(Tổ Quốc) - Phát biểu tại phiên thảo luận tổ về chủ trương đầu tư dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nêu nhiều vấn đề nổi cộm cần phải xử lý triệt để trong quá trình xây dựng tuyến đường huyết mạch trải dài dọc đất nước.
Nói về dự án đường cao tốc Bắc – Nam, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (đại biểu Quốc hội Đoàn TP.HCM) cho biết công trình này đã được hoàn thành nhiều đoạn, chẳng hạn như Hà Nội - Bắc Ninh - Bắc Giang - Lạng Sơn; Hà Nội – Ninh Bình – Thanh Hóa; Trung Lương – Mỹ Thuận – Cần Thơ và một số đoạn khác đang triển khai…
Theo đó, hiện chỉ còn hơn 700km chưa triển khai chứ không phải toàn bộ dự án chưa làm. Tuy nhiên, để dự án có thể triển khai tốt những đoạn còn lại, Chủ tịch nước đề nghị cần tập trung một số việc.
Thứ nhất, làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư. Ở các nước họ chuẩn bị đầu tư cho dự án từ 3-5 năm. Còn nước ta, do công tác quy hoạch, quản lý, kế hoạch trung hạn, dài hạn và nhiều vấn đề khác nên công tác chuẩn bị đầu tư nói chung là gấp gáp, dẫn tới quá trình thi công gặp trở ngại.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh chuẩn bị tốt đầu tư chính là ở khâu giải phóng mặt bằng. Đối với dự án, vấn đề giải phóng mặt bằng thường là trở ngại. Đối với dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông, việc giải phóng mặt bằng được đề xuất giao cho chính quyền địa phương đảm nhận.
"Dưới góc độ Quốc hội, chúng ta bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân, trước hết làm tốt tái định cư cho người dân bị thu hồi đất, để người dân khi đến nơi ở mới có điều kiện bằng hoặc tốt hơn nơi cũ. Giải phóng mặt bằng phải đi liền với tái định cư, quyền lợi người dân phải được đảm bảo", Chủ tịch nước nhấn mạnh.
Vấn đề thứ hai là chống thất thoát, lãng phí, không thể để lãng phí, thất thoát lớn xảy ra trên các tuyến giao thông như cao tốc Bắc – Nam phía Đông. Phải tìm những đơn vị thi công có năng lực để thực hiện. Đi cùng với đó phải chấm dứt tình trạng bán thầu.
"Nhiều đơn vị, nhờ quan hệ nên trúng thầu, sau đó bán thầu lại cho B, B’….như vậy qua nhiều bước trung gian. Ví dụ như dự án cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi. Dự án này nói chung trên toàn tuyến là tốt nhưng có một số gói bán thầu nên định mức vật tư, rồi những việc khác bị ảnh hưởng, dẫn tới chất lượng công trình bị ảnh hưởng", Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nêu và nhấn mạnh. "Đây là kinh nghiệm hết sức sâu sắc trong quá trình chỉ đạo xây dựng cao tốc Bắc- Nam".
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cũng cho rằng phải làm tốt hơn nữa trong công tác kiểm toán, giám sát, thanh tra, kiểm tra của các đơn vị chức năng, không thể buông lỏng. Dự án khi triển khai phải đảm bảo làm đúng yêu cầu, đúng thiết kế, tránh thất thoát, lãng phí. Đưa kiểm toán vào ngay từ đầu để tránh chuyện nâng giá, thay đổi định mức.
"Việc đấu thầu đơn vị thi công phải chọn lựa đơn vị tốt nhất, tránh tình trạng thất thoát thông qua chỉ định thầu. Những vấn đề khác có thể tạo điều kiện triển khai là tư vấn giám sát, tư vấn thiết kế, có thể triển khai chỉ định thầu trên cơ sở giảm giá dự toán bao nhiêu % nhằm nhanh chóng có đơn vị thiết kế, thẩm định", Chủ tịch nước nói.
Theo Chủ tịch nước, với một khối lượng công trình lớn như dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông, cần có phát động thi đua trong ngành Giao thông vận tải, các địa phương có liên quan để thúc đẩy mạnh mẽ nhất, đảm bảo tốc độ, chất lượng và sớm hoàn thành dự án để phục vụ kinh tế- xã hội, phát triển đất nước.
Chủ tịch nước nhắc tới gói kích thích kinh tế tài khóa đang được Quốc hội thảo luận. Theo ông, chưa bao giờ chúng ta có gói lên tới 15-16 tỷ USD như hiện nay. Tuy nhiên, tiền phải phát huy hiệu quả, tiền phải đúng người đúng việc, phải đảm bảo chất lượng, phát huy tác dụng. Tiền mà thất thoát qua trung gian, qua doanh nghiệp không trực tiếp đóng góp thì rất khó khăn.
Ngoài ra, Chủ tịch nước cũng bày tỏ mong muốn với Bộ Giao thông vận tải và ngành chức năng có quy chế tốt hơn nữa, chặt chẽ hơn nữa trong quá trình quản lý cao tốc để phát huy tác dụng, giảm thiểu những mặt phức tạp có thể xảy ra khi thi công và vận hành. Một trong số đó là phải số hóa, triển khai thu phí không dừng như phương án mà Bộ Giao thông vận tải đã trình khóa trước.
