Ghi nhận những cống hiến, đóng góp cho Thủ đô qua giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội

Vinh danh những cống hiến thầm lặng

Có hai hạng mục vinh danh trong hệ thống Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội. Hạng mục vinh danh thứ nhất là đề cử và trao cho những tác giả, tác phẩm, ý tưởng và việc làm có hàm lượng nghệ thuật và khoa học cao, gắn bó với các mặt của đời sống Hà Nội được giới hạn thời gian trong khoảng một năm. Hạng mục vinh danh thứ hai là Giải thưởng Lớn Vì tình yêu Hà Nội dành cho người có những cống hiến suốt đời cho Hà Nội bằng các tác phẩm, ý tưởng, việc làm xuất sắc, bằng sự gắn bó máu thịt với Hà Nội trong cả cuộc đời và sự nghiệp của mình. Mỗi năm, chỉ có duy nhất một đề cử Giải thưởng Lớn – Vì tình yêu Hà Nội được công bố để trao giải. Nhìn vào hệ thống giải thưởng này có thể thấy sự ghi nhận và vinh danh khá chặt chẽ , bao quát được cả về mặt thời gian. Những cống hiến tích cực trong năm hay âm thầm trong suốt cuộc đời đều được ghi nhận.

Qua nhiều năm, bên cạnh các giải thưởng về Tác phẩm, Ý tưởng, Việc làm… thì Giải thưởng Lớn luôn được công chúng quan tâm đặc biệt. Cho đến nay đã có 16 Giải thưởng Lớn lần lượt được trao cho: Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc (2009), nhà văn Tô Hoài (2010), GS Phan Huy Lê (2011), nghệ sĩ guitar Văn Vượng (2012), nhà nhiếp ảnh Quang Phùng (2013), nhà nghiên cứu Vũ Tuân Sán (2014), nhà nghiên cứu Giang Quân (2015), nhà nhiếp ảnh Lê Vượng (2016), nhà nghiên cứu Hữu Ngọc (2017), nhà nghiên cứu Nguyễn Bá Đạm (2018), nhà nghiên cứu Nguyễn Thừa Hỷ (2019), nhạc sĩ Phú Quang (2020), nhạc sĩ Hồng Đăng (2021), đạo diễn Trần Văn Thủy (2022) và đạo diễn Đặng Nhật Minh (2023). PGS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính (2024). Đây là giải thưởng ghi nhận những đóng góp lớn, bền bỉ, đặc biệt dành cho Hà Nội.

Nhìn vào danh sách những văn nghệ sĩ và nhà nghiên cứu đã từng nhận được giải thưởng trong suốt 17 năm qua có thể thấy họ ở nhiều lĩnh vực, nghệ thuật khác nhau nhưng lại có những điểm giống nhau là dành cho Hà Nội một sự nghiên cứu đặc biệt, ưu ái, được trăn trở, hối thúc… từ chính con người mình. Trong đó đáng chú ý là số lượng các "nhà nghiên cứu" được vinh danh khá nhiều. Các nhà nghiên cứu thường ít được biết đến rộng rãi hơn so với các nhạc sĩ, đạo diễn… do đặc thù của công việc. Những cống hiến của họ phần lớn là âm thầm, bền bỉ. Và chắc chắn khi dành thời gian và tâm sức cho những nghiên cứu về Hà Nội không phải vì các giải thưởng mà vì sự gắn bó, cống hiến cho Hà Nội. Việc giải thưởng vinh danh các nhà nghiên cứu Các giải thưởng được vinh danh, góp thêm những mạch nguồn vào dòng chảy của một tình yêu bền bỉ theo năm tháng -"tình yêu Hà Nội".

Giúp Hà Nội thêm đẹp hơn

Năm thứ 17 của Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội – 2024 trở nên đặc biệt, cả ở thời gian lẫn không gian. Đây là mùa giải diễn ra đúng dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô, cũng là lần đầu tiên lễ trao giải được tổ chức tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội). Nhưng, có lẽ đặc biệt nhất vẫn là chủ nhân của các đề cử. Trong đó Giải thưởng Lớn – Vì tình yêu Hà Nội đã vinh danh những cống hiến suốt đời của GS-TS- KTS Hoàng Đạo Kính cho công tác bảo tồn di tích và di sản văn hóa ở Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung.

