(Tổ Quốc) - Căn cứ Quyết định số 3875/QĐ-BVHTTDL ngày 30/12/2022 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc phê duyệt Đề án "Bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian của các dân tộc thiểu số đến năm 2030", Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai đã ban hành kế hoạch triển khai hoạt động này trên địa bàn tỉnh.
Theo đó, Kế hoạch tập trung vào việc bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian của 2 dân tộc Bahnar và Jrai. Thời gian thực hiện từ năm 2023 đến năm 2030, chia làm 02 giai đoạn: Giai đoạn I: Từ năm 2023 đến 2026; Giai đoạn II: Từ năm 2027 đến 2030.
Ảnh minh họa. Nguồn: baodantoc
Trong giai đoạn 2023 - 2026, phấn đấu sưu tầm, biên dịch, số hóa, xuất bản 15% tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số để phát huy, truyền dạy; phấn đấu tổ chức in tái bản 50.000 cuốn/01 truyện tranh để chuyển giao cho thư viện các cấp, hệ thống trường học và các thiết chế văn hóa cơ sở; phấn đấu tổ chức phục dựng, quay phim từ 01 đến 02 thể loại văn học dân gian của các dân tộc thiểu số có nguy cơ mai một; Phấn đấu hình thành được 02 - 03 câu lạc bộ, đội văn nghệ dân gian/01 đơn vị cấp huyện để thực hành, biểu diễn và trao truyền văn học dân gian; Tổ chức tối thiểu 01 cuộc thi tìm hiểu, cuộc phát động sưu tầm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số trên quy mô toàn tỉnh; tổ chức tối thiểu 01 hội thảo khoa học cấp tỉnh và 01 đợt tập huấn, bồi dưỡng về công tác bảo tồn, sưu tầm, phát huy giá trị văn học dân gian các dân tộc thiểu số; phấn đấu 30% trường dân tộc nội trú và các cấp trường tại địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số đưa thể loại văn học dân gian vào hoạt động sinh hoạt ngoại khóa, tổ chức ngày hội, giao lưu, liên hoan cho học sinh.
Giai đoạn 2027 - 2030: Phấn đấu sưu tầm, biên dịch, số hóa, xuất bản 30% tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số để phát huy, truyền dạy; phấn đấu tổ chức in tái bản 100.000 cuốn/01 truyện tranh để chuyển giao cho thư viện các cấp, hệ thống trường học và các thiết chế văn hóa cơ sở; phấn đấu tổ chức phục dựng, quay phim từ 02 đến 04 thể loại văn học dân gian của các dân tộc thiểu số có nguy cơ mai một; phấn đấu hình thành được 04 - 06 câu lạc bộ, đội văn nghệ dân gian/01 đơn vị cấp huyện để thực hành, biểu diễn và trao truyền văn học dân gian; tổ chức tối thiểu 02 cuộc thi tìm hiểu, cuộc phát động sưu tầm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số trên quy mô toàn tỉnh; tổ chức tối thiểu 02 hội thảo khoa học cấp tỉnh và 02 đợt tập huấn, bồi dưỡng về công tác bảo tồn, sưu tầm, phát huy giá trị văn học dân gian các dân tộc thiểu số; phấn đấu 60% trường dân tộc nội trú và các cấp trường tại địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số đưa thể loại văn học dân gian vào hoạt động sinh hoạt ngoại khóa, tổ chức ngày hội, giao lưu, liên hoan cho học sinh.
Để thực hiện được các mục tiêu trên, một số nội dung sẽ triển khai thực hiện gồm: Nghiên cứu, sưu tầm, biên dịch, xuất bản các tác phẩm văn học dân gian tiêu biểu phục vụ hoạt động giảng dạy ở các trường, sinh hoạt cộng đồng và quảng bá du lịch; Tổ chức chương trình truyền dạy, bồi dưỡng, tập huấn về văn học dân gian của các dân tộc thiểu số; Tuyên truyền, phổ biến, lưu trữ, phục dựng các tác phẩm văn học dân gian; Phát động các cuộc thi, sưu tầm, tìm hiểu về văn học dân gian; Triển khai, nhân rộng mô hình điểm Câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian.
