(Toquoc)-Chiều 19/11,trong lúc bà Trần Ngọc Sương phải nhập viện cấp cứu thì HĐXX phúc thẩm TANDTP Cần Thơ tuyên y án sơ thẩm 8 năm tù giam đối với bà.
(Toquoc)-Chiều 19-11, trong lúc bà Trần Ngọc Sương phải nhập viện cấp cứu thì Hội đồng xét xử phúc thẩm TAND TP Cần Thơ tuyên y án sơ thẩm 8 năm tù giam đối với bà. Bản án phúc thẩm có hiệu lực ngay nhưng dư luận thì chưa thể yên lòng...
Có lẽ, không một đơn vị kinh tế nào có thể chiếm được tình cảm và giấy mực nhiều đến thế của báo giới cả nước. Cũng có lẽ, không một đơn vị kinh tế nào trong suốt gần ba thập kỷ luôn được đánh giá cao và giành được tình cảm tốt đẹp cùng sự hiện diện tại đơn vị mình nhiều đến thế của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước. Những ngày này, khi người nữ giám đốc nông trường bị khởi tố, truy tố, xét xử thì dư luận lại càng không thể yên lòng. Báo chí vẫn tiếp tục lên tiếng khẳng định mô hình Nông trường Sông Hậu (NTSH), khẳng định đóng góp to lớn của người đứng đầu nông trường. Trung ương Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam có ý kiến; Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cử luật sư và ra văn bản “kiến nghị xem xét lại bản án”. Gần 500 hộ nông trường viên của NTSH ký vào đơn bày tỏ sự không đồng tình với phán xử của các cơ quan pháp luật, trong đó hơn 100 người dân ở NTSH tình nguyện đi ở tù thay cho giám đốc nông trường. Chỉ riêng điều đó thôi cũng chứng tỏ, sự việc không chỉ còn là của riêng người nữ giám đốc. Từ vai trò và số phận của những người cán bộ quản lý kinh tế dám dấn thân khai phá trên con đường đổi mới chưa từng có tiền lệ của đất nước, xin mạnh dạn nêu một vài suy nghĩ với mong muốn vào một kết cục có hậu của NTSH - một đơn vị anh hùng, một điển hình của nông thôn mới, và số phận người nữ giám đốc anh hùng đã cống hiến trọn đời cho mô hình đó…
Bị can ngồi kia, ngay trên vỉa hè, đang lùa vội bát bún thay bữa cơm chiều khi bóng đêm nhấp nhóa đã về. Bị can ngồi kia, trong căn buồng tá túc tuyền toàng ở TP.HCM, tóc ngả bạc, mắt cần phải mổ nhưng chưa đủ tiền đang cắm cúi lục tìm đống chứng từ, tài liệu để minh chứng cho sự vô tội của mình. Bị can nằm kia, đang cấp cứu giữa trắng toát giường bệnh trong suy kiệt vì bệnh tiểu đường, huyết áp và tim mạch. Bị can đứng kia, đang chắp tay thành kính trước bàn thờ cha mình. Ông là người anh hùng lao động chân đất nổi tiếng, không chỉ đồng bằng Nam Bộ mà cả nước này biết đến. Người con gái hiếu thảo tài giỏi kế tục sự nghiệp của ông, cũng được phong tặng danh hiệu ''Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới'' như ông. Người con gái anh hùng của ông, ''người phụ nữ tài năng toàn quốc năm 2007'', ''người phụ nữ ấn tượng khu vực châu Á- Thái Bình Dương năm 2002'' con ông giờ đã là bị can, bị cáo. Cái ranh giới giữa anh hùng và tội phạm sao mong manh đến thế. Nó mong manh như làn khói nhang đang lặng lẽ tỏa trên bàn thờ ông…
