(Tổ Quốc) - "Trong luật không được ghi biên bản, không được ghi âm, ghi hình để bảo đảm rằng tất cả những điều đã chia sẻ với hòa giải viên được giữ kín", Chánh án Nguyễn Hòa Bình nói.
Hòa giải về mặt bản chất là khơi dậy lòng vị tha, cao thượng, hướng thiện
Sáng 25/5, Quốc hội thảo luận trực tuyến về về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.
Phát biểu tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình đã giải trình một số vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm.
Theo ông Bình, một số vấn đề như về mặt địa điểm, đại biểu Quốc hội đồng tình ngoài việc hòa giải ở trong cơ quan Tòa án có thể ở ngoài tòa, nhưng phải có sự thỏa thuận của 2 bên.
"Chúng tôi cho rằng hòa giải về mặt bản chất là tác động vào tâm lý của các bên tranh chấp, làm sao khơi dậy lòng vị tha, sự cao thượng và hướng thiện, sẵn sàng chia sẻ khó khăn và không có cố chấp.
Cho nên việc tác động này thông thường là lần lượt các bên và chủ yếu tác động vào bên đi kiện, tức bên nguyên", ông Bình nói.
Chánh án TAND tối cao dẫn ví dụ như hai bên nợ nần nhau, bên khó khăn không trả được, bên đi đòi đâm đơn kiện chủ yếu tác động vào bên đi đòi, làm sao người ta chia sẻ khó khăn và chấp nhận bỏ phần lãi suất hoặc giảm bớt một phần, thu lại một phần, sau đó 2 bên thỏa thuận với nhau.
"Hay vợ chồng trục trặc, ly hôn vì cô vợ phát hiện được anh chồng có vi phạm gì đó về mặt đạo đức thì chủ yếu tác động chia sẻ, vị tha vì các con.
Người ta có thể rủ nhau lên chùa nhờ hòa thượng nói thêm, những việc này chỉ cần một bên thôi chứ không nhất thiết phải 2 bên dẫn nhau lên chùa.
Việc như vậy đặt ra câu chuyện phải có sự thống nhất của cả hai bên hết sức khó khăn. Đây là một giải pháp hết sức linh hoạt", ông Bình dẫn chứng.
Về quyết định công nhận của Tòa án, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình nói đại biểu có những trường hợp hòa giải người ta không cần quyết định, 2 bên thống nhất với nhau.
Chẳng hạn nợ nhau 100 triệu đồng, sau đó lấy 70 triệu cũng được và rút tiền đưa nhau ngay, tranh chấp được giải quyết, không cần quyết định. Nhưng có những quyết định dứt khoát phải có sự công nhận của Tòa án.
Ví dụ như ngân hàng đòi một doanh nghiệp do điều kiện khó khăn về COVID-19, không trả được 1 tỷ cộng với tiền lãi 100 triệu nữa là 1,1 tỷ đồng.
Nếu ra tòa không có cách nào khác phải tuyên anh phải trả 1,1 tỷ cả gốc và lãi. Nhưng do khó khăn, ngân hàng chỉ lấy 800 triệu hoặc 1 tỷ đồng, không cần lãi phải có quyết định này để lãnh đạo ngân hàng cấp trên có căn cứ. Nếu không, người ta bảo mấy ông gây thiệt hại cho ngân hàng, móc ngoặc với nhau.
Hay cha mẹ để lại di chúc, người anh phải thờ cúng nên được 60% miếng đất, còn người em được 40%, nhưng tranh chấp với nhau thì 2 bên có thể chia đôi mỗi người một nửa.
Trên cơ sở quyết định công nhận của tòa, cơ quan cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phải căn cứ vào quyết định này mới quyết định rằng mỗi bên một nửa, chứ không thể 60, 40.
"Quyết định này liên quan đến nghĩa vụ, trách nhiệm của bên thứ ba cho nên rất cần có quyết định còn quá trình ra quyết định như thế nào thì các đại biểu yêu cầu phải làm rõ hơn", ông Bình nói thêm.
Nguyên tắc bảo đảm bí mật của hòa giải là nguyên tắc bao trùm
Về tiêu chuẩn hòa giải viên, theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, có ý kiến đề nghị bổ sung thêm một số đối tượng, hội thẩm nhân dân, thanh tra viên, điều tra viên.... thời hạn có ý kiến khác nhau.
Ông nêu, thời hạn về thâm niên có nơi đề nghị 15 năm, 10 năm, 7 năm và tất cả những ý kiến như thế này đơn vị sẽ tiếp thu, nhưng đây là lần đầu tiên chúng ta đặt ra câu chuyện này.
Do đó, cơ quan soạn thảo cùng với cơ quan thẩm định xét thấy 10 năm để đảm bảo chất lượng của hòa giải viên tương đối một chút và người ta có kinh nghiệm, kinh nghiệm tốt.
Ông giải thích thêm, đây là hướng tới việc giải quyết việc của dân chứ không phải là thuận tiện cho mở rộng diện đối tượng tham gia vào chế định hòa giải này.
Nếu kinh nghiệm tốt hơn việc giải quyết câu chuyện của dân sẽ tốt hơn, nếu chúng ta hướng tới thuận lợi của người dân thì có thể 3 năm hoặc 5 năm, nhưng ban đầu đặt ra chuyện này hướng đến chất lượng hòa giải.
"Cơ quan soạn thảo đặt ra 10 năm là hướng tới mục tiêu hòa giải, còn một số đại biểu đề nghị cho 5 năm để mở diện rộng hơn.
Có thể khi chúng ta thử nghiệm một thời gian thấy 5 năm anh cũng tốt thì có thể xem xét lại câu chuyện này, nhưng khi đặt ra ban đầu chúng tôi đề nghị như vậy. Đại biểu còn đang có ý kiến khác nhau nên chúng tôi sẽ nghiên cứu", ông Bình nói.
Về lộ bí mật, Chánh án TAND tối cao cho hay, rất nhiều đại biểu cho ý kiến về nội dung này.
Báo cáo cụ thể, ông Bình nói, nguyên tắc bảo đảm bí mật của câu chuyện hòa giải là nguyên tắc bao trùm của chế định này.
Bởi đôi khi người ta thổ lộ tâm tình với hòa giải viên những điều thầm kín trong lòng, tại sao người ta ly hôn, những việc như thế không thể mang ra để thành câu chuyện đàm tiếu.
Hay khi chia tài sản người ta cũng không muốn nói gia đình có bao nhiêu tiền, bởi theo ông Bình, ra tòa, tất cả phải phải được công khai, đất bao nhiêu, nhà bao nhiêu, tiền bao nhiêu, cổ phần cổ phiếu bao nhiêu nhưng chế định này người ta không muốn.
Do đó, khi người ta đã chia sẻ thông tin với hòa giải viên tất cả những thông tin về mặt đời tư thì bổn phận của hòa giải viên phải giữ bí mật cho họ.
"Đây là những yêu cầu về bí mật, nguyên tắc rất lớn. Bản thân ông thẩm phán cũng không được phép biết về nội dung của việc chia sẻ này.
Chính vì vậy, trong luật không được ghi biên bản, không được ghi âm, ghi hình để bảo đảm rằng tất cả những điều đã chia sẻ với hòa giải viên được giữ kín", Chánh án TAND TC nhấn mạnh.
