Giải mã bức tranh vẽ bác sĩ Yersin những năm cuối đời

Tranh chân dung Alexandre Yersin khổ 50 x 70 cm, vẽ bằng chất liệu sơn dầu, được ông Đống Lương Sơn - Chủ tịch Hội Những người ái mộ bác sĩ A.Yersin tỉnh Khánh Hòa giới thiệu tới công chúng lần đầu nhân kỷ niệm 161 năm ngày sinh vị bác sĩ.

Ông Sơn chia sẻ tiếp nhận bức tranh chân dung bác sĩ Yersin từ một người dân ở TP. Nha Trang vào 4 năm trước, song người này không có thông tin về tác giả hay tuổi của bức tranh, chỉ biết ông cố lưu giữ trong nhà riêng từ lâu.

Sau khi tiếp nhận, Hội đã mời các chuyên gia, họa sĩ về thẩm định bức tranh, qua căn cứ vào chất liệu, nét vẽ, hình thể của bác sĩ Yersin, giới chuyên môn đều khẳng định bức tranh có tuổi đời trên 80 năm, khắc họa giai đoạn cuối đời của ông.

Trong bức chân dung, ông Yersin mặc một chiếc áo khoác tối màu, viền cổ màu sáng, nét mặt già yếu, râu bạc, nhưng ánh mắt vẫn còn tinh anh. "Thời xưa, các họa sĩ vẽ tranh chân dung theo kiểu truyền thần nên rất thực. Nhiều chuyên gia, họa sĩ cũng khẳng định đây là bức tranh rất quý hiếm về bác sĩ Yersin. Với những gì thể hiện, có thể đoán lúc này ông đã trên 75 tuổi", ông Sơn thông tin, thêm rằng đây là bức tranh sơn dầu độc bản, có thể được vẽ tại Nha Trang hoặc ở Pháp khi ông đi công tác.

Theo Chủ tịch Hội Những người ái mộ bác sĩ Yersin tỉnh Khánh Hòa, với bức tranh, người tặng mong muốn Hội sẽ lưu giữ, bảo tồn và phát huy những giá trị mà vị bác sĩ đã để lại đối với người dân Nha Trang - Khánh Hòa nói riêng và thế giới nói chung. Ngoài bức tranh sơn dầu nêu trên, Hội cũng đang lưu giữ rất nhiều kỷ vật của bác sĩ Yersin như con dấu, chiếc đèn dầu và nhiều tư liệu, hình ảnh quý giá về ông, toàn bộ sẽ được trao lại cho Bảo tàng Alexandre Yersin sau khi công trình hoàn thành.

Hồi tháng 7/2024, UBND tỉnh Khánh Hòa đã phê duyệt đề cương, nhiệm vụ lập đề án xây dựng Bảo tàng Alexandre Yersin với tổng diện tích hơn 5.700 m2. Thời gian thực hiện công trình từ năm 2024 đến 2030. Bảo tàng sẽ là công trình kiến trúc độc đáo ở tỉnh, trung tâm lưu giữ, bảo tồn, nghiên cứu khoa học, sưu tầm, trưng bày giới thiệu những di sản văn hóa của vị bác sĩ này.

Bác sĩ Yersin, tên đầy đủ là Alexandre Émile Jean Yersin, sinh ngày 22/9/1863 tại Lavaud, hạt Vaud, Thụy Sĩ. Năm 1886, ông sang Pháp làm việc ở Viện Pasteur Paris. Năm 1891, ông đến Nha Trang sinh sống và làm việc ở đây cho đến ngày mất (1/3/1943), thọ 80 tuổi.

Yersin có nhiều công trình y học giá trị, trong đó đáng chú ý là phát hiện bệnh dịch hạch (sau này được đặt tên để vinh danh ông - Yersinia pestis). Ông cũng là người sáng lập Viện Pasteur ở Nha Trang (1895), Hà Nội (1925) và Đà Lạt (1936). Năm 2013, bác sĩ Yersin được Chính phủ truy tặng danh hiệu Công dân danh dự Việt Nam.

Lúc sinh thời, A.Yersin sống rất gần gũi với người dân Xóm Cồn, Nha Trang và được họ gọi với cái tên thân thương “ông Tư”, “ông Năm”. Ông giúp đỡ người dân thuốc men chữa bệnh, cho trẻ em đọc sách. Ngày ông mất, ngư dân Xóm Cồn đã để tang ông, tiễn đưa ông đến nơi yên nghỉ cuối cùng.

Nhiều địa danh tại Khánh Hòa đã gắn với sự nghiệp của bác sĩ Yersin, trong đó có quần thể di tích đã được xếp hạng di tích quốc gia, đó là Thư viện A.Yersin (nằm trong khuôn viên của Viện Pasteur, TP. Nha Trang); Chùa Linh Sơn (thôn Khánh Thành, xã Suối Cát, huyện Cam Lâm); Khu mộ của A.Yersin (xã Suối Cát, huyện Cam Lâm); Nhà làm việc của A.Yersin (Hòn Bà, xã Suối Cát, huyện Cam Lâm)./.