GS Nguyễn Thanh Liêm - Nhà khoa học Việt Nam đầu tiên được trao giải thưởng Nikkei Châu Á

Đây là lần đầu tiên, giải thưởng Nikkei châu Á trong lĩnh vực khoa học và công nghệ được trao cho một bác sĩ người Việt Nam. Giải thưởng dự kiến sẽ được trao ngày 13/6/2018 tại Tokyo (Nhật Bản).

Năm 2014, ở tuổi 62 khi mà nhiều người đã dành thời gian nghỉ ngơi, GS Nguyễn Thanh Liêm trên cương vị là Tổng Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec  cùng các đồng nghiệp bắt tay vào một nghiên cứu rất “thử thách”: Tế bào gốc. Đối với GS Liêm, đây là “cơ hội vàng” để được một lần nữa thỏa mãn niềm đam mê khoa học trong lĩnh vực mới, ngay cả trên thế giới. Bởi ý tưởng đột phá đó đã được sự ủng hộ của Lãnh đạo Tập đoàn Vingroup – một Tập đoàn tiên phong phát triển trong nhiều lĩnh vực ở Việt Nam.

Từ chuyên gia hàng đầu về nội soi nhi khoa

Từng là chuyên gia đầu ngành ngoại nhi, hơn 40 năm làm việc, mỗi ngày GS Liêm đều gặp các cháu nhỏ bị bệnh, trong đó có nhiều bệnh nan y mà y học chưa có cách điều trị khỏi. Mỗi lần như thế, lại là những đêm ông không ngủ và không ngừng suy nghĩ để tìm được phương pháp điều trị tối ưu hơn, cứu sống các cháu. Từ những trăn trở và không ngừng tìm tòi đó, GS Liêm đã sáng tạo nên 9 phương pháp mổ nội soi mới và đóng góp nhiều cải tiến cho nhiều kỹ thuật mổ khác. Trong số đó, có những kỹ thuật mổ của ông đang áp dụng rộng rãi tại các bệnh viện trong nước và ở Mỹ, Italia, Hà Lan, Thái Lan, Indonesia, Philippines, Đài Loan... GS Nguyễn Thanh Liêm được giới phẫu thuật Nhi coi là người tiên phong và chuyên gia hàng đầu thế giới về phẫu thuật nội soi điều trị u nang ống mật chủ và phẫu thuật nội soi điều trị thoát vị cơ hoành. Đặc biệt, ông đã được mời viết kỹ thuật mổ của kỹ thuật Nội soi u nang ống mật chủ cho 2 quyển sách giáo khoa phẫu thuật nhi thế giới: “Operative Pediatric Surgery” xuất bản tại Anh năm 2013 và “Ashcraft’s Pediatric Surgery” xuất bản tại Mỹ năm 2014. Ông đã được mời đi mổ trình diễn và giảng bài ở nhiều nước trên thế giới như: Mỹ, Pháp, Úc, Nhật, Hà Lan, Hàn Quốc, Ấn Độ, Ý...

GS Nguyễn Thanh Liêm cùng đồng nghiệp thực hiện lấy tế bào gốc nghiên cứu điều trị.

…Đến người tiên phong trong ghép tế bào gốc

Đến nay, dù đã là một chuyên gia hàng đầu về ngoại nhi ở Việt Nam và thế giới, GS Liêm vẫn không ngừng trăn trở. Nhiều gia đình trong và ngoài nước vẫn tìm đến ông với hy vọng chữa trị khỏi bệnh. Trong đó, có những em bé bị bệnh khó như bại não, tự kỷ, thoát vị màng não tủy, teo đường mật bẩm sinh …Từ trường hợp đầu tiên - một cháu bé 2 tuổi bại não do nhiễm trùng máu, thiếu oxy não phải sống thực vật có tiến triển tốt sau ghép tế bào gốc - đã mang đến cho GS Liêm hy vọng. Dù đây là một phương pháp mới, ngay các nhà khoa học trên thế giới còn rất dè dặt, GS đã táo bạo đề xuất với Bộ Khoa học & Công nghệ đề tài nghiên cứu nhà nước ghép tế bào gốc cho trẻ bại não. 