Ngay cả lúc này, khi bản án phúc thẩm đã tuyên, sự thể đã thế rồi thì ngay một người khe khắt và định kiến nhất cũng không thể không thừa nhận công trạng của cha con người anh hùng. Bằng chứng ư? Hiển nhiên ngay trước mắt chúng ta đó, một nông trường trù phú mênh mông, bát ngát với sức sống mới đang lên. Những cánh đồng thẳng cánh cò bay trĩu hạt khi mùa về. Hơn vạn con người gắn bó, quần tụ với nông trường trong đời sống dẫu còn khiêm tốn nhưng ấm no, hạnh phúc đã về. Tiếng máy nổ, tiếng động cơ của máy nông nghiệp âm vang quyện với tiếng nước chảy quanh các bờ xôi, ruộng mật. Những nhà máy chế biến nông sản, thực phẩm xuất khẩu, đông lạnh mọc lên giữa nông trường bên những con đường trải nhựa rợp bóng bạch đàn và tà áo dài trắng của các nữ sinh, con em nông trường viên tha thướt đến trường. Trường học, nhà trẻ, mẫu giáo, bệnh xá, thư viện khang trang cùng với lớp trí thức mới đang ngày đêm cùng bà con nông dân bỏ tâm sức khai phá cho sự trù phú, ấm no của một vùng quê. Nó không tự hiện lên như trong chuyện cổ tích giữa đời thường. Mà nó khởi nguồn từ hơn 30 năm trước (tháng 4-1979), khi 16 chàng trai, cô gái theo giám đốc Trần Ngọc Hoằng chèo xuồng vào vùng đất hoang hóa sình lầy này để cắm mốc khai phá cho cuộc sống ấm no của 16.000 người dân hôm nay.
Con em nông trường viên mỗi sáng đến trường
Chỉ 2 năm sau đó (1981), bà Trần Ngọc Sương tốt nghiệp Đại học Cần Thơ khóa đầu cũng theo bước giám đốc Trần Ngọc Hoằng, cha mình ký thác cuộc đời vào sự tồn vong của nông trường. Đó là những năm đất nước bên bờ vực thiếu đói, khó khăn. Hợp tác xã, tập đoàn sản xuất tan rã từng mảng, nông dân cơ cực, đói ăn ngay trên đồng ruộng của mình. Cơ chế tập trung, quan liêu bao cấp chồng chéo, thắt bó, tình trạng ngăn sông cấm chợ và tư duy cũ làm nên bao nỗi thống khổ trong đời sống của đất nước vừa ra khỏi chiến tranh. Theo lời Đảng gọi, cha con bà Sương và bao chàng trai, cô gái ngày ấy đã đổ không biết bao nhiêu tâm sức, mồ hôi, nước mắt và cả máu nữa xuống vùng đất sình lầy này. Họ đã cống hiến cả tuổi thanh xuân của mình. Năm 1985, Nhà nước đã lần đầu phong tặng danh hiệu “Anh hùng lao động" cho Nông trường Sông Hậu để ghi nhận công lao của giám đốc Trần Ngọc Hoằng và bà con nông dân nơi đây đã biến một vùng đất hoang hóa, sình lầy thành một làng quê trù phú. Năm 1999, Nhà nước lần thứ hai tặng danh hiệu "Anh hùng lao động" cho NTSH để ghi nhận công lao của một tập thể những người lao động không chỉ làm giầu cho nông trường, đưa năng suất lúa của nông trường lên hàng cao nhất nước mà còn đưa nông trường hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Ông Trần Ngọc Hoằng được tặng danh hiệu “Anh hùng lao động" nhưng ông vẫn đi chân đất, kể cả khi đón tiếp Tổng bí thư Đỗ Mười khi đó về thăm nông trường. Vậy nên, bà con Nam Bộ mới yêu mến gọi ông là “anh hùng chân đất ”. Rồi năm 2000 ông Năm Hoằng qua đời. Ông ra đi không có gì để lại cho người con gái yêu qúy của mình ngoài tình yêu nông trường và khát vọng thoát khỏi đói nghèo.Bà Ba Sương tiếp nối xứng đáng sự nghiệp của cha và cũng được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới”, được bầu là đại biểu Quốc hội.Năm 2002 bà được vinh danh” Người phụ nữ ấn tượng khu vực châu Á – Thái Bình Dương”. Năm 2007 NTSH là một trong số những doanh nghiệp tiêu biểu cả nước được trao “Giải thương hiệu mạnh Việt Nam” còn bà Ba Sương được tặng danh hiệu “Người phụ nữ tài năng toàn quốc".