Đáng chú ý, việc bảo tồn và trùng tu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, đóng góp quan trọng của GS- TS- KTS Hoàng Đạo Kính phải kể tới việc tạo dựng mái che cho 82 bia Tiến sĩ. Ông đã đưa ra phương án: tạo các mái che, tương tự nhà bia trong kiến trúc cổ truyền, vừa không tương phản và vừa không mạo hiểm, lại dễ thực hiện. Để tránh tạo ra những nhà che bia có kích thước lớn, thách thức Khuê Văn Các và không gian sân thứ 3, ông chia thành 2 dãy, 8 nhà che bia, ăn nhập về tỷ lệ xích với quần thể Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Nhà che bia tiến sĩ theo kiến trúc truyền thống phù hợp với cảnh quan, kiến trúc của Khuê Văn Các, giếng Thiên Quang và tổng thể di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám khiến những ai chưa từng đến thăm di tích khi những tấm bia tiến sĩ còn đặt ngoài trời đều khó nhận ra đâu là các công trình cũ, đâu là mới.

Trong lễ trao giải tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám, khá nhiều các bạn trẻ bày tỏ bất ngờ khi biết thông tin phần mái che cho 82 bia Tiến sĩ là một công trình còn khá mới của Văn Miếu – Quốc Tử Giám. "Nếu không có buổi lễ trao Giải thưởng Lớn – Vì tình yêu Hà Nội thì tôi không biết chủ nhân của công trình mái che bia tiến sĩ của Văn Miếu – Quốc Tử Giám là của GS- TS- KTS Hoàng Đạo Kính. Thật bất ngờ và khâm phục với công trình này vì nó khiến tôi không thể phân biệt công trình nào là cũ hay mới, xin cảm ơn những người tâm huyết như Giáo sư Hoàng Đạo Kính không chỉ giữ gìn, bảo tồn mà còn tạo nên những giá trị cho văn hóa Hà Nội. Ông xứng đang được gọi là "hiệp sĩ của những di tích kiến trúc" – bạn Minh Hà, sinh viên đang theo học tại Hà Nội chia sẻ tại lễ trao giải.

Chia sẻ khi nhận Giải thưởng Lớn – Vì tình yêu Hà Nội năm 2024, GS-TS – KTS Hoàng Đạo Kính khiêm tốn cho rằng: "Tôi không phải là hiệp sĩ… tôi chỉ là một người làm chuyên môn, một người yêu say đắm công việc đã chọn, vì thế mà bám đuổi suốt cả đời theo bảo tồn và tu bổ di tích". Cùng với những trăn trở, tâm huyết về công tác bảo tồn thì ông cũng kỳ vọng phải làm cho Hà Nội thực sự trở thành một thành phố đặc sắc với những vốn liếng văn hóa sẵn có. Hơn thế, Hà Nội còn cần phải vươn tới trở thành một thành phố tinh hoa đích thực.

Cũng dành cho Hà Nội nhiều tâm huyết trong việc xây dựng, giữ gìn, phát huy văn hóa Thủ đô, PGS-TS Bùi Hoài Sơn cho rằng: "Để củng cố quyết tâm xây dựng Thủ đô, chúng ta rất cần có sự cố gắng của tất cả mọi người. Sự cố gắng này được thể hiện bởi rất nhiều hành động khác nhau nhưng đều chung một mẫu số, đó là tình yêu dành cho Hà Nội. Và, những sự kiện như giải thưởng mang tên Bùi Xuân Phái sẽ giúp cho chúng ta có thêm quyết tâm biến tình yêu Hà Nội thành những hành động cụ thể, gắn với những sản phẩm cụ thể, từ đó giúp Hà Nội thêm đẹp, thêm đáng sống hơn trong thời gian tới".