Gốm Thanh Hà đẹp như cổ tích

(Toquoc)- Nằm khiêm nhường bên sông Thu Bồn, làng gốm Thanh Hà, Hội An, Quảng Nam quả là một ngôi làng mộc mạc, giản dị bên dòng sông hiền hòa.

Hội An - đô thị cổ xưa hấp dẫn không chỉ có phố Hội, mà còn ở cuộc sống bình yên của các làng nghề nổi tiếng nơi đây. Và chính các làng nghề đã tạo lên một Hội An đầy đủ màu sắc và đặc trưng riêng mà không phải địa phương nào cũng có được. Làng gốm Thanh Hà là một trong những điểm nhấn màu sắc ấy.

Du khách hào hứng được tham gia vào quy trình làm ra sản phẩm gốm ở làng Thanh Hà, Hội An, Quảng Nam

Chạy dọc sông Thu Bồn, bước chân vào con ngõ nhỏ phủ đầy cây hoa giấy tím ngắt để lên làng gốm, chúng tôi như lạc vào một không gian khác: mát rượi, thân thuộc và yên bình.

Làng gốm Thanh Hà tương truyền có nguồn gốc từ nhưng người thợ thủ công mạn Thanh Hoá, Nghệ An vào đây lập nên nghề gốm ở đây.

Được hình thành từ cuối thế kỷ 15 và phát triển mạnh cùng với thương cảng Hội An sầm uất. Quang, một hướng dẫn viên ở Hội An cho chúng tôi hay, dưới Triều đình nhà Nguyễn, làng gốm Thanh Hà phát triển rất rõ nét.

Những hàng ngói lợp, gạch lát nền cho các ngôi nhà cổ ở Hội An và những khu vực lân cận đều được bàn tay đào hoa của những thợ gốm Thanh Hà dày công nung và chở về thương cảng.

Đi dọc làng gốm, những ngôi nhà nhỏ thấp ven sông nhưng được thiết kế rất thoáng, hút gió từ sông Thu Bồn về mát rượi dường như càng khiến cho những đôi tay tài hoa của làng gốm thêm sinh lực.

Mỗi làng gốm nổi tiếng đều có “định dạng” đất rõ ràng, gốm Thổ Hà, Bắc Giang phải từ đất sét xanh, trong khi làng Bát Tràng, Hà Nội phải từ đất sét trắng, còn gốm Thanh Hà được người dân lấy lên từ đất sét dọc sông Thu Bồn.

Một hộ dân trong làng chỉ cho chúng tôi cách làm gốm với những quy trình nghiêm ngặt trộn, xéo, nề nhiều lần sau đó phải ủ đất để giữ độ ẩm dù đất sét ở đây được đánh giá là dẻo và khi ủ xong thì đất nhuyễn như bột bánh. Sau đó mới nặn hình khối, phơi nắng và cho vào lò nung.

Chúng tôi tha hồ ngồi vầy đất sét với những hình khối và kiểu dáng dễ làm. Vậy nhưng ai cũng vã mồ hôi khi nặn một cái cốc và dáng vẻ thì méo mó khiến chủ nhà tức cười.

Nắng đất Quảng Nam thì vàng ruộm rồi, nặn xong, chúng tôi mang sản phẩm ra ngoài phơi nắng cho khô và chủ nhà không mảy may suy tính, tặng luôn lại cho đoàn khách. Chắc chắn rồi, với những người thợ thủ công lành nghề của làng gốm Thanh Hà, họ không thể chấp nhận nổi những sản phẩm méo mó mà chúng tôi tạo ra.

Với bàn tay tài ba, điêu luyện, được truyền bí kíp làm gốm từ đời này qua đời khác, những người thợ gốm ở đây làm ra các sản phẩm chủ yếu đề phục vụ đời sống sinh hoạt hằng ngày như chén, bát, chum, vại, bình hoa, chậu cảnh, hình thù các con vật dễ thương, các hình nhỏ xinh để làm thành vòng...

Du khách trải nghiệm làm gốm

Bắt kịp với nhu cầu thị hiếu khách hàng, người thợ gốm của làng Thanh Hà cũng tạo ra nhiều sản phẩm mang hơi hướng, kiểu dáng, màu sắc hiện đại để cung cấp cho khách du lịch mua trực tiếp tại đây hoặc bán tại Hội An với giá cực kỳ hấp dẫn. Chỉ vài chục ngàn đồng, bạn có thể mua sắm được những chiếc vòng cổ nhỏ xinh để tặng người thân.

Trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm, làng gốm Thanh Hà có lúc tưởng chừng rơi vào lãng quên nhưng như một mạch ngầm chảy lặng lẽ, làng gốm vẫn tiếp tục những tinh thần của người xưa truyền lại. Giờ đây, làng gốm còn là điểm tham quan, du lịch cuốn hút bước chân du khách nên cơ hội bảo tồn làng gốm được tốt hơn.

Cả làng hiện còn hơn 20 hộ sản xuất gốm với hàng trăm ngàn sản phẩm cung cấp ra thị trường mỗi năm. Người dân còn tham gia vào làm du lịch cộng đồng, hướng dẫn cho khách tham quan và tìm hiểu về nghề gốm, thu nhập được cải thiện.

Và hàng ngày, dọc sông Thu Bồn, các con thuyền lại tấp nập cập bến chở khách vào tham quan hoặc chở gốm đi bán, làng gốm Thanh Hà càng góp phần vào níu chân du khách mỗi dịp tới Hội An. Khiến du khách chẳng thể nào quên những con ngõ nhỏ rợp hàng cây dâm bụt, những giàn hoa giấy tím ngắt và cả cái nắng như mật phủ vàng lên gốm Thanh Hà./.

Bài&ảnh: Thái Tùng