Anh hùng Trần Ngọc Hoằng (chân đất) và con gái Trần Ngọc Sương (áo dài tím) trong lần đón Tổng bí thư Đỗ Mười về thăm.
Như vậy là, bà Ba Sương cùng với cha mình đã đóng góp rất lớn vào việc biến vùng hoang hóa sình lầy thành miền quê trù phú, giúp bao cảnh đời nghèo khó vươn lên có cuộc sống sung túc như ngày nay. Ông Năm Hoàng qua đời, bà con nông trường dựng tượng ông để thể hiện sự kính trọng, biết ơn của mình.
Không chỉ làm giầu một vùng quê, làm đẹp cho bao phận đời, cha con ông Năm Hoàng còn cống hiến cho đất nước một mô hình về con đường đi lên ấm no và hội nhập của nông thôn mới trong chặng đường công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Mô hình đó không chỉ được xác nhận và đánh giá trong chuyến thăm của đại tướng Võ Nguyên Giáp, của cố Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh, nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt và nhiều đồng chí lãnh đạo cao cấp khác; không chỉ được đề cao trong các bài báo, phim ảnh mà còn trong cả các cuộc hội tháo, các công trình nghiên cứu khoa học. Năm 2002, tại Diễn đàn kinh tế châu Á - Thái Bình Dương tổ chức ở Singapore, giám đốc Trần Ngọc Sương được tặng danh hiệu “Người phụ nữ ấn tượng châu Á - Thái Bình Dương" về kinh doanh vì đã giải quyết được 4 vấn đề lớn của nông dân, không chỉ ở Việt Nam mà là ở cả ASEAN hiện nay: 1-Giúp nông dân tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng. 2- Đưa khoa học-kỹ thuật vào đồng ruông. 3-Tạo thương hiệu cho nông dân để vào các thị trường phát triển. 4-Thu hút được tuổi trẻ ở lại với nghề nông.
Bà Ba Sương đã có mặt ở gần 40 quốc gia trên thế giới để tìm hiểu thị trường, quảng bá sản phẩm, khai thác cơ hội kinh doanh. NTSH đã trở thành đơn vị tiên phong trong 4 lĩnh vực của mặt trận nông nghiệp Việt Nam: 1 - NTSH là doanh nghiệp nông nghiệp đầu tiên ở nước ta tiên phong đăng ký nhãn hiệu độc quyền ở trong và ngoài nước. 2-NTSH là doanh nghiệp nông nghiệp có sản phẩm xuất khẩu đa dạng bậc nhất.3-NTSH là doanh nghiệp nông nghiệp có nhiều nhà máy chế biến xuất khẩu bậc nhất. 4-NTSH là doanh nghiệp nông nghiệp có nhiều sản phẩm quen thuộc với thị trường thế giới bậc nhất.
Người ta nhiều khi không cần làm, chỉ cần bán ý tưởng thôi đã có thể thành tỷ phú. Ở đây không chỉ đơn thuần là ý tưởng, mà bà Ba Sương cùng với cha mình đã cống hiến cho đất nước cả một điển hình bằng xương bằng thịt trong thực tế về xây dựng nông thôn mới.Bằng những thành công của mình, NTSH đã trở thành một điển hình mới, một cơ chế mới, một mô hình mới, một thương hiệu mới của nông thôn Nam Bộ.Điều đó càng gía trị biết bao khi 70 phần trăm dân số Việt Nam đang còn sống dựa vào nông nghiệp. Lấy gì để đo đếm, định gía đây? Lấy sự thất thoát của cái gọi là “quỹ trái phép” ( cứ cho là như thế đi ) để ngã giá hay sao?
