Để lan tỏa hình ảnh “Hà Nội - điểm đến di sản của Việt Nam”

Hà Nội- điểm đến của di sản

Với lịch sử hơn 1.000 năm, Hà Nội là thủ đô văn hiến, thành phố di sản, thành phố vì hòa bình. Nơi đây có hệ thống di sản văn hóa vô cùng phong phú và đặc sắc được hình thành, bồi đắp qua hàng nghìn năm lịch sử. Hà Nội hiện dẫn đầu cả nước về số lượng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể với hàng nghìn di tích, lễ hội, làng nghề, trong đó có nhiều di sản đã được UNESCO công nhận.

Cùng với hàng nghìn lễ hội văn hóa, tín ngưỡng dân gian độc đáo và hấp dẫn, Hà Nội được mệnh danh là “thành phố di sản” với những di sản có giá trị lịch sử lâu đời chứa đựng cả những tinh hoa văn hóa của người Tràng An. Trong đó có những di sản mang tầm nhân loại đã được UNESCO vinh danh như: di sản Trung tâm Hoàng thành Thăng Long, di sản Hội Gióng, di sản Ca trù, di sản bia Tiến sĩ triều Lê - Mạc tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám… Ngoài ra, nhắc đến Hà Nội không thể không nói đến các di tích, di sản cấp Quốc gia nổi tiếng và những biệt thự Pháp cổ được trùng tu đã góp phần tái hiện dấu ấn lịch sử, văn hóa, kiến trúc của Hà Nội trong quá khứ.

Những dấu ấn công trình Pháp để lại trên mảnh đất Hà Nội như biệt thự 49 Trần Hưng Đạo, Nhà hát Lớn, cầu Long Biên.. có sự gần gũi và tương đồng của hai nền văn hóa Pháp-Việt. Các công trình này là những di sản văn hóa đặc biệt cần được giữ gìn và cải tạo để không chỉ là điểm đến di tích mà còn là những không gian văn hóa sáng tạo, nơi có thể triển lãm tranh, tổ chức tour nghệ thuật hay sinh hoạt cộng đồng…

Hà Nội có nhiều công trình di sản ngay trung tâm thành phố, nơi người ta vẫn đi qua hay thường chụp ảnh nhưng để tiếp cận sâu và gần, tham quan bên trong và tìm hiểu những câu chuyện lịch sử, giá trị kiến trúc-nghệ thuật-văn hóa đằng sau mỗi công trình, mỗi di tích, thì với đông đảo công chúng, không phải ai cũng có cơ hội đến gần hơn với các di sản.

Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023 từng gây ấn tượng với việc “khoác áo mới” cho không gian di sản công nghiệp Nhà máy Xe lửa Gia Lâm (quận Long Biên) hay “đánh thức” Tháp nước Hàng Đậu mở cửa sau gần 100 năm, trở thành không gian sáng tạo độc đáo và thu hút 200.000 người ghé thăm.

Bằng cách lựa chọn những không gian di sản độc đáo của thành phố và thổi vào đó chất liệu sáng tạo, nghệ thuật làm tôn lên vẻ đẹp, sự giàu có, đa dạng và bề dày lịch sử của các công trình; Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội qua mỗi lần lại khơi gợi sự quan tâm, tìm hiểu và niềm tự hào của người dân và công chúng về di sản của Hà Nội. Thông qua sự kiện, những không gian di sản này dần trở thành địa chỉ văn hóa gần gũi, thu hút khách trong và ngoài nước, thay vì nằm gọn trong từ “di tích, di sản” mà hàng ngày người dân chỉ kịp lướt qua.

Đây cũng là mong muốn và chủ đích của UBND thành phố và của đơn vị tổ chức Lễ hội Thiết kế Sáng tạo, đó là, mang di sản đến gần hơn với nhân dân và khuyến khích nhân dân đến gần hơn với di sản. Và việc mở cửa những không gian di sản chưa từng được đón khách tham quan hay ít ai biết tới, là một trong những cách mà Lễ hội Thiết kế Sáng tạo nói riêng và thành phố nói chung đã và đang kết nối di sản với nhân dân bằng nhịp cầu sáng tạo.

Bước sang mùa thứ 4, Lễ hội 2024 tiếp tục “chạm” tới nhiều công trình biểu tượng tinh hoa văn hóa của thành phố, như: Cung Thiếu nhi Hà Nội, Nhà hát Lớn, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia,… và đặc biệt đón công chúng tham quan những di sản lần đầu tiên mở cửa sau gần 80 năm như: Nhà khách Chính phủ, tòa nhà Đại học Tổng hợp - 19 Lê Thánh Tông thuộc Đại học Quốc Gia Hà Nội.

Đây cũng là năm đầu tiên Lễ hội thí điểm giới thiệu đến người dân những lựa chọn trải nghiệm mới tại các không gian di sản theo lộ trình sáng tạo, như chọn 6 “Tour Sáng tạo”.

