(Tổ Quốc) - Theo trang SCMP, Nepal là điểm đến du lịch nổi tiếng, được biết đến với một số ngọn núi cao nhất thế giới và những con đường mòn leo núi tuyệt đẹp, nhưng ẩm thực của đất nước này thường ít được biết đến.
Santosh Shah – một đầu bếp người Nepal từng "gây bão" trên sóng truyền hình khi ông giới thiệu ẩm thực Nepal trong một cuộc thi nấu ăn ở Anh.
Ông Santosh Shah tại chợ rau gần căn hộ của ông ở Kathmandu. Ảnh: Bibek Bhandari
Santosh Shah đã làm kinh ngạc một số đầu bếp hàng đầu trong ngành bằng tài năng khi trở thành người Nepal đầu tiên giành chiến thắng trong cuộc thi "MasterChef: The Professionals, Rematch" vào năm 2021.
Chương trình từng thu hút sự chú ý quốc tế về các món ăn Nepal trải dài ở các vùng và nền văn hóa khác nhau. Từ đó Shah đã thành người nổi tiếng chỉ sau một đêm ở quê nhà.
"Tôi muốn nấu những món ăn Nepal mà hầu hết thế giới chưa biết đến. Ẩm thực Nepal có tiềm năng to lớn nhưng vẫn chưa được giới thiệu đúng cách", ông Shah đến từ miền đông Nepal cho biết.
Một cửa hàng địa phương bán món yomari ở Patan. Ảnh: Bibek Bhandari
Nepal là điểm đến du lịch nổi tiếng, được biết đến với một số ngọn núi cao nhất thế giới và những con đường mòn leo núi tuyệt đẹp, nhưng ẩm thực của đất nước này tương đối ít được biết đến.
Khách du lịch đến Nepal thường được giới thiệu các món ăn phổ biến như bánh bao hay daal-bhaat-tarkari - món ăn "quốc hồn quốc túy" của Nepal gồm có dal (đậu lăng), bhat (gạo) và tarkari (rau).
Theo trang SCMP, Nepal hiện có hơn 100 nhóm dân tộc và bản địa nhưng văn hóa ẩm thực quốc gia rất ít được nhắc đến trên thé giới. Và đầu bếp nổi tiếng như Shah cho biết ông đang cố gắng giới thiệu một số sản phẩm trên toàn cầu và tại địa phương.
Dù Nepal sở hữu ẩm thực đa dạng nhưng hầu hết các nhà hàng ở thủ đô Kathmandu đều thiếu các món ăn địa phương.
Bánh bao và bánh mì pakoras ở Nepal. Ảnh: SCMP
"Món ăn Nepal rất độc đáo và có hương vị nhưng nhiều người không có niềm tin vào ẩm thực của chúng tôi. Thông thường mọi người ưa thích ẩm thực của các nước khác", ông Shah cũng là tác giả cuốn sách dạy nấu ăn có tên Ayla cho biết.
Để khắc phục điều này, ông Shah đã mở một nhà hàng chuyên về ẩm thực của vùng Mithila, Janakpur ở phía đông nam Nepal trong mùa hè năm nay. Ông cũng có kế hoạch mở thêm các nhà hàng từ Janakpur đến Kathmandu và các thành phố khác, cũng như ở các quốc gia có cộng đồng người Nepal đông đảo trong thời gian tới.
Và ông Prashanta Khanal – đồng sở hữu nhà hàng Raithaane ở Kathmandu cũng đang nỗ lực đưa các món ăn dân tộc và bản địa ít được biết đến để giới thiệu đến khách du lịch tại nhà hàng.
Nhà hàng phục vụ các món ăn theo mùa, phản ánh sự đa dạng về nguyên liệu và truyền thống ẩm thực của các nhóm dân tộc Nepal khác nhau. Thực đơn bao gồm các công thức nấu ăn mà ông Khanal thu thập được trong chuyến du lịch hoặc được truyền lại từ gia đình bạn bè.
Lấy cảm hứng từ ẩm thực của vương quốc bị lãng quên Mustang, thực đơn gió mùa bao gồm cà ri thịt yak và bánh bao làm từ lúa mạch rang – những món ăn chủ yếu ở vùng đồi núi. Vào mùa đông, nơi đây phục vụ món phalgi - một món hầm với thịt, rau và đậu của cộng đồng Sherpa. Ngoài ra còn có các món ăn của các dân tộc Rai, Limbu và Tharu.
