ĐBQH: "Muốn giảm nghèo bền vững, nguyên tắc "cho con cá" và "trao cần câu" phải được cân nhắc, áp dụng phù hợp"

Tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã dành một ngày thảo luận về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.

Bày tỏ sự nhất trí và đánh giá cao với những kết quả đã đạt được trong Báo cáo kết quả giám sát Đoàn giám sát của Quốc hội về việc triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, đại biểu Định Thị Ngọc Dung - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương nêu một số ý kiến thảo luận liên quan tới Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.

Theo đại biểu, về mục tiêu của chính sách, như chúng ta đã biết mục tiêu chính sách của giai đoạn 2021-2025 vẫn đồng thời thực hiện 2 mục tiêu. Đó là vừa thực hiện mục tiêu của chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, vừa thực hiện mục tiêu của chính sách an sinh xã hội.

Trong khi các hộ nghèo hiện nay có nhiều loại khác nhau và nguyên nhân nghèo của các hộ cũng khá đa dạng, nghèo do không có vốn sản xuất, kinh doanh, không có đất canh tác, nghèo do già, do ốm đau, bệnh nặng, tai nạn không có sức lao động, nghèo do không biết cách làm ăn, thiếu kiến thức, kỹ năng lao động hoặc do không chăm chỉ lao động. Do vậy, để chính sách thu hút đầu tư vào sản xuất được hiệu quả, nên tách bạch mục tiêu trong từng chính sách, không nên lồng ghép mục tiêu an sinh xã hội trong chính sách hỗ trợ phát triển. Chính sách hỗ trợ cần được xây dựng dựa trên quan hệ và các quy luật của thị trường phù hợp với điều kiện thực tế.

Theo đại biểu, chính sách hỗ trợ phát triển về nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế nên hướng tới các doanh nghiệp và các hộ gia đình có năng lực sản xuất. Còn chính sách an sinh xã hội về trợ giúp hộ đói, hộ nghèo chỉ nên hướng tới các đối tượng là người già, người yếu thế, không có khả năng lao động, người dân tộc vùng sâu, vùng xa và vùng biên giới, hải đảo vì các đối tượng này nằm trong các hộ không có khả năng mở rộng sản xuất.

"Có như vậy mới phát huy được toàn diện mọi mặt của từng chính sách, đáp ứng được mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm bền vững và hạn chế được tái nghèo và phát sinh nghèo", đại biểu bày tỏ.

Vấn đề thứ hai theo đại biểu Định Thị Ngọc Dung, về đối tượng thụ hưởng chính sách, ở giai đoạn này cách tiếp cận chính sách của hỗ trợ phát triển sản xuất đã có sự thay đổi từ chỉ hỗ trợ cho người dân "con cá" sang hỗ trợ cho người dân "cần câu". Tuy nhiên, thực tế cho thấy "đâu phải ai có cần câu cũng đều biết cách câu".

Chính vì thế trong thời gian vừa qua, các mô hình phát triển sản xuất nông nghiệp, các mô hình sinh kế triển khai ở các địa phương, phần lớn mức chi và tổ chức thực hiện vẫn còn theo cách làm cũ. Do vậy, chất lượng cuộc sống của người dân chưa được cải thiện, nâng cao một cách thực chất.

Đại biểu nhấn mạnh, muốn giảm nghèo bền vững, nguyên tắc "cho con cá" và "trao cần câu" phải được cân nhắc, áp dụng phù hợp từng hoàn cảnh hộ nghèo, từng thời điểm.

Theo đại biểu, các chính sách hỗ trợ trực tiếp hiện nay quan trọng nhưng không nên làm đại trà trong một thời gian dài.

"Thiết nghĩ, để chương trình bám sát được mục tiêu thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm bền vững việc xây dựng chính sách thu hút đầu tư vào sản xuất và tiêu thụ lương thực thực phẩm nên khai thác sâu hơn vào những chủ thể có khả năng đầu tư hiệu quả, tức là chỉ tập trung hỗ trợ cần câu cho những người biết câu.

Điều này có nghĩa là chuyển hẳn từ hình thức cho không là chủ yếu sang hình thức cho vay là chủ yếu. Bởi sử dụng hình thức cho vay sẽ không sử dụng nhiều đến vốn hỗ trợ từ nguồn ngân sách nhà nước. Đồng thời, sẽ thu hút được những người thực sự muốn sản xuất và có khả năng sản xuất vào đầu tư sản xuất và tiêu thụ lương thực, thực phẩm. Họ sẽ là những doanh nghiệp, những hộ khá, hộ giàu tại các xã vùng khó khăn và họ cũng chính là những người biết câu. Những doanh nghiệp hộ khá và hộ giàu này phát triển sẽ là động lực thúc đẩy, khuyến khích các cá nhân kéo theo các hộ gia đình khác, từ đó tạo nên cơ hội xóa đói, giảm nghèo và phát triển bền vững", đại biểu chia sẻ.