Các nhà sách Việt Nam mua tác quyền như thế nào?

Từ khi gia nhập Công ước Berne, các tập đoàn xuất bản nước ngoài như Cambrige, Oxford, Long Man…đã chú ý hơn đến thị trường Việt Nam. Họ muốn tìm kiếm nhà phân phối độc quyền các sách ngoại văn ở VN nhưng vẫn còn rất e ngại ở khả năng bảo vệ tác quyền.

Đơn cử như trường hợp Công ty phát hành sách TP.Hồ Chí Minh (Fahasa) vốn có quan hệ tốt với các tập đoàn xuất bản nước ngoài, có nhà sách Xuân Thu chuyên bán sách ngoại văn, đã phối hợp với Oxford, Cambrige tổ chức nhiều hội thảo nhằm giới thiệu cách sử dụng các sách ngoại văn. Thậm chí, Fahasa còn phối hợp với Sở Giáo Dục TP.HCM giới thiệu một bộ giáo trình dạy tiếng Anh cho trẻ em của tập đoàn Oxford trong năm 2004.

Nhưng cũng trong năm 2004, sách của Oxford đã bị vi phạm tác quyền tại VN. Điều này khiến cho các tập đoàn sách nước ngoài dè dặt khi đặt vấn đề bán tác quyền cho phía VN. Trong các cuộc thương thảo về tác quyền, thường thấy phía đối tác chỉ muốn hợp tác xuất bản sách, phát hành và chia lợi nhuận, chứ còn bán tác quyền thì họ “ngại lắm”!

Thực tế, một số thương vụ hợp đồng mua tác quyền, phía đối tác nước ngoài đồng ý cho phép các NXB Việt Nam được sử dụng những biện pháp ngăn chặn, đấu tranh chống vi phạm bản quyền, và trong trường hợp đó, phía giữ tác quyền của sách gốc có thể sẽ “chia sẻ” 50% chi phí cho những hoạt động này.

Mua bán tác quyền cũng là phải tính đến lợi nhuận trên thị trường. Trong khi điều kiện VN chưa có gì để bán, mà vì nhu cầu của sự phát triển cứ toàn phải mua, thành ra nước nghèo, chậm phát triển thì bị thiệt. Và VN sẽ còn nhập siêu sách dài dài vì thường thì sách của VN vẫn chưa có mã vạch, chưa thể hiện giá sách bằng số ISPN khó hội nhập với thị trường sách quốc tế.

Một thực tế nữa là những nhà sách mới bước vào nghề mua tác quyền thường gặp rất nhiều khó khăn trong việc tự tìm mua tác quyền. Khi bắt gặp một bản sách hay đang bán trên thị trường, dù biết tên công ty phát hành, nhưng muốn mua phải tìm ra NXB nào ấn hành và nhất là tác quyền đang nằm trong tay ai…thực không dễ. Nhiều người trong giới làm sách tư nhân xoay sang làm lại các sách đã có giấy phép từ trước Công ước Berne, hoặc làm những sách cổ điển đã hết hạn tác quyền.

Các đơn vị làm sách tư nhân hiện đang cần một tiếng nói chung mang tầm quốc gia trong các thương vụ giao dịch tác quyền. Tự thân các công ty đứng ra giao dịch thì chẳng ai để ý, nếu có tiếng nói chung từ Nhà nước hay từ Hội xuất bản để các đối tác nước ngoài họ quan tâm thì tốt hơn.

(Theo Tiền Phong)