(Tổ Quốc) -Những năm gần đây Tết của người Việt đang có một vài thay đổi, xuất hiện những xu hướng mới như đi du lịch vào dịp nghỉ Tết, du nhập thêm món ăn ngoại trên mâm cỗ Tết. Liệu những xu hướng này có nên tồn tại và hưởng ứng?.
Nhiều tranh cãi với những xu hướng mới
Một số người cho rằng, Tết Nguyên đán là dịp được nghỉ ngơi dài nhất trong một năm, các điểm du lịch cũng không bị “quá tải”… vì thế rất thích hợp với việc đi du lịch. Đi du lịch không những được trải nghiệm, tích lũy vốn sống mà còn là khoảng thời gian bản thân được nghỉ ngơi, thư giãn. Trong khi, nếu không đi du lịch, nhất là phụ nữ cho rằng thường rất vất vả vào dịp Tết, bởi phải nấu nướng, dọn dẹp, đi chúc Tết nội ngoại…Tết như vậy còn vất vả hơn ngày thường và không được nghỉ ngơi đúng nghĩa.
Thực tế, nhiều tour du lịch dịp Tết đã được khởi động trước Tết. Thậm chí một số nơi cho biết đã “cháy phòng”, “cháy vé” đúng vào dịp Tết. Bên cạnh du lịch trong nước, các tour du lịch nước ngoài cũng được lựa chọn là điểm đến dịp Tết.
 Ảnh minh họa. Viettravel cung cấp |
Không chỉ có chuyện “đi” mà “ẩm thực” ngày Tết cũng là chuyện rất đáng bàn. Đời sống được nâng lên, xu thế hội nhập được hưởng ứng và len lỏi vào từng gia đình… nhiều món ăn hấp dẫn của thế giới cũng được du nhập và chào đón tại Việt Nam. Hình ảnh trên mâm cơm, trên bàn ăn của người Việt xuất hiện “đồ ăn ngoại” vừa lạ mắt, lạ miệng đã không còn quá xa lạ.
Trước những xu hướng mới xuất hiện này có nhiều quan điểm không đồng tình. Bởi họ cho rằng, Tết cổ truyền là dịp để đại gia đình sum họp, đoàn tụ, đi thăm hỏi, chúc tết, cúng bái… và một năm chỉ có một lần, nếu không thực hiện những công việc linh thiêng và truyền thống này thì thời khắc sẽ qua đi. Còn đi du lịch có thể thu xếp được nhiều dịp khác trong năm.
Không những vậy, việc duy trì Tết truyền thống còn để cho thế hệ sau nhìn vào trân quý, lưu giữ và duy trì các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp. Và nếu ai cũng “bỏ Tết” để đi du lịch thì liệu Tết có còn là Tết và những người đi du lịch có phải chịu cảnh “quá tải” như các dịp nghỉ khác trong năm không?.
Còn việc các món ăn ngoại xuất hiện, một số ý kiến cho rằng chỉ nên để ăn thưởng thức, để mời khách, còn trên mâm cỗ truyền thống dịp Tết không nên bày để cúng.
Có nên đi du lịch và bày cỗ ngoại dịp Tết?
Theo cô Trịnh Minh Hiếu (Cục Nghệ thuật biểu diễn- Bộ VHTTDL) thì việc đi du lịch vào dịp Tết cũng có thể chấp nhận được với giới trẻ, người chưa có gia đình hoặc với những gia đình có điều kiện và không gánh vác, được giao trọng trách cúng bái, lễ nghi của dòng họ. Tuy nhiên, cô Hiếu cũng cho rằng, ngay cả những người đã có gia đình hay giữ trọng trách của dòng họ nếu thu xếp được vẹn toàn thì cũng có thể đi du lịch dịp Tết được; có thể đi thăm hỏi, lễ Tết trước, nhờ người cúng lễ…
 Gia đình quây quần cùng gói bánh chưng đón Tết. Ảnh: Nam Nguyễn |
Còn nhà văn Nguyễn Văn Thọ - người đã từng sống ở châu Âu 30 năm đưa ra quan điểm, việc lựa chọnđi du lịch Tết không phải ở tất cả mọi người mà chỉ là một bộ phận nhỏ. Theo nhà văn, ở nhiều nước châu Âu hay Đức cũng có xu hướng như thế trong giới trẻ, như bỏ Noel đi chơi, không về nhà nữa, nhưng hiện nay phần lớn mọi người ở Đức vẫn về nhà. Vì thế bộ phận nhỏ vẫn là bộ phận nhỏ. Còn bộ phận lớn hướng về dân tộc, với tiếng gọi sâu thẳm trong dòng máu có sắc tộc sẽ không từ bỏ những nét truyền thống. Ở nhiều nước cũng thế, nên đừng lo sợ khi một xu hướng mới xuất hiện, cứ để các bạn trẻ hồn nhiên đón nhận cái mới.
