Cần cơ chế giám sát để tránh xảy ra vi phạm khi đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia

Sáng 16/1, tiếp tục Chương trình Kỳ họp bất thường thứ 5, Quốc hội thảo luận ở Tổ về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia và việc bổ sung Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 từ nguồn dự phòng chung tương ứng với nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2022 cho các nhiệm vụ, dự án đầu tư công và bổ sung Kế hoạch đầu tư công trung hạn cho Tập đoàn điện lực Việt Nam từ nguồn dự phòng của Kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Cần cơ chế giám sát một cách hợp lý, tránh để xảy ra sai sót

Thảo luận ở Tổ 1 gồm có các ĐBQH TP. Hà Nội. Đa số các đại biểu đều thống nhất cần đẩy nhanh tiến độ giải ngân thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia để đảm bảo cho người dân được thụ hưởng các chính sách; đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội ở những vùng, miền khó khăn. Tuy nhiên, các ĐBQH cho rằng, các chính sách cần rõ ràng, minh bạch và cần có sự kiểm soát khi phân cấp cho địa phương thực hiện.

Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Nguyễn Phương Thủy cho rằng, các chính sách về đầu tư công, đấu thầu tài sản công cần rành mạch; thời hạn thực hiện cần rõ ràng hơn. Các chính sách liên quan đến việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp cho địa phương đã được đề cập trong Nghị quyết.

Đây là việc làm tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương khi thực hiện. Tuy nhiên, nếu như không có cơ chế bổ sung thì rất khó kiểm soát để phòng trừ nếu như xảy ra tiêu cực, trục lợi. Theo đó, cần cơ chế giám sát một cách hợp lý để giảm thiểu những vướng mắc. Nếu xảy ra sai sót, vi phạm trong quá trình triển khai thực hiện rất khó để xem xét trách nhiệm.

Ngoài ra, việc nghiên cứu, đề xuất thực hiện thí điểm việc phân cấp cho cấp huyện chủ động quyết định, điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn, danh mục dự án đầu tư thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn, báo cáo Quốc hội khi tiến hành giám sát tối cao chuyên đề về 03 Chương trình mục tiêu quốc gia tại Kỳ họp thứ 6 cũng cần được xem xét kỹ lưỡng.

Thảo luận về cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, đại biểu Hoàng Văn Cường cho biết: Hội đồng Dân tộc thống nhất lựa chọn phương án 2 quy định "HĐND cấp huyện được quyết định điều chỉnh phương án phân bổ vốn đầu tư công, kinh phí thường xuyên giữa các Chương trình mục tiêu quốc gia trong kế hoạch đầu tư công trung hạn, kế hoạch đầu tư vốn hằng năm, dự toán ngân sách nhà nước hằng năm đã được cấp có thẩm quyền giao; cơ cấu nguồn vốn ngân sách nhà nước giữa chi đầu tư, chi thường xuyên của các dự án thành phần không còn đối tượng hỗ trợ để tập trung vốn thực hiện các dự án thành phần khác thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025".

Với phương án này sẽ đảm bảo phân cấp triệt để cho cấp huyện chủ động, linh hoạt trong việc điều hành, quản lý triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia. Đồng thời là cơ sở để phục vụ xây dựng các chương trình mục tiêu quốc gia cho giai đoạn 2026-2030. Tuy nhiên, đại biểu Hoàng Văn Cường cũng nhất trí với nhiều đại biểu khác là cần làm rõ tiêu chí lựa chọn huyện, điều kiện để thực hiện cơ chế này.

Đại biểu Hoàng Văn Cường cũng kiến nghị: Thời gian qua, Quốc hội đã ban hành nhiều Nghị quyết đặc thù và cơ chế thí điểm cho các địa phương, lĩnh vực đặc thù khi triển khai thực hiện gặp khó khăn, vướng mắc. Đề nghị Quốc hội sớm ban hành một Nghị quyết riêng để tháo gỡ những khó khăn này, thay vì ban hành nhiều Nghị quyết, cơ chế đặc thù cho các địa phương, lĩnh vực khác nhau.

Dự thảo Nghị quyết gồm 6 Điều quy định về phạm vi điều chỉnh; đối tượng áp dụng; giải thích từ ngữ; nội dung các cơ chế đặc thù; tổ chức thực hiện và điều khoản thi hành, trong đó có 8 cơ chế đặc thù được nêu tại Điều 4. Về cơ chế phân bổ, giao dự toán chi thường xuyên ngân sách Trung ương hằng năm, dự thảo Nghị quyết cho phép HĐND cấp tỉnh quyết định phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách Trung ương hằng năm của từng chương trình mục tiêu quốc gia chi tiết đến dự án thành phần. Trường hợp cần thiết, HĐND cấp tỉnh quyết định phân cấp cho HĐND cấp huyện quyết định.

Đánh giá lại toàn bộ Nghị quyết xem việc thực hiện thành công hay không hay lại tạo ra khó khăn mới

Đóng góp ý kiến vào dự thảo Nghị quyết, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cơ bản thống nhất về việc ban hành Nghị quyết nhưng cách làm phải cân nhắc. Theo đại biểu, trước đây đã có Chương trình mục tiêu quốc gia, nhưng vì sao hiện nay lại cần có những cơ chế đặc thù này.

Do đó, cần nhìn lại cả quá trình thực hiện, xem nguyên nhân từ đâu, là do năng lực thực hiện hay do pháp luật. Cần phải bóc tách rõ, nếu không nhìn rõ nguyên nhân thì có sửa cũng vẫn sẽ vướng mắc.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, cần đánh giá lại toàn bộ Nghị quyết xem việc thực hiện thành công hay không, hay lại tạo ra khó khăn mới. Khi Nghị quyết được ban hành, chúng ta phải tổ chức hướng dẫn, tuyên truyền, phổ biến cho các địa phương. Như vậy, năm 2025 chúng ta tổ chức thực hiện chưa chắc đã nhanh hơn việc hoàn thành các việc dở dang của Nghị quyết 5 năm trước đây.

Ngoài ra, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cũng bày tỏ băn khoăn bản chất của Nghị quyết là thí điểm hay áp dụng ổn định? Điều này sẽ ảnh hưởng đến các cơ chế áp dụng mục tiêu quốc gia. Mặt khác, với cơ chế thí điểm phân cấp, đại biểu Lưu Mai cho rằng, còn khoảng trống cần bổ sung để đảm bảo tính chặt chẽ khi phân cấp mạnh mẽ nhưng lại chưa có cơ chế kiểm soát đối với các cơ quan được giao nhiệm vụ.

Nêu ý kiến, đại biểu Lê Nhật Thành cho rằng, việc ban hành Nghị quyết là có căn cứ, bởi sau giám sát tối cao của Quốc hội về 3 Chương trình mục tiêu quốc gia cho thấy còn nhiều khó khăn, vướng mắc và tồn tại trong thực tiễn cần sớm khắc phục.

Theo đại biểu Lê Nhật Thành, việc để tên gọi "Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia" là để đảm bảo tính ngắn gọn và Nghị quyết cũng chỉ giới hạn thực hiện với 3 Chương trình mục tiêu quốc gia.

Phát biểu kết luận Phiên họp Tổ, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH TP.Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các ĐBQH đối với dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia. Những ý kiến, đề xuất sẽ được Tổ thư ký tổng hợp, rà soát trước khi trình Quốc hội thảo luận tại Hội trường tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5 này./.