• Đường dây nóng

    0901.22.33.66 - toasoan@toquoc.gov.vn

  • Liên hệ quảng cáo

    091.358.6788

Chùa Úc Sơn: Tượng 300 năm bị mối xông, lăn lóc chờ… tu bổ

Văn hoá 15/12/2021 16:17

(Tổ Quốc) - Cụm di tích đình, chùa Úc Sơn hiện vẫn giữ được khá nguyên vẹn những kiến trúc cổ thời Lê, với những điêu khắc đá, gỗ chứa đựng những nét độc đáo quý hiếm có giá trị lịch sử mang phong cách nghệ thuật qua các triều Lê - Nguyễn. Nhưng sau nhiều năm không được đầu tư tu bổ, những bức tượng có niên đại hơn 300 năm đang bị nứt, vỡ, mối xông, đối mặt với nguy cơ hư hỏng hoàn toàn.

Ngôi chùa cổ có kiến trúc độc đáo

Chùa Úc Sơn nằm giữa làng Úc Sơn, nay là tổ dân phố Úc Sơn, thị trấn Hương Sơn, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.

Chùa tọa lạc trên đồi cao, phía trước chùa khoảng 100m là Đình. Đình được xây dựng trên khu đất bằng phẳng có nhiều cây cổ thụ bao quanh tỏa bóng mát. Làng Úc Sơn từ xưa đã nổi tiếng là vùng quê giàu truyền thống cách mạng, tiêu biểu như Đội Giá- người con của làng là một trong những người chỉ huy khởi nghĩa của binh lính Thái Nguyên năm 1917.

Chùa Úc Sơn: Tượng 300 năm bị mối xông, lăn lóc chờ… tu bổ - Ảnh 1.

Chùa Úc Sơn

Chùa Úc Sơn là một trong số ít các ngôi chùa cổ còn giữ được quy mô kiến trúc độc đáo đồ sộ nhất huyện Phú Bình. Chùa được xây dựng từ năm Vĩnh Thịnh thứ 3 (1707), trải qua bao thăng trầm, biến cố của lịch sử, các cuộc chiến tranh đến nay chùa vẫn giữ khá nguyên vẹn kiến trúc truyền thống. Bình đồ kiến trúc theo kiểu "nội công ngoại quốc", hệ thống cột bằng đá xanh được người dân đục đẽo, gọt công phu, mỗi cột cao 1,6m, chu vi 90cm; các vì kèo làm bằng gỗ lim theo lối "kẻ chuyền giá chiêng".

Hiện nay, trong chùa Úc Sơn còn lưu giữ được 16 cột đá, trong đó có 2 cột ở gian tiền đường nối với thượng điện được khắc chìm chữ Hán ghi tên những người công đức tu tạo chùa và ghi niên hiệu "Hoàng triều Bảo Thái cửu niên thập nhị nguyệt cốc nhật" (1728). Một cây hương đá có niên đại "Vĩnh Thịnh thứ 3" (năm 1707). Một bia đá Hậu Phật Bi Ký khắc chữ hán hai mặt. Có lẽ chùa Úc Sơn là nơi còn lưu giữ được nhiều cột đá cổ kính nhất trong kiến trúc các chùa ở Thái Nguyên.

Ngoài ra, trong chùa còn lưu giữ 9 bát hương cổ thời Lê, những di vật quý không phải chùa nổi tiếng nào cũng có và hệ thống tượng phật khá phong phú với 23 bức tượng làm bằng đất sét luyện kỹ sơn son thếp vàng và nhiều đồ thờ khác độc đáo.

Chùa Úc Sơn: Tượng 300 năm bị mối xông, lăn lóc chờ… tu bổ - Ảnh 2.

Tượng phật bị gẫy tay, hư hỏng nặng tại chùa Úc Sơn

Đối với Đình Úc Sơn trước đây được xây dựng khá khang trang gồm có nghi môn, tiền tế, tòa đại đình, hai dãy nhà tả vu, hữu vu. Hiện nay chỉ còn tòa đại đình còn khá nguyên vẹn, các hạng mục kiến trúc khác đã bị phá hủy trong thời kỳ tiêu thổ kháng chiến chống Pháp năm 1947. Kiến trúc ngôi đình làm bằng gỗ và nhiều mảng chạm khắc nghệ thuật với đề tài tứ linh, tứ quý của thời Nguyễn. Dựa vào các hiện vật hiện có trong đình, đặc biệt là chiếc bia đá "Hậu thần bi ký" có niên hiệu Hoàng triều Cảnh Thịnh lục niên (1798) có thể thấy thời gian xây dựng ngôi đình từ những năm đầu thế kỷ XVIII (trước năm có bia). Đình là nơi thờ thành hoàng làng Dương Tự Minh, thủ lĩnh phủ Phú Lương xưa. Đình Úc Sơn không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của nhân dân mà còn ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử. Trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp, đình là nơi đóng quân và làm việc của một số cơ quan, đơn vị bộ đội như quân khí, quân nhu, xưởng sản xuất ống tiêm, tiểu đoàn Thiên Đức…