Lý giải thêm về chuyện đi du lịch vào dịp Tết, nhà văn Nguyễn Văn Thọ cho rằng vì Tết có hai nội hàm. Nội hàm thứ nhất không chỉ là một dịp được nghỉ mà với quan niệm triết học Á châu thì người Việt Nam cho rằng Tết là lúc trời đất giao hòa, là lúc nói với tổ tiên thấu tới tận trời đất. Vì thế thời khắc Tết đối với người Á châu không như người châu Âu. Nhưng Tết cũng là dịp để hòa hợp với phong tục của nhiều nơi khác, là thời điểm nghỉ ngơi trong một năm mới theo lịch ta để hội tụ, gia đình con cái, anh em về gặp nhau, thăm viếng họ hàng, đền chùa, mồ mả tổ tiên. Đấy là phong tục đáng trân trọng và gìn giữ.
Tuy nhiên, tác giả của tiểu thuyết “Quyên” nhấn mạnh đừng phủ nhận quá khứ một cách trơn tuột. Ông ủng hộ giữ gìn phong tục cổ, nhưng những gì không văn minh thì nên bỏ, còn cái gì là riêng biệt của một sắc tộc thì phải giữ lại, bởi vì người ta chỉ chú ý mỗi một dân tộc khác biệt nhau ở những nét văn hóa.
Nghệ nhân ẩm thực Hồ Đắc Thiếu Anh (TP. Hồ Chí Minh) cũng không phản đối chuyện đi du lịch dịp Tết. Nhưng theo nghệ nhân, để vẹn cả đôi đường thì vẫn nên sắp xếp có người ở nhà để thắp hương và đón khách trong ngày Tết.
 Một mâm cỗ Tết được bày biện đẹp mắt, đầy màu sắc. Ảnh: Nam Nguyễn |
Riêng về mâm cỗ ngày Tết, cô Trịnh Minh Hiếu cho rằng không nên cứng nhắc quá với các món ăn truyền thống, có thể mở rộng bằng các món ăn mới, món ăn ngoại. Tuy nhiên, dù có thêm món ăn ngoại nào đi chăng nữa thì vẫn phải có một số món ăn truyền thống trong mâm cỗ Tết.
Nhà văn Nguyễn Văn Thọ cũng cùng quan điểm này, ông nói: “Trên mâm cỗ truyền thống mà thêm một vài món mới từ con cháu tận Đức, tận Nga về giới thiệu với cha mẹ thì cũng tốt, không có vấn đề gì. Nhưng nhất thiết phải có món truyền thống của người Việt Nam. Mâm cỗ theo đúng tinh thần triết học là có gì bày đấy, còn khi đã có dư dả thì bày theo đúng lệ bộ. Vấn đề chính là ta có dâng lên bàn thờ đúng lòng thành mình không. Sự bày biện trong mâm cỗ Tết có thể biến thiên, năm nay cúng bánh chưng, năm sau cúng bánh của Nga, hay Đức cũng được. Chỉ có điều, nếu đã gói bánh chưng thì tại sao lại không cúng bánh chưng?. Nhà văn cũng tiết lộ, dù sống ở Đức 30 năm hay ở Việt Nam thì mâm cỗ Tết nhà ông ngoài các món ăn ngoại kèm theo thì bao giờ cũng có gà, bát miến, món xào và chút dưa hành muối.
Còn nghệ nhân ẩm thực Hồ Đắc Thiếu Anh khẳng định tùy từng nhu cầu, sở thích, điều kiện… của mỗi gia đình mà có thể thêm những món ăn ngoại trong mâm cỗ cúng dịp Tết. Đây là một xu hướng hội nhập chấp nhận được, tuy nhiên trong mâm cỗ cúng dịp Tết vẫn nên duy trì một số món ăn truyền thống của Việt Nam. Vì đây là dịp để mỗi gia đình lưu truyền, nhắc nhở con cháu về những nét truyền thống văn hóa của Việt Nam.
