ĐBQH đề nghị hướng dẫn các địa phương lồng ghép vốn của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và các chương trình khác

Tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, đóng góp ý kiến thảo luận về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, đại biểu Đoàn Thị Lê An - Đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng cho rằng, việc triển khai chương trình mục tiêu quốc gia đối với nông nghiệp, nông dân, nông thôn, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi trong nhiều năm qua có ý nghĩa quan trọng, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước ta đối với người dân sống ở nơi còn nhiều khó khăn, thể hiện được tính ưu việt của Nhà nước ta. 

Kết quả thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia đã góp phần rất lớn trong phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân. 

Tuy nhiên, việc triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia trong thời gian qua có một số hạn chế, bất cập, với nhiều nguyên nhân. Việc triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia bị chậm, chậm trong ban hành văn bản quy phạm pháp luật với một số nội dung quy định còn chưa rõ ràng, khó thực hiện, có nội dung trích dẫn dẫn đến nhiều văn bản khác. 

Theo thống kê, trong báo cáo về khó khăn, vướng mắc trong cơ chế chính sách thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia có khoảng 45 kiến nghị vướng mắc về cơ chế liên quan đến 12 văn bản quy phạm pháp luật dẫn đến chậm triển khai thực hiện và tiến độ giải ngân vốn ngân sách Trung ương chậm.

Đánh giá cao báo cáo giám sát đã nhận định khá toàn diện việc triển khai thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia, chỉ ra khá đầy đủ những khó khăn, vướng mắc cũng như nguyên nhân trong triển khai thực hiện các chương trình. Trên cơ sở kết quả giám sát, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành tích cực tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, từng bước hoàn thiện cơ chế, chính sách, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình và tiếp tục đổi mới một cách toàn diện, đẩy mạnh thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia.

Trong đó, đại biểu đề nghị Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Ủy ban Dân tộc hướng dẫn các địa phương lồng ghép vốn của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn các huyện nghèo và các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn để hoàn thành mục tiêu của chương trình đã được phê duyệt theo nguyên tắc lồng ghép vốn 3 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025. 

Theo quy định tại điểm d, điểm đ phần 1 mục 4 Quyết định 263 ngày 22/2/2022 của Thủ tướng Chính phủ phù hợp với yêu cầu thực tế vì đến nay do còn sự thiếu đồng bộ và chưa đầy đủ hướng dẫn thực hiện cụ thể đối với cơ chế lồng ghép nguồn lực nên địa phương gặp lúng túng, vướng mắc trong thực tiễn triển khai chính sách. 

Theo đại biểu, việc lồng ghép nguồn vốn giữa các chương trình mục tiêu quốc gia khó thực hiện vì chương trình giảm nghèo bền vững và chương trình dân tộc thiểu số, miền núi có nguồn ngân sách trung ương được giao chi tiết theo từng dự án, lĩnh vực chi của từng chương trình đối với từng dự án, trong khi đó chương trình nông thôn mới căn cứ vào tổng mức kinh phí Thủ tướng Chính phủ giao, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh sẽ quyết định phân bổ, giao dự toán cho các đơn vị thực hiện theo từng lĩnh vực chi dự án nội dung thành phần. 

Vốn lồng ghép giữa chương trình mục tiêu quốc gia với các chương trình, dự án khác cũng gặp khó khăn do kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 đã được triển khai xây dựng hoàn thành trong năm 2021. Nhưng đến giữa năm 2022 các văn bản quy định về từng chương trình, mục tiêu quốc gia, mục tiêu, kế hoạch vốn hỗ trợ địa phương thực hiện các chương trình mới được Trung ương ban hành nên khó bố trí nguồn vốn để lồng ghép trực tiếp thực hiện các dự án đầu tư từ các chương trình mục tiêu quốc gia. 

Do đó, các địa phương chỉ có thể tổ chức lồng ghép về mục tiêu đầu tư của từng chương trình, mục tiêu quốc gia với các chương trình, dự án khác đầu tư trên địa bàn nhằm ưu tiên tập trung nguồn lực, đẩy mạnh đầu tư thực hiện chương trình dân tộc thiểu số và miền núi chương trình giảm nghèo bền vững, thực hiện các mục tiêu xây dựng nông thôn mới đã được giao theo các quy định của bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Vấn đề thứ hai theo đại biểu, xem xét điều chỉnh cơ chế, chính sách quản lý và tổ chức thực hiện dự án 1 hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế các huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo và dự án 2 đa dạng hóa sinh kế phát triển mô hình giảm nghèo thuộc chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững cho phù hợp. 

Vì hiện nay theo quy định tại Quyết định số 90 ngày 18/01/2022, cơ quan chủ trì thực hiện 2 dự án trên là Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đến địa phương phân cấp cho cơ quan lao động - thương binh và xã hội thực hiện. Trong quá trình thực hiện gặp nhiều khó khăn do không có chuyên môn về xây dựng, quản lý đầu tư công về lĩnh vực phát triển sản xuất, không nắm được chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh vực này nên khó triển khai thực hiện và không đảm bảo tính hiệu quả.

Bên cạnh đó, với những nguyên nhân khách quan và chủ quan đã phân tích trong báo cáo giám sát và ý kiến của các đại biểu Quốc hội khác về việc giải ngân chậm, đại biểu Đoàn Thị Lê An bày  đồng tình với chủ trương giải pháp cho phép kéo dài thời gian thực hiện giải ngân nguồn vốn ngân sách nhà nước được phân bổ cho các chương trình mục tiêu quốc gia năm 2022-2023 chưa được giải ngân hết tiếp tục thực hiện đến hết giai đoạn 1 năm 2025 được đưa ra trong dự thảo nghị quyết giám sát để khắc phục tình trạng giải ngân chậm hiện nay.