Độc đáo Lễ cưới truyền thống của người Ba Na
(Tổ Quốc) - Trong đời sống cộng đồng người Ba Na, phong tục cưới hỏi có ý nghĩa rất quan trọng. Tùy thuộc vào từng vùng hay giai đoạn lịch sử phong tục cưới hỏi của người Ba Na có khác nhau đôi chút. Nhưng phong tục cưới hỏi của người Ba Na cơ bản vẫn giữ nét nguyên sơ, giàu tính nhân văn, thể hiện sắc thái văn hoá tộc người độc đáo.
Ngày cưới của người Ba Na bao giờ cũng là ngày giữa tháng, ngày trăng tròn, ngày được coi là tốt nhất để tiến hành công việc trọng đại. Đám cưới diễn ra trọn một ngày và là ngày hội của làng. Hôn lễ được cử hành tại nhà gái trước và được tổ chức chính tại nhà Rông
Mở đầu, ông mối khấn rằng: “Ôi Yàng! Thần trên trời, thần dưới đất, thần nước, thần núi, thần đá… Hôm nay gia đình không làm gì cả mà chỉ làm lễ đám cưới cho hai cháu này được lấy nhau, thành vợ thành chồng, cuộc sống sung túc...
Vật phẩm trong lễ cưới bao gồm: một ché rượu cần, gà với bộ gan được luộc chín và một đĩa tiết.
Những lễ vật quan trọng trong lễ cưới gồm có 2 xâu thịt heo và gan heo, 2 khăn choàng truyền thống của 2 bên gia đình treo trên 2 con dao gỗ. Theo quan niệm xưa, mọi xích mích giữa hai người phải giải quyết xong hết trước lễ cưới, nếu trong lễ cưới vẫn còn xích mích, cô gái phải lấy khăn choàng đó treo cổ, chàng trai phải lấy dao tự đâm mình.
Trong không khí trang nghiêm, trước sự chứng kiến của dân làng và gia đình 2 họ, người đại diện sẽ làm lễ khấn báo với thần bản mệnh của cộng đồng. Họ sẽ lấy tiết gà bôi lên đầu cô dâu và chú rể.
Tiếp đến là ông mối sẽ cầm tay, đeo vòng của cô dâu và chú rể chạm vào nhau. Ông sẽ yêu cầu đôi tân lang, tân nương ăn chung 1 cái đùi gà, một miếng gan gà, uống chung 1 chén rượu cúng. Sau đó già làng và ông mối chúc phúc cho đôi tân hôn
Nghi thức trao vòng trong đám cưới của tân lang, tân nương
Sau đó ông mối dặn dò đôi vợ chồng trẻ: “Làm gì cũng làm cùng nhau như con khỉ ở bên dưới, con vượn ở bên trên, sinh đẻ nhiều như trái đu đủ, nuôi con khôn lớn đến giỏi giang, khỏe mạnh… Ôi Yàng!”. Ông mối đập cái bầu nước cho người ở dưới chiếu, quan niệm là để cặp đôi này khi lấy nhau thì gia đình hạnh phúc, lúc nào cũng vui vẻ, mát mẻ như nước rừng
Ông mối đưa lời thề trước sự chứng kiến của hai bên gia đình: Nếu bên chàng trai bỏ cô gái thì sẽ phải đền cho cô gái một con trâu, một tạ heo và 50 bình rượu cần, và ngược lại bên cô gái cũng thế, phải nghe lời gia đình, nghe ông mai mối đưa lời thề, lấy nhau phải yêu thương nhau đến già
Sau đó ông mối chính sẽ rút từng miếng thịt được xâu trên dây xuống mời tất cả bà con và họ hàng của hai bên (quan niệm như báo tin: đây là thịt hôm nay đám cưới của hai cháu)
Để kết thúc phần lễ, già làng hô đánh chiêng cùng chung vui trong đám cưới… Đùng đùng đùng… tiếng trống vang lên khắp núi rừng, bản làng, đồng bào cùng đánh chiêng, nhảy múa
Điểm đặc biệt của lễ cưới là trong đêm tân hôn, cô dâu và chú rể không được ngủ mà cùng nhau thức để giữ cho ngọn nến của mình sáng hết đêm. Ai đi ngủ trước sẽ bị xem là yểu mệnh. Đôi vợ chồng mới cưới chỉ đi ngủ khi gà gáy sáng, họ mới đi ngủ. Việc thức cùng nhau cả đêm tượng trưng cho sự đồng hành cùng nhau đến cuối đời.
Kết thúc phần Lễ là phần Hội, cô dâu và chú rể cùng hòa mình với những điệu múa truyền thống của người Ba Na.
Lễ cưới kết thúc trong thanh âm rộn rã của những lời ca, tiếng hát, những điệu múa dân gian đậm đà bản sắc của dân tộc Ba Na.
