Cần tạo cơ hội cho nghệ sĩ trẻ trong nghệ thuật sân khấu biểu diễn

Phát biểu đề dẫn tại tọa đàm, Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật (Hội Sân khấu Hà Nội) PGS.TS. Trần Trí Trắc cho biết: Nghệ thuật sân khấu không thể thiếu nghệ sĩ. Nghệ sĩ là thành tố đầu tiên quan trọng bậc nhất của nghệ thuật sân khấu. Nhờ có họ, nghệ thuật sân khấu mới thành nghệ thuật sân khấu, mới là phương tiện thực hiện mọi ý tưởng của tác giả, đạo diễn và các thành viên tổng hợp khác. Họ cho nhân vật "mượn" cơ thể, tình cảm của mình để làm "cầu nối" giữa nghệ thuật sân khấu với khán giả, giữa người xem với nhân vật, giữa cuộc đời với nghệ thuật.

Và quan trọng hơn, nghệ thuật sân khấu không thể thiếu tài năng trẻ, không thể thiếu những ngôi sao nghệ thuật biểu diễn. Tuy nhiên, Việt Nam bước vào cơ chế thị trường, nghệ sĩ trẻ tài năng của nghệ thuật sân khấu đã ngày một ít đi, yếu đi. Bởi lớp trẻ có năng khiếu nghệ thuật đã thiếu đam mê với nghệ thuật biểu diễn, đã không nộp hồ sơ dự thi vào các trường đào tạo chuyên nghiệp nữa. Và không ít nghệ sĩ tài năng sân khấu, sau khi ra trường đã từ biệt nghề tổ để sang nghề khác kiếm sống, mưu sinh theo đòi hỏi của cơ chế thị trường. Vì vậy, sân khấu ngày càng bị tối đèn và vắng khán giả.

"Vậy nên, Hội Sân khấu tổ chức tọa đàm với chủ đề "Nghệ sĩ trẻ trong nghệ thuật biểu diễn sân khấu hôm nay" nhằm thúc đẩy sự phát triển nghệ thuật sân khấu Thủ đô phù hợp với thời kỳ đổi mới. Chúng tôi nghĩ, đây là đề tài mở, nên mong các nhà khoa học, các nghệ sĩ hãy tham gia xây dựng nhiều lời hay, ý đẹp, hữu ích, cấp thiết, thời sự để giúp cho nền nghệ thuật sân khấu Hà Nội nói riêng, sân khấu cả nước nói chung luôn sống mãi với thời gian cùng nhân loại…" - PGS. TS Trần Trí Trắc nhấn mạnh.

Tại tọa đàm, các đại biểu, chuyên gia, nghệ sĩ đã tập trung khái quát, tóm tắt về vai trò nghệ sĩ trẻ trong sân khấu biểu diễn; thực trạng, những bất cập hạn chế, nguyên nhân và đưa một số giải pháp cụ thể với mong muốn tìm kiếm, đào tạo hiệu quả các thế hệ nghệ sĩ trẻ trong tương lai phục vụ cho nghệ thuật sân khấu biểu diễn.

Chia sẻ tại tọa đàm, tác giả Nguyễn Toàn Thắng (Tạp chí Nhà văn và cuộc sống) cho biết, vấn đề thiếu vắng nhân vật cho nghệ sĩ trẻ thể hiện cũng là nguyên nhân khiến cho sân khấu biểu diễn thiếu vắng lớp trẻ. "Sân khấu luôn có một sự hấp dẫn lạ kỳ, khiến cho nhiều người đã tuyên bố từ bỏ vì vất vả quá nhưng rồi bằng một sự thần kỳ nào đó, họ lại quay trở lại. Tất nhiên, để nghệ sĩ trẻ được tỏa sáng thì còn nhiều vấn đề, nhưng nhìn từ phía kịch bản là khâu đầu tiên của một vở diễn, thì chúng tôi cho rằng còn yếu và thiếu ở khâu đó. Mà đã yếu và thiếu ở khâu đó, thì các khâu sau khó mà có thể thực hiện tốt được" - tác giả Nguyễn Toàn Thắng chia sẻ thêm.

NSND Bùi Thanh Trầm cho biết: Trong một thời gian dài, do việc bổ sung, thay thế lực lượng trẻ kế cận còn khó khăn, nên hầu hết nhà hát và các đơn vị nghệ thuật hoạt động theo dạng "có gì dùng nấy". Vì thế, khán giả chứng kiến không ít cảnh "khóc cười" trên một số sân khấu truyền thống khi nhiều diễn viên gạo cội phải "cưa sừng làm nghé", vào vai nhân vật trẻ tuổi hay thiếu niên. Sự gò ép này ít nhiều ảnh hưởng tới chất lượng của vở diễn, cũng như làm giảm độ thu hút của chính loại hình sân khấu đó trong mắt người xem

Bên cạnh đó, mặc dù đã tích cực tìm kiếm, huy động đầu vào nhưng hầu hết các cơ sở đào tạo vẫn nằm ở tình trạng chung "khát" học viên ở các bộ môn nghệ thuật truyền thống như tuồng, chèo hay cải lương… Mặt khác, chương trình giảng dạy các bộ môn nghệ thuật truyền thống ở Việt Nam không gợi được niềm đam mê cho sinh viên, vẫn chú trọng lý thuyết mà xem nhẹ thực hành. Chính vì vậy, các cơ sở đào tạo không những phải chật vật tuyển sinh mà còn phải chọn lọc rất kỹ càng trong số ít ỏi những hồ sơ đăng ký thi tuyển.

Cũng theo NSND Bùi Thanh Trầm, nghệ thuật là một nhu cầu không thể thiếu của con người. Đời sống văn hóa tinh thần có phong phú hay đơn điệu, nghèo nàn, phụ thuộc phần lớn vào đội ngũ những người sáng tạo, trình diễn nghệ thuật. Vì thế, chăm lo đào tạo, bồi dưỡng tài năng trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật là một yêu cầu cấp thiết. "Để tạo nguồn nhân lực chất lượng cao với những tài năng nghệ thuật, đòi hỏi sự vào cuộc của các cấp, các ngành và toàn xã hội, trong đó có vai trò tiên phong của các cơ sở đào tạo. Phải tạo được sức hút (từ cơ chế, chính sách, môi trường học tập, uy tín, thương hiệu của nhà trường…) để trao cơ hội và đánh thức niềm đam mê, sáng tạo của thế hệ trẻ. Từ đó, góp phần quan trọng vào sự thành công của công cuộc xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam hiện nay" – NSND Bùi Thanh Trầm nói.

Đồng quan điểm trên, tác giả Phạm Ngọc Dương chia sẻ: nghệ sĩ trẻ mang trong mình một sứ mệnh lịch sử đó là, gìn giữ, bảo tồn và phát triển nền sân khấu nước nhà. Vậy nên, đối với các nghệ sĩ trẻ thì cơ hội được làm là vô cùng quan trọng.

Qua đó, tác giả Phạm Ngọc Dương mong muốn: "Đảng, Nhà nước tin tưởng, tạo điều kiện, quan tâm và có chính sách đãi ngộ hơn nữa với những nghệ sĩ trẻ nói riêng và nghệ sĩ nói chung. Ngược lại nghệ sĩ trẻ cũng phải biết nhìn lại mình hay nói cách khác là phải học cách phân thân thực sự và biến mình thành vế khán giả khi nhìn lại sản phẩm nghệ thuật của chính mình cùng với việc tiếp nhận nhiều luồng ý kiến khác nhau để có thể hoàn thành nhiệm vụ một cách tốt nhất"./.