Cụ thể, tiếp tục triển khai, thực hiện các đề tài, dự án bảo tồn và phát huy các tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số. Liên kết với các nhà xuất bản hoặc thông qua các chương trình, dự án để xuất bản kinh doanh, phát hành rộng rãi các tác phẩm văn học dân gian đã được sưu tầm, tổng hợp, biên dịch. Về lâu dài, hướng tới xuất bản tổng tập văn học dân gian của người Bahnar, Jrai trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
Đồng thời chú trọng việc giáo dục, giới thiệu các tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc thiểu số cho học sinh, sinh viên, thanh niên. Nghiên cứu đưa một số tác phẩm văn học dân gian tiêu biểu ở hình thức song ngữ vào giảng dạy trong chương trình giáo dục địa phương ở các cấp học phù hợp với điều kiện thực tế. Tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm, biên dịch, xuất bản các tác phẩm văn học dân gian ở hình thức truyện tranh để giải thích về địa danh, sự kiện - nhân vật, về lịch sử - văn hoá của tỉnh phục vụ hoạt động giảng dạy tại các trường, sinh hoạt cộng đồng và quảng bá du lịch. Tổ chức in tái bản một số truyện tranh với số lượng lớn để chuyển giao cho thư viện các cấp, hệ thống trường học và các thiết chế văn hóa cơ sở.
Bên cạnh đó, tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực, kỹ năng, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, nhà nghiên cứu làm công tác kiểm kê, sưu tầm, nghiên cứu văn học dân gian các dân tộc thiểu số; Tổ chức biên soạn sách, giáo trình, tài liệu giúp ích cho việc tìm hiểu lịch sử, văn hóa các vùng, miền cũng như tham khảo hoặc giảng dạy về văn học địa phương, nhất là văn học dân gian các dân tộc thiểu số; Xây dựng chương trình truyền dạy kỹ năng, đào tạo cho lực lượng kế thừa, đặc biệt đối với các nghệ nhân, các tác giả, nhà văn, nhà thơ trẻ; Tổ chức các chương trình, hoạt động nhằm tạo điều kiện cho các nghệ nhân, người nắm giữ tri thức dân gian hướng dẫn, trao truyền cho đội ngũ kế cận; tổ chức các trại sáng tác, cuộc thi, hội thảo chủ đề về văn học dân gian các dân tộc thiểu số.
Tăng cường tuyên truyền, phổ biến, vận động các tầng lớp Nhân dân, nhất là đồng bào các dân tộc thiểu số tích cực tham gia công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn học dân gian thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, phát huy vai trò của báo chí, các kênh truyền thông; Tổ chức trưng bày, giới thiệu các hiện vật, tài liệu, sách, ấn phẩm… liên quan đến văn học dân gian các dân tộc thiểu số; trưng bày chuyên đề về di sản văn hóa các dân tộc tại bảo tàng, thư viện các cấp hoặc thông qua hoạt động phục vụ sách, báo lưu động tại cơ sở; Xuất bản các ấn phẩm về văn học dân gian của các dân tộc thiểu số phục vụ công tác lưu giữ, truyền dạy, phổ biến và quảng bá du lịch; Tổ chức phục dựng loại hình văn học dân gian có nguy cơ mai một để lưu trữ, phổ biến cho Nhân dân; Từng bước triển khai số hoá các tài liệu văn học dân gian sưu tầm được lên internet, các trang mạng xã hội: youtube, facebook, zalo … phục vụ cộng đồng và bạn đọc tại thư viện các cấp; Đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia tuyên truyền, phổ biến, giới thiệu giá trị của các tác phẩm văn học dân gian; Chú trọng việc giữ gìn, phát huy văn học dân gian thông qua các hội thi, hội diễn, lễ hội văn hóa quy mô vùng miền và toàn quốc.
Ngoài ra, lồng ghép nội dung tìm hiểu về văn học dân gian của dân tộc thiểu số trong các cuộc thi: Đại sứ Văn hóa đọc, Giới thiệu sách trực tuyến và ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam được tổ chức hàng năm trên địa bàn tỉnh; Định hướng, khuyến khích các tổ chức, cá nhân đưa các tác phẩm văn học dân gian trở thành một nội dung trong sinh hoạt thường xuyên tại các thiết chế văn hóa; Xây dựng, nhân rộng mô hình điểm Câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại địa phương; tổ chức cho các nghệ nhân thực hiện trao truyền hát kể sử thi, kể truyện cổ, truyện cười, câu đố, các bài hát khấn, làn điệu dân ca và một số sinh hoạt văn hóa dân gian khác có sử dụng chất liệu văn học dân gian; tổ chức ra mắt mô hình điểm Câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa tại địa phương và tổ chức sinh hoạt định kỳ, giao lưu văn hóa, văn nghệ trong cộng đồng nhằm bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa trên địa bàn./.