Điều xót xa, cay đắng nhất là người nữ giám đốc anh hùng ấy đã gục ngã không phải vì đã có các quyết sách không đúng trong sản xuất kinh doanh hay vì sự sa ngã bản thân, mà lại bị bắt lỗi, kết tội chỉ vì lập “quỹ trái phép” với vai trò chủ mưu. Vậy thì, một câu hỏi lại được đặt ra là: Ai quyết định lập quỹ? Vì sao phải lập quỹ và quỹ chi vào việc gì? Bà Ba Sương rất ngạc nhiên khi bị kết tội chủ mưu lập quỹ trái phép, trong khi chẳng hề có một văn bản, cuộc họp hay quyết định nào về việc lập quỹ do bà ký. Bởi vì quỹ là do cha bà lập ra từ năm 1994, tới năm 2000 ông qua đời, bà lên làm giám đốc thay cha và quỹ đó vẫn tiếp tục do công đoàn quản lý. Bắt tội lập “quỹ trái phép" thì nếu cha bà còn sống có kết tội cả ông hay không? Những năm đầu đổi mới, nền kinh tế nước ta vật vã vận hành trong cơ chế và quy phạm cũ nặng nề, thắt bó, cơ chế và quy phạm mới chưa thật sự định hình để đủ sức thắng hẳn cái cũ.Trong tình cảnh Bộ tài chính qui định chi tiết tới mỗi lần đi thăm người ốm công đoàn được chi bao nhiêu tiền, viếng một đám tang được mua mấy vòng hoa, giá bao nhiêu thì việc chi tiêu là cơn ác mộng đối với các doanh nghiệp. Có hàng trăm thứ không hề có trong qui định vẫn phải chi. Một là bó tay, hai là tìm cách tháo gỡ. Quỹ công đoàn do giám đốc Trần Ngọc Hoằng lập ra để thu hút các thầy cô giáo yên tâm về nông trường dạy học, trợ giúp các gia đình khó khăn, chi cho cán bộ nhân viên bị đau ốm, chi cho việc xây dựng nhà tình thương, ăn trưa, tang ma, cưới hỏi, chi cho các hội đoàn, các cơ quan hành chính từ xã, huyện đến tỉnh khi có lời đề nghị trợ giúp.Đấy là chưa kể không biết cơ man nào là các đoàn tham quan, nghiên cứu từ tỉnh đến trung ương viếng thăm nông trường. Những khoản chi đó không thể xuất tiền của nông trường vì đó là tiền Nhà nước, tài chính không cho phép.Phải chi từ quỹ công đoàn vì đó là những khoản tiền làm ngoài kế hoạch của nông trường, ở đây chủ yếu là tiền thu được do sáng kiến trồng bạch đàn dọc các kênh mương. Rõ ràng nhà nước không mất gì ở đây. Đó là tiền làm ngoài kế hoạch của bà con nông trường.Nay kiểm tra, thanh tra, nếu thật sự có thất thoát, tư lợi, chi sai mục đích thì xử lý, thì thu hồi. Nhưng nếu giả dụ NTSH là doanh nghiệp tư nhân thì sao? Nhà nước sẽ làm gì với khoản tự làm ra và tự chi đó? Có những doanh nghiệp nước ngoài được nhà nước cấp đất tới 50 năm, họ tự tung tự tác làm ăn, đánh đập sa thải công nhân, xả chất thải hủy hoại môi trường (như Vedan) nhà nước không thu được gì mà lại phải đứng ra giải quyết. Còn ở đây, đất đai của NTSH vẫn trong tay nhà nước. Nông trường lại làm nên bức tranh tươi sáng cho cả một vùng quê, giải quyết công ăn việc làm cho hàng vạn con người, gánh trách nhiệm thay chức năng của một xã từ xây dựng hạ tầng cơ sở đến lo an sinh cho người dân mà không được nhà nước cấp ngân sách.Có những năm NTSH xuất khẩu tới 300.000 tấn gạo, hàng trăm ngàn tấn phân bón, rồi những chuyến bay tới gần 40 quốc gia trên thế giới để quảng bá sản phẩm, mở mang cơ hội kinh doanh thì nếu cứ dựa vào các qui định tài chính thắt bóp thì chỉ có nước bó tay chịu chết.Trong lúc các doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế lớn làm ăn thua lỗ, thất thoát lớn tiền của, tài sản của nhà nước, làm nóng cả diễn đàn Quốc hội thì xử lý ra sao? Bắt bồi thường thua lỗ và bỏ tù tất cả chủ tịch hội đồng quản trị và tổng giám đốc à? Ngay ở các nước tư bản, nhiều tập đoàn kinh tế trước nguy cơ phá sản còn được chính phủ đổ tiền ra cứu…
Còn với NTSH thì sao?