Nhà hàng sử dụng các loại gia vị địa phương và một số nguyên liệu nhất định được mua từ cộng đồng bản địa để mang lại hương vị gần như chân thực đồng thời cũng cố gắng làm cho các món ăn trở nên hấp dẫn hơn. Từ đó, ẩm thực được du khách địa phương đón nhận nhiều hơn và truyền thông quốc tế giới thiệu nhiều hơn.
Ông Khanal cũng viết về các món ăn dân tộc và bản địa của Nepal. Đến năm 2022, ông xuất bản cuốn sách nấu ăn Timmur, được đặt tên theo loại gia vị có cùng họ với hạt tiêu Tứ Xuyên.
"Chúng ta có xu hướng không tôn trọng những món ăn của chính mình và cho rằng ẩm thực của chúng ta kém hơn các nền ẩm thực khác. Vì vậy, ngay đầu tiên, chúng ta cần tôn trọng và quảng bá thực phẩm từ cộng đồng dân tộc của Nepal, từ đó thế giới sẽ biết đến nhiều hơn", ông Khanal nhận định.
Tôn vinh món ăn bản địa
Người dân mua thực phẩm tại chợ ở Punarbas, quận Kanchanpur, phía tây nam Nepal. Ảnh: Reuters
Khi ẩm thực bản địa của Nepal ngày càng được biết đến nhiều hơn ở quốc gia nhờ mạng xã hội và các nhà hàng đặc sản. Nhà sử học ẩm thực Binti Gurung khẳng định đây là một nỗ lực thương mại đế giới thiệu ẩm thực Nepal đến thế giới.
Theo bà Gurung, ẩm thực phản ánh triết lý của người dân bản địa và điều quan trọng là phải kể những câu chuyện về nguồn gốc của món ăn, điều mà phần lớn còn thiếu trong ngôn ngữ ẩm thực hiện nay.
"Khi chúng ta nói về di sản ẩm thực của người bản địa, ai sẽ là người kể câu chuyện về ẩm thực. Cộng đồng địa phương có thực sự được hưởng lợi từ điều này hay không? Chúng ta nên nâng cao tính cộng đồng thông qua ẩm thực", bà Gurung nhấn mạnh.
Bà Gurung thừa nhận nỗ lực của các nhà hàng như Raithaane hay các đầu bếp như Shah trong việc quảng bá ẩm thực bản địa nhưng cần có thêm các cuộc trò chuyện hơn về nguồn gốc của món ăn và truyền thống ẩm thực trong cộng đồng.
Cũng là một nhà nghiên cứu thực phẩm bản địa, bà Gurung nhấn mạnh quảng bá ẩm thực bản địa sẽ không giúp ích gì cho mục tiêu của chúng ta. Vì vậy, chúng ta phải tìm về nguồn gốc của các món ăn để hiểu hơn về giá trị của ẩm thực trong cộng đồng.
Trong khi đó, cả ông Shah và Khanal đều nhất trí sẽ tạo cơ hội cho người dân địa phương để phát triển ẩm thực đất nước . Chẳng hạn như thu mua nguyên liệu nuôi trồng từ các cộng đồng dân tộc khác nhau hay tuyển dụng những bà mẹ đơn thân từ cộng đồng Madheshi làm đầu bếp.
Tất nhiên, theo ông Khanal, cần có thêm thời gian để ẩm thực Nepal đạt đến đỉnh cao như các nền ẩm thực quốc tế khác. Chẳng hạn như ẩm thực Hàn Quốc đã trở thành xu hướng trong những năm gần đây do sự phổ biến của K-pop và các bộ phim Hàn Quốc, cũng như các chiến dịch của chính phủ nhằm quảng bá ẩm thực và du lịch ẩm thực của đất nước.
"Chúng ta phải xem Nepal đang ở đâu về mặt toàn cầu hóa và chúng ta có bao nhiêu quyền lực mềm trên thế giới để nâng cao vị thế của ẩm thực Nepal vươn ra toàn cầu. Hiện tại, chúng ta vẫn chưa tới đó", ông Khanal nhấn mạnh./.