Cụm di tích đình, chùa Úc Sơn hiện vẫn giữ được khá nguyên vẹn những kiến trúc cổ thời Lê, với những điêu khắc đá, gỗ chứa đựng những nét độc đáo quý hiếm có giá trị lịch sử mang phong cách nghệ thuật qua các triều Lê - Nguyễn. Mặc dù được xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, song nhiều năm không được đầu tư tôn tạo, hiện nhiều hạng mục cụm di tích đình, chùa Úc Sơn đã xuống cấp nghiêm trọng.

Chùa Úc Sơn: Tượng 300 năm bị mối xông, lăn lóc chờ… tu bổ - Ảnh 3.

Tượng Quan Âm Tống Tử bị mối xông

Cụ Dương Viết Nga, cao niên làng Úc Sơn chia sẻ: "Chùa Úc Sơn giống một nhà trưng bày các tác phẩm nghệ thuật điêu khắc tượng pháp cổ làm bằng đất, lõi tre từ hơn 3 thế kỷ của địa phương. Chùa là một công trình kiến trúc Phật giáo cổ, là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng truyền thống không chỉ của làng quê Úc Sơn, khu vực trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội huyện lỵ của Phú Bình gắn bó với nhiều sự kiện lịch sử của Đảng bộ và nhân dân địa phương".

Tượng nằm lăn lóc, che áo mưa chờ… tu bổ

Bước vào ngôi chùa với kiến trúc độc đáo, điều khiến chúng tôi đau lòng là những bức tượng hàng 300 năm tuổi đã bị hư hỏng nặng.

Do ban thờ được làm từ đất hơn 3 thế kỷ nên cứ đến mùa mưa mối lại đùn lên thành các mô đất dần phá hủy các các pho tượng lớn. Ban Đức Chuẩn Đề các tay ấn bị gãy phải dùng tạm các dây sắt nhỏ cố định lại. Ban Đức Ông được ngồi trên ngai rồng nhưng các ngai đều đã bị nứt gãy do ẩm thấp, mối mọt.

Đặc biệt là chính điện, nơi được giữ hầu như còn nguyên vẹn nhất tuy nhiên theo sự phong hóa của thời gian cũng đã bị xuống cấp rất nhiều.

Chùa Úc Sơn: Tượng 300 năm bị mối xông, lăn lóc chờ… tu bổ - Ảnh 4.

Ụ mối xông đã cao gần đến mái chùa Úc Sơn

Tại ban quan Âm tống tử các tượng nhỏ bị rụng rời, thầy trụ trì phải xếp tạm vào một góc chờ tu bổ.

Thầy Thích Thánh Nghĩa, trụ trì chùa Úc Sơn rất lo lắng mỗi khi trời mưa, giông bão. Mỗi lần như vậy, sư trụ trì lại che chắn các tượng Phật làm bằng gỗ tre niên đại hơn 300 tuổi bằng cách thủ công là… che áo mưa. Đặc biệt tại vị trí ban Hộ Pháp, ban Kim Cương mưa dột rất nặng.

Thầy Thích Thánh Nghĩa ngậm ngùi chia sẻ: "Đặc biệt là nhà chính điện, có rất nhiều tổ mối xông đùn những đống đất to lên; phần mái nhiều chỗ bị dột, vì kèo bị mối mọt nhiều… nguy cơ đổ bất cứ lúc nào, nhất là khi thời tiết mưa to, gió bão".

Hiện tại cột mối xông đã cao gần đến mái chùa, nhưng sư trụ trì không biết có cách nào để hạn chế hư hại này. Trong khi cơ quan chức năng địa phương vẫn chưa có biện pháp xử lý.

Thầy Thích Thánh Nghĩa cho biết: Tháng 8/2020, nhà chùa đã làm đơn gửi chính quyền địa phương xin phép được tu bổ nhưng đến nay chưa có hồi âm. Mong mỏi lớn nhất của chúng tôi cũng như các phật tử là được các cấp chính quyền, ngành chức năng xem xét, đồng ý để sớm đầu tư, tôn tạo để cụm đình, chùa phát huy giá trị văn hóa, lịch sử, giáo dục truyền thống cho các thế hệ sau này.

Hồng Hà

NỔI BẬT TRANG CHỦ