Mỗi ca bệnh ghép, GS đều trực tiếp thăm khám và chỉ định để đảm bảo kết quả tốt nhất cho các cháu. Bởi hơn ai hết, ông là người thấu hiểu nỗi vất vả cũng như niềm hy vọng của mỗi gia đình có con không may bị bại não. Nỗ lực từng ngày của GS Liêm cùng các cộng sự tại Vinmec trong 3 năm qua đã đem về những kết quả tích cực ngoài sự mong đợi. Nhiều trẻ bại não đã có thể cải thiện chức năng vận động và sự phát triển trí tuệ sau điều trị, thay đổi cuộc sống, đồng thời đem lại niềm vui, hạnh phúc cho cả gia đình các cháu.

GS Nguyễn Thanh Liêm chia sẻ niềm vui với gia đình một bệnh nhân đã khỏi bệnh xơ phổi sau khi ghép tế bào gốc.

Tiếp tục chinh phục những đỉnh Olympia

Cũng như nhiều năm trước không dừng lại ở thành công các công trình phẫu thuật nội soi, GS Liêm cùng các đồng nghiệp lại tiếp “dấn thân” với nhiều nghiên cứu mới: Ghép tế bào gốc chữa tự kỷ, teo đường mật bẩm sinh, thoát vị màng não xơ phổi… ở trẻ nhỏ và các bệnh xơ gan, thoái hóa khớp ở người lớn… và các đề tài về tế bào miễn dịch, công nghệ gen khác. Các chương trình hợp tác của Viện Nghiên cứu Tế bào gốc công nghệ gen Vinmec với các trường Đại học hàng đầu của Mỹ và châu Âu như ĐH Stanford, ĐH Keele của Vinmec giúp cho các nghiên cứu sớm đi đến kết quả hơn. Đặc biệt, mới đây nhất, ca ghép tế bào gốc chữa xơ phổi thành công thực hiện tại.

Vinmec đã được thế giới công nhận. Còn nữa, tại Việt Nam, việc điều trị suy tim do hẹp tắc động mạch vành đã đạt được nhiều tiến triển nhưng chưa có nơi nào ứng dụng tế bào gốc kết hợp với chiếu tia laser và phẫu thuật để tạo ra đột phá. “Vinmec đã tiên phong và từng bước tiếp cận với kỹ thuật này với mục tiêu mang lại hiệu quả điều trị tối ưu cho người bệnh” – GS Liêm chia sẻ

“Táo bạo nhưng cũng vô cùng thận trọng, luôn coi mình là người làm khoa học thực sự” – Đó là bí quyết thành công của người thầy thuốc được đặt biệt danh “workaholic” – người nghiện việc này.

“Tôi nghĩ ra vì đêm nào cũng nghĩ, lúc nào cũng phải nghĩ ngày mai mình có thể làm gì đó tốt hơn hôm nay không. Bởi với người làm khoa học, nhiệm vụ và tiêu chí đánh giá sự thành công là phải tìm được ra cái mới, hay hơn, ưu điểm hơn. Thế giới đi nhanh lắm. Cái gì hôm nay là không tưởng thì ngày mai đã thành hiện thực”. 

Niềm tin đó đã đồng hành cùng GS.TS Nguyễn Thanh Liêm trong suốt hơn 40 năm qua, làm nên hơn 200 công trình nghiên cứu y học, trong đó có 72 công trình được xuất bản trên các tạp chí y học uy tín của Mỹ, châu Âu và cả những công trình nghiên cứu ứng dụng cao, góp phần đem lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho người bệnh trong tương lai. 

Giải thưởng Nikkei Châu Á là giải thưởng uy tín được trao cho những cá nhân, tổ chức có những đóng góp và cống hiến nhằm cải thiện cuộc sống cho người dân tại châu Á trong ba lĩnh vực: Kinh tế khu vực và đổi mới doanh nghiệp, Khoa học công nghệ, và Văn hóa. Giải thưởng do Tập đoàn truyền thông uy tín hàng đầu Nhật Bản Nikkei Inc., sáng lập và trao tặng.

Từ năm 1996 đến nay, Việt Nam đã có 5 cá nhận được trao giải thưởng này trong các lĩnh vực: kinh tế có GS Võ Tòng Xuân (2002), ông Trương Gia Bình (2013), bà Mai Kiều Liên (2015); trong lĩnh vực Văn hóa là NSND Đặng Nhật Minh (1999) và nhà văn Bảo Ninh (2011).