(Toquoc)- Gọi là “Ca trù hát khuôn” bởi nghệ nhân muốn gìn giữ và truyền dạy nghệ thuật truyền thống này trong trọn vẹn vẻ đẹp thuần khiết và cổ kính của nó. Trong khi nhiều người còn lo ngại làm gì để Ca trù đến với khán giả? Thì một bất ngờ là đêm “Ca trù hát khuôn” lại quá đông khách.
(Toquoc)- Gọi là “Ca trù hát khuôn” bởi nghệ nhân muốn gìn giữ và truyền dạy nghệ thuật truyền thống này trong trọn vẹn vẻ đẹp thuần khiết và cổ kính của nó. Trong khi nhiều người còn lo ngại làm gì để Ca trù đến với khán giả? Thì một bất ngờ là đêm “Ca trù hát khuôn” lại quá đông khách.
Thu hút từ đâu?
Đêm “Ca trù hát khuôn” của nghệ nhân Kim Đức và học trò đông nghẹt khán giả. Một bất ngờ đối với BTC cũng như những người trong cuộc. Khán phòng của Trung tâm Văn hóa Pháp quá tải, chưa đến giờ diễn mà BTC đã phải đóng cửa, còn hàng trăm người hâm mộ đứng bên ngoài không thể vào xem. Không rõ là do cái tên đã trở thành thương hiệu của nghệ nhân Phó Thị Kim Đức thu hút được người xem hay “khuôn vàng thước ngọc” của Ca trù đã đến được với khán giả?
Nghệ nhân Kim Đức biểu diễn trong đêm "Ca trù hát khuôn"
Chỉ trong vòng một giờ đồng hồ, các học trò và nghệ nhân Kim Đức để khán giả chìm đắm trong một không gian cổ kính của Ca trù. Hiếm khi thấy khán giả vỗ tay nồng nhiệt cho các ca nương Ca trù không dứt như xem một chương trình biểu diễn của các ngôi sao đang nổi như trong “Ca trù hát khuôn”. Các học trò của nghệ nhân Phó Thị Kim Đức đã thể hiện được trọn vẹn ý tưởng của người thầy với những ca khúc nổi tiếng: “Bắc phản”, “Hồ Tây”, “Bút huê thảo”, “Tràng An hoài cổ”, “Tiếng Dương tranh”. Đặc biệt, tiết mục được khán giả trông đợi nhất là ca khúc “Tì bà hành” do nghệ nhân Kim Đức biểu diễn. “Tì bà hành” là bài hát đã lâu không có ca nương nào thể hiện. Còn nói như TS Nguyễn Thị Minh Thái (Trưởng Khoa Quan hệ công chúng- Trường Đại học Đại Nam) thì đây là bài hát không dành cho ca nương hạng hai. “Đây là ca nương cuối cùng có tính nghề nghiệp cực kỳ cao, hát đúng Ca trù, nghe tiếng phách đổ như mưa, tiếng phách thanh, giòn, khác hẳn tiếng của NSƯT Đoàn Thanh Bình (học trò) mặc dù tiếng phách ấy cũng rất hay, càng khác hẳn hai đào nương trẻ”- TS Nguyễn Thị Minh Thái nhận xét.
Nghệ nhân Kim Đức cũng được biết đến là ca nương có tiếng phách độc nhất vô nhị hiện nay. Tiếng phách trong Ca trù được định nghĩa là tiếng hát thứ hai của đào nương, hoặc là mặt trái, mặt phải của một thực thể người đào nương, không phải lúc nào nó cũng có mặt, có lúc bà Kim Đức để tiếng phách lặng yên, chỉ có đàn đáy và trống chầu thôi, nhưng có lúc nó lên đến một cái khổ cao trào, dào dạt, kịch tính, khi dứt thì nó làm cho không gian chìm xuống nhưng lại lặn cực kỳ sâu vào lời của ca từ. Những tiết mục của đêm “Ca trù hát khuôn” đã chạm đến trái tim những người yêu thích di sản này. Và cũng một phần đem đến cho giới trẻ- một lượng khán giả chủ yếu của đêm diễn- những hiểu biết nhất định về Ca trù.
Lần đầu tiên đi xem Ca trù, Lê Thị Thắm, sinh viên năm cuối trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cho biết: “Em biết đến chương trình do hay theo dõi các hoạt động của Trung tâm văn hóa Pháp. Khi xem dù không hiểu nhiều nhưng rất thích”.
Tuy nhiên, vì quá đông khán giả mà không gian thưởng thức Ca trù đã bị ảnh hưởng ít nhiều.
Ca trù có dành cho số đông?
Ca trù là thể loại mang tính kinh điển và thính phòng, chỉ hợp với một không gian nhỏ, vài chục khán giả, sang trọng và cổ kính. Bởi vậy, khi đưa lên sân khấu, thu hút hàng ngàn khán giả như đêm “Ca trù hát khuôn” thì bỗng dưng có điều gì “bất ổn”. Tiếng hát của các ca nương đôi khi bị át bởi tiếng điện thoại của những vị khách. Chưa kể, khán giả quá đông, vào ra lộn xộn cũng làm cho không gian thưởng thức Ca trù không trọn vẹn.
Rất đông bạn trẻ đã đến xem "Đêm Ca trù hát khuôn"
Vẫn biết quảng bá di sản là một cách để bảo tồn di sản. Nhưng quảng bá thế nào để di sản giữ được những giá trị gốc còn nguyên vẹn cũng không phải là điều đơn giản. Nhiều khán giả, đặc biệt khán giả trẻ đến xem một đêm Ca trù như đêm “Ca trù hát khuôn” vừa qua là đáng mừng. Nhưng có chứng kiến đêm diễn đông đúc khán giả ấy, người ta mới băn khoăn với câu hỏi: Ca trù cần một không gian lớn đông người hay giữ không gian cổ kính xưa cũ?
Là khán giả đến xem chương trình từ sớm để chọn được hàng ghế đầu, TS Nguyễn Thị Minh Thái chia sẻ: “Nghe Ca trù yêu cầu một không gian thính phòng hoàn toàn lặng lẽ, trong sự thẳm sâu của sự tương tác giữa những tâm hồn với nhau. Nhưng tâm hồn cũng phải cất cánh, thăng hoa trong một không gian nào đó thì mới thưởng thức được Ca trù, nên giữ Ca trù phải giữ cả hai phía, giữ người biểu diễn và giữ phía người nghe. Cho nên, Ca trù đòi hỏi những người nghe tương xứng với nó chứ không phải dành cho số đông. Ca trù chỉ dành cho một số ít người nghe và biết thưởng thức”.
Chỉ thích xem Ca trù đúng không gian nguyên gốc của di sản, song TS Nguyễn Thị Minh Thái cũng cho rằng, vẫn cần có những buổi diễn quảng bá để đông đảo người xem, đặc biệt là giới trẻ đến với nghệ thuật cổ điển, bác học này. Ca trù đã được thế giới đánh giá cao, không thể không ủng hộ ý tưởng tổ chức những buổi diễn quảng bá để giới trẻ đến đây với khao khát hiểu biết hơn về di sản của ông cha mình./.
Hà An
Ảnh: Tùng Thanh
