Cận cảnh di tích Hải Vân Quan sau gần 2 năm trùng tu
(Tổ Quốc) - Dự án bảo tồn tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan sắp hoàn thành và đưa vào vận hành, khai thác. Dự án nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, góp phần phục vụ phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng.
Ngày 9/8, ông Huỳnh Đình Quốc Thiện, Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng, cho biết ngành chức năng giữa hai địa phương Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế đang nỗ lực hết sức để hoàn thành dự án bảo tồn tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan.
Theo đó, dự kiến tháng 10/2023 dự án hoàn thành, sau đó hai địa phương Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng sẽ lên phương án khai thác, vận hành và mở cửa đón khách du lịch.
Dự án bảo tồn tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan được khởi công từ ngày 19/12/2021 tại đỉnh đèo Hải Vân, giữa thị trấn Lăng Cô, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế và phường Hòa Hiệp Bắc, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng.
Dự án có diện tích khoảng 6.500m2, tổng mức đầu tư hơn 42 tỷ đồng từ nguồn ngân sách thành phố Đà Nẵng 50% và ngân sách tỉnh Thừa Thiên Huế 50%. Thời gian thực hiện dự án trong vòng 2 năm.
Theo phương án tu bổ, tại 2 hạng mục chính của di tích này là Hải Vân quan và Thiên hạ đệ nhất hùng quan sẽ cho tháo dỡ toàn bộ các lô cốt phía trên đến nền gốc tích thời Nguyễn.
Tu bổ 2 công trình này theo các dấu tích nguyên gốc; phục hồi, thay thế nền cổng lát đá, hệ thống cối, cổng đá, tường xây gạch vồ…
Hệ thống chân tường được gia cố thành bằng vữa neo, các vị trí xung yếu gia cố bằng bê tông. Đoạn chân móng thành hướng Tây Nam di tích được bảo tồn bằng cách làm sạch và gia cố chân móng...
Hệ thống nhà Trú Sở, nhà Vũ Khố 3 gian sẽ được phục hồi theo dấu tích khảo cổ và ảnh tư liệu. 5 lô cốt được xây dựng thời Pháp chiếm đóng, được tu bổ chống xuống cấp; phục hồi các chi tiếp bị sập vỡ…
Bên trong hệ thống nhà Trú Sở được làm bằng gỗ lim và được phủ một chất liệu đặc biệt nhằm bảo vệ gỗ, chống mối mọt hay yếu tố thời tiết.
Đối với hệ thống tường thành nhà Nguyễn sẽ được phục hồi bằng đá núi theo dấu vết khảo cổ học và dấu vết trên tường hông Hải Vân Quan và Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan. Gia cố toàn bộ hệ thống chân tường thành bằng vữa neo, các vị trí xung yếu gia cố bằng bê tông. Phục hồi thân tường theo các đoạn nguyên gốc được khảo cổ. Phía trong tính từ mặt tường và các khu vực chân móng được gia cố khối xây vữa truyền thống tăng cường khả năng cố kết và chịu lực của tường…
Các lô cốt bê-tông tại khu di tích xây từ thời chống Pháp, chống Mỹ được giữ nguyên trạng...
Bia Chiến Thắng Đồn Nhất cũng đã hoàn thành...
Dự án đang trong quá trình thi công, hoàn thiện, nên cổng vào được rào kín để đảm bảo an toàn...
Một du khách quốc tế tới khu vực Hải Vân quan tham quan, vì chưa được vào trong di tích, du khách này dừng lại rất lâu tìm hiểu di tích Hải Vân Quan tại bảng thông tin được cắm phía ngoài.
Di tích Hải Vân Quan được xây dựng vào năm 1826, là một đồn lũy quân sự trấn thủ tại đỉnh đèo Hải Vân ngay ranh giới giữa tỉnh Thừa Thiên Huế và TP Đà Nẵng ngày nay (xưa là ranh giới giữa phủ Thừa Thiên và Quảng Nam). Hải Vân Quan được xây dựng ở một vị trí hết sức đắc địa, vừa hiểm trở cheo leo, là nơi xung yếu nhất được mệnh danh là "yết hầu" của Kinh đô Huế. Thành lũy này án ngữ trên con đường Thiên lý độc đạo lưu thông từ Kinh đô Huế đến xứ Quảng Nam và ngược lại.
Với địa thế như vậy, một căn cứ quân sự vững chắc có thể kiểm soát toàn bộ sự lưu thông giữa hai xứ, một thành lũy quân sự có thể chống cự số lượng địch quân gấp nhiều lần hơn, và với độ cao gần 500m so với mặt biển, có thể quan sát rất rộng về các phía, đặc biệt là toàn bộ vịnh Đà Nẵng. Với cái nhìn chiến lược, triều đình nhà Nguyễn đã dựa vào địa thế tự nhiên để xây dựng một thành lũy đặc thù, phát huy cao nhất tính năng quân sự.
Trong giai đoạn 1945-1975, nhiều hạng mục công trình quân sự được xây dựng thêm ở đây như một số vọng gác, lô cốt hòng trấn giữ con đường huyết mạch này... đặc biệt là trên đỉnh của 2 cổng Hải Vân Quan và Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan còn xây thêm những hệ thống pháo đài công sự để quan sát và đặt súng ống. Ngày nay, nhiều công trình là dấu tích của các cuộc chiến tranh như lô cốt, tường bao, hào công sự… vẫn còn hiện diện là những đơn nguyên kiến trúc cần xem xét khi tiến hành công tác tu bổ. Di tích Hải Vân Quan được Bộ VHTTDL xếp hạng Di tích Quốc gia vào ngày 14/4/2017. Đây là lần đầu tiên di tích này được tu bổ, bảo tồn với quy mô lớn; hứa hẹn sau khi hoàn thành, Hải Vân Quan sẽ tiếp tục trở thành điểm du lịch hấp dẫn du khách.