Chót là lá cờ đầu trên mặt trận nông nghiệp và nông thôn, là “Anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới”, được lãnh đạo kỳ vọng nhiều điều, NTSH đã phải oằn mình vì gánh nặng cơ chế và gánh nặng mô hình để đi lên. Kỳ lạ và đáng khâm phục làm sao, trải bao sóng gío NTSH vẫn sống, vẫn đầy tiềm năng phát triển. Điều đó quý giá biết bao khi trong thực tế có những diển hình đầu năm đón nhận danh hiệu anh hùng, cuối năm tuyên bố phá sản (Dệt Long An). Lại có điển hình từng được coi là hình ảnh của CNXH ở nông thôn, nay đang rơi vào cảnh nghèo đói nhất tỉnh (Định Công – Thanh Hóa ). Vì lẽ đó, nhìn nhận, xử lý và cư xử ra sao với NTSH và với người nữ giám đốc anh hùng đứng đầu nông trường lâm vòng lao lý đang là mối bận tâm của xã hội.
Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới Trần Ngọc Sương tại phiên sơ thẩm của toà án huyện Cờ Đỏ (TP Cần Thơ)
Trên con đường dấn thân khai phá với khát vọng thoát khỏi đói nghèo của người nông dân Nam Bộ, trên mặt trận sản xuất nông nghiệp và môi trường kinh doanh qúa nhiều khó khăn về cơ chế và không ít biến động, rủi ro, không ai nói là người nữ giám đốc ấy không có sai phạm, thậm chí sai phạm không nhỏ.Nhưng đó có phải là con người tư lợi, chỉ lo thu vén cho cá nhân mình hay không? Rõ ràng là không phải.Người nữ giám đốc ấy nay đã ngoài 60 tuổi, gìa yếu, bệnh tật, không chồng, không con, không nhà cửa, không một tài sản gía trị nào, đang sống bằng đồng lương hưu ít ỏi và phải tá túc nhà bà con mỗi chỗ ít hôm trên con đường đấu tranh giành lại danh dự cho mình. Bà có một lời tâm sự và một lời nhắn gửi buốt lòng, xin được nhắc lại và xin được gửi tới bạn đọc bài báo này:
- “Tôi định tự sát lâu rồi nhưng nhiều đồng chí lão thành khuyên tôi phải sống để tìm ra sự thật. Bây giờ còn sống ngày nào tôi còn đấu tranh để làm rõ ra chân lý”.
- “Đã lỡ nghèo rồi, giờ còn làm giầu làm chi nữa. Doanh nhân chỉ nên đóng góp cho xã hội 50% thôi còn 50% dành cho gia đình. Khi hưng thời thì kẻ ca người tụng; khi có chuyện không hay xảy ra, không ít người quay lưng, ngoảnh mặt”.
Trong đơn tình nguyện đi tù thay với chữ ký của 110 người dân ở NTSH, có một câu hỏi đầy chua xót “pháp luật sao quá khắt khe và đối xử thẳng tay với cô Ba Sương như thế ?”.
Trải qua bao bão táp cùng mọi người khai phá, dựng nên NTSH, ông Năm Hoằng - “người anh hùng chân đất” - trước lúc qua đời đã thoáng có lo ngại: "Tôi chết rồi, tụi nhỏ không khéo sẽ bị người ta làm khổ”. Người con gái hiếu thảo, anh hùng của ông không chỉ “bị làm khổ” như ông lo sợ, mà còn lâm vòng lao lý, còn bị kết án tù.
Bỏ tù người nữ giám đốc, một trong những phụ nữ hiếm hoi của ngành nông nghiệp được phong tặng danh hiệu ''Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới'', ta được gì?