Tại mỗi điểm, người tham quan được hướng dẫn viên dẫn dắt theo lộ trình được thiết kế theo chủ đề và giới thiệu thêm những câu chuyện thú vị “lần đầu được kể” đằng sau mỗi di sản, phải kể đến như tour “Bắc Bộ Phủ - Dấu ấn” mở cửa hé lộ trang sử hào hùng nhất của “Hà Nội 60 ngày đêm” khói lửa. Du khách cũng có thể chọn những tour tương tác cao như “Bảo tàng Lịch sử Quốc gia - Di sản” - khám phá những bảo vật quốc gia và tương tác cùng di sản với Pavilion “Rồng rắn lên mây”; hoặc trải nghiệm tour “dài hơi” như “Hà Nội tinh hoa” có 8 tiếng khám phá tất tật từ di sản, ẩm thực, văn hóa Hà Nội xung quanh “Giao lộ sáng tạo”.

Thông qua các tuyến tham quan theo hai chủ đề chuỗi “Tour sáng tạo tuyến Lễ hội” và chuỗi “Tour sáng tạo cộng hưởng”, mỗi bước đi của du khách là một hành trình khám phá chiều sâu của văn hóa, truyền thống, và nghệ thuật, hòa quyện cùng không khí sáng tạo của Lễ hội. Lần đầu tiên triển khai sản phẩm du lịch di sản truyền thống kết hợp với Lễ hội văn hóa, BTC hy vọng sẽ tạo tiền đề cho những dòng sản phẩm mới lạ cho những Lễ hội khác sau này, nhằm đồng hành để cùng phát triển du lịch Hà Nội.

Người dân gần hơn với di sản

Với mong muốn đồng hành cùng hoạt động cộng đồng, tôn vinh di sản kiến trúc, văn hóa và nghệ thuật đương đại của Thủ đô, các hình thức trải nghiệm tour di sản kiểu mới kết hợp thưởng lãm các tác phẩm, nghệ thuật sáng tạo mới mở ra những hành trình thú vị để đông đảo người dân có thể tìm hiểu sâu hơn và gần hơn với vốn di sản của thành phố, từ đó thêm yêu và gắn bó với Thủ đô.

Các pavillion được sắp đặt trong không gian di sản như một cuộc đối thoại với di sản, khơi gợi và tăng thêm giá trị cho di sản. Và với chính những nhà sáng tạo tham gia cùng với Lễ hội, chính họ cũng đã cuốn mình vào giá trị tinh hoa của mỗi công trình, từ đó đưa vào trong sáng tạo các tác phẩm, các pavilion, triển lãm, trưng bày tại mỗi công trình di sản như muốn viết tiếp câu chuyện sáng tạo kết nối với quá khứ, nhằm tạo ra thể thống nhất giữa truyền thống và hiện đại, như gửi gắm về sự kế thừa và phát triển tinh thần sáng tạo của những lớp người Thủ đô, những cuộc đối thoại liên thế hệ.

Thông qua những câu chuyện chưa từng kể, những góc nhìn độc đáo kết hợp giữa di sản và nghệ thuật đương đại, những tương tác giữa con người với di sản, khi người tham quan tiếp cận tác phẩm tại mỗi công trình, sẽ giúp công chúng hiểu hơn về tinh thần sáng tạo của chính những thế hệ người dân Hà Nội.

Thông qua thí điểm hình thức tour di sản sáng tạo mới tại Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024 kết hợp với trải nghiệm các hoạt động nghệ thuật tương tác sáng tạo - đặc trưng vốn có của Lễ hội - người dân Hà Nội cũng du khách trong và ngoài nước có thể tìm về những giá trị sâu sắc của văn hóa, lịch sử và nghệ thuật, được hòa quyện trong không khí hiện đại của một Hà Nội vươn mình.

Di sản không chỉ là di sản, di sản phải là “bảo tàng sống” được xem là ưu tiên trong chiến lược phát triển kinh tế, du lịch của Thủ đô. Vì thế, không chỉ dừng ở các hoạt động tại lễ hội thiết kế sáng tạo, thời gian qua, nhiều hoạt động quảng bá, du lịch đã được đầu tư mạnh mẽ, đặt biệt là với các khu vực phố đi bộ Hồ Gươm, chợ đêm phố cổ, du lịch khám phá nghề thuốc Đông Nam dược ở phố Lãn Ông, các hoạt động nghệ thuật dân gian tại Trung tâm Văn hóa nghệ thuật 22 Hàng Buồm... Các hoạt động này không chỉ giúp di sản phố cổ có điều kiện bảo tồn, phát huy được thế mạnh không gian kiến trúc khu phố cổ mà còn gìn giữ, phát huy được các giá trị văn hóa, đời sống, nếp sinh hoạt truyền thống có từ lâu đời của người Hà Nội.

Với những bước quy hoạch, đầu tư mang tính bền vững và có tầm nhìn sâu rộng về hệ thống di sản, Hà Nội sẽ tiếp tục là trung tâm du lịch văn hóa hàng đầu của cả nước và khu vực, thu hút được lượng lớn du khách quốc tế. Ngay trong năm 2024 này, năm Hà Nội kỉ niệm 70 Ngày Giải phóng Thủ đô, 25 năm được UNESCO vinh danh là “Thành phố vì hòa bình”, ngành du lịch Thủ đô dự kiến sẽ đón được 27 triệu lượt khách du lịch, trong đó có 5,5 triệu lượt khách quốc tế, tổng thu từ khách du lịch ước đạt hơn 109 nghìn tỉ đồng.

Sự đổi thay của Hà Nội chính là ở các điểm đến văn hóa di sản được tỏa sáng và thu hút du khách, tăng sinh kế cho cộng đồng địa phương lân cận khu vực./.