là xây dựng văn hóa học đường cho học sinh. Trong xã hội hiện đại, ngoài lúc ở nhà nhận giáo dục của ông bà, bố mẹ thì phần lớn thời gian trẻ ở trường, nhận sự giáo dục của thầy cô.

Vì vậy, việc này cần làm thường xuyên, liên tục, lâu dài chứ không thể trong một sớm một chiều mà có thể nhìn thấy kết quả ngay. Từ chủ trương thành hành động, thay đổi nhận thức và hành vi của con người đòi hỏi sự kiên trì.

Trong trường, giáo viên cần thật sự gương mẫu, xây dựng mối quan hệ thầy trò thực sự yêu thương, quan tâm nhau. Đơn cử, có những việc rất nhỏ như làm sao để học sinh khi gặp bác bảo vệ cũng lễ phép chào hỏi. Những việc nhỏ ấy được chú ý thì mọi việc sẽ dần tốt hơn. Nếu không dạy các em từ vấn đề nhỏ nhặt như vậy, sẽ sinh ra nhiều mâu thuẫn.

Nhà trường, gia đình ngoài định hướng các em tiếp cận thông tin lành mạnh nhiều hơn, hạn chế thông tin tiêu cực, cũng cần xây dựng sức đề kháng cho các em để tự nhận biết cái nào tốt, cái nào xấu.

Các em cũng cần được học cách bày tỏ thái độ không đồng tình khi chứng kiến cảnh bạo lực. Việt Nam đang xây dựng xã hội hạnh phúc, con người biết yêu thương lẫn nhau, mọi người vì mỗi người, mỗi người vì một người.

Tinh thần này cần được thầy cô, phụ huynh giáo dục các em khéo léo, tinh tế qua từng tiết học, môn học hay sinh hoạt hàng ngày trong gia đình. Làm được như vậy, tôi tin rằng bạo lực học đường và thanh thiếu niên sẽ giảm.

- Tính nêu gương của người lớn có vai trò thế nào đối với nhận thức và hành động của học sinh để hạn chế bạo lực học đường?

Tính nêu gương của người lớn, gia đình rất quan trọng với trẻ em. Bởi người lớn đã có nhận thức đầy đủ nên trẻ thường học và làm theo người lớn. Chính vì thế, người lớn hành động, suy nghĩ thế nào sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ em.

Vì thế, tôi cho rằng, người lớn khi có mặt con trẻ phải hành xử mẫu mực, kiềm chế. Đừng để trẻ con tiếp xúc với những hành vi tiêu cực, ngược lại để trẻ tiếp xúc với cách ứng xử tích cực.

Văn hóa học đường nằm trong nội dung mỗi môn học từ bài học tiếng Việt, tiếng Anh hay các môn học khác. Nếu các môn học được thiết kế có tính giáo dục cao thì sẽ rất tốt cho học sinh.

Tôi lấy ví dụ, bây giờ ra đường nếu người lớn có ý định vượt đèn đỏ thì trẻ con nhắc ngay. Đấy là do các em được giáo dục từ nhỏ phải tuân thủ luật giao thông.

Nhưng có người nói là trẻ khi còn nhỏ thì các em có ý thức cao nhưng lớn hơn thì giảm dần độ tự giác, tôi cho rằng ngoài yếu tố giáo dục thì cần quản lý xã hội nghiêm minh đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật. Có xây, có chống thì giúp hành vi nhận thức mọi người tốt hơn.

- Vậy chương trình giáo dục trong nhà trường cần thiết kế ra sao để xây dựng văn hóa học đường và tạo sức đề kháng cho học sinh trước những điều xấu?

Văn hóa học đường nằm trong nội dung mỗi môn học, từ tiếng Việt, tiếng Anh, Giáo dục công dân... đến nhiều môn khác. Nếu các môn học được thiết kế có tính giáo dục văn hóa cao sẽ truyền cách sống văn minh cho các em ngay từ nhỏ.

Tôi vẫn nhớ trước đây được học bài "Hai con dê qua cầu", để nhắc nhở về tính nhường nhịn. Bây giờ ra đường, nếu mỗi người nhường nhau một chút khi tắc đường thì các em sẽ học được điều đó, hình thành cách ứng xử văn minh như vậy.

Vì vậy, nội dung mỗi bài học ngoài truyền dạy kiến thức, cần thiết kế tốt để học sinh tự cảm nhận và dần hình thành nhân cách.

Tôi biết bây giờ cả bố mẹ và thầy cô đều bận rộn, chịu nhiều áp lực. Vậy nên việc nêu gương cho các em phải được thể hiện ở mọi lúc, mọi nơi trong cuộc sống hàng ngày chứ không phải chỉ trong giờ học.

Tôi ví dụ chương trình học kỳ quân đội mà nhiều em tham gia, chỉ ba tuần nhưng các em được học tự gấp chăn màn, bày tỏ yêu thương với bố mẹ.

Mọi người đều mong xã hội tốt hơn, nhưng khó ai tránh khỏi những lúc sai lầm. Trẻ cũng vậy. Khi các em mắc lỗi thì thầy cô, bố mẹ nên tạo điều kiện để các em có cơ hội sửa chữa tốt hơn. Đừng vì một câu chuyện cụ thể mà tạo áp lực cho các em dẫn đến suy nghĩ tiêu cực.

- Xin cảm ơn ông về những chia sẻ!