Độc đáo nghi thức “kéo co ngồi” tại Lễ hội đền Trấn Vũ 2024
(Tổ Quốc) - Kéo co ngồi là một trong những di sản kéo co của Việt Nam được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Lễ hội đền Trấn Vũ ở phường Thạch Bàn (Long Biên, Hà Nội) diễn ra trong 3 ngày 10, 11 và 12/4 (2-4/3 âm lịch). Nghi thức "Kéo co ngồi" được người dân thực hành vào ngày chính lễ - 3/3 Âm lịch.
Lễ hội Đền Trấn Vũ được tổ chức thường niên vào ngày mùng 3 tháng ba (âm lịch) hàng năm, mang bản sắc văn hóa truyền thống, nhằm biểu hiện sự tôn kính của con người với thần linh. Về dự Lễ hội Đền Trấn Vũ, nhân dân, du khách thập phương có dịp chiêm ngưỡng pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ – pho tượng đồng đúc liền khối được chế tác khoảng thế kỷ 18, cao hơn 4m, nặng khoảng hơn 4.000kg. Pho tượng được Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2015, gắn liền với lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc. Cùng với Bảo vật quốc gia tượng Huyền Thiên Trấn Vũ, hiện nay, tại Đền Trấn Vũ còn lưu 23 đạo sắc phong có từ niên đại Cảnh Hưng 44 đến thời Nguyễn (từ năm 1740 đến năm 1940) đã được UBND thành phố Hà Nội công nhận là tài liệu lưu trữ quý, hiếm.
Lễ hội Đền Trấn Vũ được tổ chức thường niên vào ngày mùng 3/3 (âm lịch) hàng năm, mang bản sắc văn hóa truyền thống, nhằm biểu hiện sự tôn kính của con người với thần linh, phản ánh những ước mơ, khát vọng của con người, mong muốn có cuộc sống an bình, tốt đẹp. Lễ hội cũng là nét sinh hoạt văn hóa xuất phát từ nhu cầu cuộc sống của con người, góp phần củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, luôn hướng về nguồn cội; đồng thời là nơi giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa cho thế hệ trẻ tương lai.
Một trong những giá trị văn hóa độc đáo của Lễ hội truyền thống Đền Trấn Vũ là nghi lễ “Kéo co ngồi” - tập quán xã hội, tín ngưỡng có từ lâu đời trong hội làng Cự Linh, xã Thạch Bàn, huyện Gia Lâm xưa (nay là cụm Ngọc Trì, phường Thạch Bàn, quận Long Biên).
Theo sử sách, nghi thức “Kéo co ngồi" được tổ chức trong lễ hội đền Trấn Vũ hàng năm với 3 mạn tham gia: mạn Chợ, mạn Đường và mạn Đìa. Điểm độc đáo của nghi lễ này là các đội tham gia ngồi trên nền đất để kéo, người kéo co ngồi chân co chân duỗi và ngồi xen kẽ, người quay mặt bên này, người bên kia của dây.
Thông qua trò chơi và nghi lễ Kéo co ngồi, người dân cầu cho mưa thuận, gió hòa và mùa vụ bội thu.
Ngày 19/12/2014, nghi thức "Kéo co ngồi" Đền Trấn Vũ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Theo hồ sơ đề nghị của Việt Nam, UNESCO công nhận "Nghi lễ và trò chơi kéo co" là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại cho 4 tỉnh, thành phố: Lào Cai, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hà Nội, trong đó có "Kéo co ngồi" Đền Trấn Vũ, phường Thạch Bàn (quận Long Biên, thành phố Hà Nội).
Đại diện Ban tổ chức cho biết, việc tổ chức trình diễn nghi lễ "Kéo co ngồi" - Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại tại Lễ hội Đền Trấn Vũ nhằm đưa đến cho nhân dân, khách thập phương xa gần cùng chiêm ngưỡng nghi lễ cổ của ông cha, tái hiện lại nét văn hóa truyền thống đặc sắc, thể hiện mong muốn, khát vọng của người dân Ngọc Trì nói riêng, Thạch Bàn nói chung: cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, một cuộc sống đủ đầy, ấm no, hạnh phúc.
Chính quyền, nhân dân phường Thạch Bàn, cùng Ban quản lý di tích Đền Trấn Vũ sẽ tiếp tục thực hiện bảo tồn, phát huy giá trị di sản, để nghi lễ “Kéo co ngồi” tiếp tục được lưu truyền, gìn giữ cho hôm nay và mai sau.
Các chàng trai cố gắng hết sức để giành chiến thắng.
Người dân hò reo cổ vũ cho các đội kéo.
Rất đông người dân đến tham gia và cổ vũ, tạo nên một bầu không khí náo nhiệt.
Những tiếng trống, những chiếc cờ bay phấp phới và những tiếng hò reo của khán giả như tiếp thêm sức mạnh cho các đội tham gia.
Chính quyền, nhân dân phường Thạch Bàn, cùng Ban quản lý di tích Đền Trấn Vũ sẽ tiếp tục thực hiện bảo tồn, phát huy giá trị di sản, để nghi lễ “Kéo co ngồi” tiếp tục được lưu truyền, gìn giữ cho hôm nay và mai sau.
